Οι κινητοί νιπτήρες σε στάσεις λεωφορείων στο Κιγκάλι της Ρουάντας, οι συναυλίες στην απολύτως κενή όπερα της Βενετίας, οι αίθουσες χωρίς φύλακες στο Λούβρο, οι ανοιχτές πόρτες ώστε να μην αγγίζονται από τους επισκέπτες σε αμερικανικά μουσεία είναι από τις ελάσσονες αλλαγές που έχει επιφέρει η πανδημία. Οι τραγικότερες είναι ακόμη μπροστά – μαζικές ανθρώπινες απώλειες, κατάρρευση των συστημάτων υγείας, «πάγωμα» της οικονομίας, αιφνίδιες και βίαιες αλλαγές στον τρόπο που επικοινωνούμε και μετακινούμαστε.
Δεν έχουμε ακόμη αντιληφθεί πλήρως ότι η ζωή μας αλλάζει δραματικά. Ο κορωνοϊός δεν έχει ακόμη θρυμματίσει τα τελευταία υπολείμματα πίστης στη γραμμική πορεία των πραγμάτων, στο ότι το αύριο θα είναι καλύτερο από το χθες, ότι η τελειότητα είναι εγκατεστημένη στο μέλλον, ότι μετά την κατάδυση στον πυθμένα έρχεται η ανάδυση και όχι μια δεύτερη κρίση, ότι ένας από μηχανής θεός θα μας απομακρύνει την τελευταία στιγμή από το χείλος της αβύσσου. Η οικονομική κρίση κατέστρεψε εν μέρει, όχι ολοκληρωτικά, την ιδέα της αήττητης φυλής και εισήγαγε εμάς, τους απειθάρχητους ομφαλοσκόπους, μόνο στον προθάλαμο της ασταθούς εποχής της συνεχούς διακινδύνευσης. Τώρα ο κορωνοϊός αφαιρεί και τα τελευταία εθνικά υπαρξιακά μαξιλάρια αποκαλύπτοντας όχι ένα ετοιμοπόλεμο αλλά ένα μάλλον αδρανές, μερικώς επαναπαυμένο στη δύναμη της αυτορρύθμισης σώμα.
Δεν αρκεί μια ισχυρή διοίκηση στη λήψη γρήγορων αποφάσεων και στην επιτήρηση της εφαρμογής τους αν ο μεμονωμένος πολίτης δεν μπει στα στενά καλούπια της ριζικής αλλαγής εν μια νυχτί. Μιας αλλαγής που μπορεί να είναι ταυτόχρονα μεταμόρφωση και αυτοάρνηση. Δίπλα μας κραυγάζει το τραγικό ιταλικό παράδειγμα ανιούσας διάλυσης. «Το πήραμε αψήφιστα και δεν ακυρώσαμε ταξίδια, εξόδους», έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα Ελληνίδα που ζει στο Τρεβίζο. «Κανείς δεν έμεινε σπίτι του. Οι πρώτοι θάνατοι. Δεν εγκαταλείψαμε τα καφέ, το ποτό με τους φίλους το βράδυ, αφήσαμε τα παιδιά να παίζουν στις παιδικές χαρές, τους παππούδες να πηγαίνουν στο καφενείο. Κι άλλοι θάνατοι. Δεν καταλάβαμε πως δεν ήταν διακοπές. Στα ανοιχτά γυμναστήρια οι κουρασμένες ανάσες πλημμύριζαν τον χώρο. Κι άλλοι θάνατοι. Τώρα προβλέπουν 2 εκατ. νοσούντες μόνο στην επαρχία Βένετο. Τρόμος. Γι’ αυτό, συμπατριώτες μου, τηρείτε σχολαστικά και ψύχραιμα τα μέτρα! Σας παρακαλώ, σας ικετεύω!». Αμεριμνησία και πανικός, οι δημοφιλείς δίδυμες αντίπαλες.