Το μυστήριο που περιέβαλλε ένα αριστούργημα του Ραφαήλ που εκτίθεται στο Πράδο της Μαδρίτης λύθηκε χάρη σε έναν αλγόριθμο τεχνητής νοημοσύνης.
Το έργο Μadonna della Rosa διχάζει εδώ και αιώνες τους ειδικούς τέχνης.
Ο πίνακας αναπαριστά τη Μαρία, τον Ιωσήφ και τον Ιησού μωρό, μαζί με τον μικρό Ιωάννη τον Βαπτιστή. Το καθηλωτικό έργο θεωρείτο εξ ολοκλήρου έργο του Ραφαήλ, μέχρι που τον 19ο αιώνα η βεβαιότητα αυτή αμφισβητήθηκε.
Παρότι στην Ισπανία ο πίνακας ακόμη θεωρείται σπουδαίο δημιούργημα του μεγάλου Ιταλού ζωγράφου της πρώιμης Αναγέννησης, οι ιστορικοί τέχνης υποστηρίζουν πως, λόγω διαφορετικής τεχνοτροπίας στην αποτύπωση των προσώπων, στη φιλοτέχνησή του συμμετείχαν και άλλοι – ίσως τεχνίτες του εργαστηρίου του.
Κάποιοι λένε πως η μορφή του Ιωσήφ μοιάζει με κατοπινή προσθήκη και δεν θα μπορούσε να είναι από το χέρι του Ραφαήλ. Αλλοι θεωρούν πως το κάτω τμήμα, με το τριαντάφυλλο, έχει φιλοτεχνηθεί από κάποιον άλλο.
Προκειμένου να ταυτοποιηθεί ο δημιουργός του, το έργο ελέγχθηκε από τεχνητή νοημοσύνη που ανέπτυξε ο Χασάν Ουγκάιλ, καθηγητής Οπτικής Υπολογιστικής του Πανεπιστημίου του Μπράντφορντ.
Το συμπέρασμά του; Το μεγαλύτερο μέρος του πίνακα είναι έργο του Ραφήλ, ωστόσο, το πρόσωπο του Ιωσήφ έχει φιλοτεχνήσει άλλος καλλιτέχνης. Επίσης, το αμφιλεγόμενο τριαντάφυλλο αποτελεί επίσης έργο του Ραφαήλ.
Σύμφωνα με τον Ουγκάιλ, ο αλγόριθμος αναπτύχθηκε με βάση τη μελέτη με «εξαιρετική εμβρίθεια» 49 αδιαμβισβήτητων έργων του Ραφαήλ. Ως αποτέλεσμα, το πρόγραμμα μπορεί να αναγνωρίζει τα αυθεντικά έργα του καλλιτέχνη με ακρίβεια 98%.
«Ο υπολογιστής μελετά με εξαιρετική λεπτομέρεια τον πίνακα. Οχι μόνο το πρόσωπο, αλλά όλα τα μέρη του και μαθαίνει για την παλέτα των χρωμάτων, τις αποχρώσεις, τις τονικές διακυμάνσεις και τις πινελιές. Κατανοεί τον πίνακα με σχεδόν μικροσκοπικό τρόπο, μαθαίνει όλα τα βασικά χαρακτηριστικά του χεριού του Ραφαήλ» εξηγεί ο Ουγκάιλ.
Στην περίπτωση της Μαντόνα, ο αρχικός έλεγχος έδειξε πως πρόκειται κατά 60% έργο του Ραφαήλ. Επειτα, ο πίνακας εξετάστηκε ανά τμήμα και ο αλγόριθμος κατέληξε πως το πρόσωπο του Ιωσήφ δεν ήταν από τον Ραφαήλ.
«Η ανάλυση του έργου από το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης έδειξε οριστικά πως, ενώ οι τρεις μορφές –της Παναγίας, του Ιησού και του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή– είναι αναμφισβήτητα του Ραφαήλ, εκείνη του Ιωσήφ δεν είναι και έχει ζωγραφιστεί από κάποιον άλλον» σημειώνει ο Χάουελ Εντουαρντς, ομότιμος καθηγητής μοριακής φασματοσκοπίας στο Μπράντφορντ και συνεπικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύτηκε σήμερα στο επιστημονικό περιοδικό Heritage Science journal.
Ο Ουγκάιλ, που παραδέχεται πως ο ίδιος δεν ξέρει «τίποτα για τέχνη», εκτιμά πως τα ευρήματα του αλγορίθμου δεν θα τύχουν της θερμότερης υποδοχής από τους ιστορικούς τέχνης.
«Νομίζω ότι υπάρχει φόβος και νομίζουν επίσης ότι είμαστε αφελείς, ότι δεν ξέρουμε τι κάνουμε», σημειώνει.
Ωστόσο, ο ίδιος εκτιμά πως τελικά οι ιστορικοί τέχνης θα εκτιμήσουν την τεχνητή νοημοσύνη ως έναν επιπλέον τρόπο πιστοποίησης της αυθεντικότητας της μεγάλης τέχνης.
«Η διαδικασία πιστοποίησης της αυθεντικότητας ενός έργου περιλαμβάνει την εξέταση πολλών παραμέτρων… την προέλευσή του, τις χρωστικές ουσίες, την κατάσταση του έργου και ούτω καθεξής. Αυτού του είδους το λογισμικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα εργαλείο για να βοηθήσει σε τέτοιους είδους διαδικασίες» τονίζει ο ίδιος, προσθέτοντας πως δεν θεωρεί πως η τεχνητή νοημοσύνη θα υποκαταστήσει τον άνθρωπο.
Πηγή: Guardian