Αναγκαία διευκρίνιση: Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε στα μέσα Φεβρουαρίου, πριν από την οικονομική καταστροφή που επέφερε η επιδημία του κορωνοϊού. Υπάρχουν δύο τρόποι να δει κανείς το άρθρο αυτό:
Σαν σκληρό και ανάλγητο ή σαν την πλήρη επιβεβαίωση ότι αν κάτι δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, καταλήγει να είναι εξαιρετικά δυσεπίλυτο και στην περίπτωσή μας μπορεί να δημιουργήσει ένα νέο τσουνάμι «κόκκινων δανείων» με τραγικές συνέπειες για τη χώρα.
Ο Ολλανδός Βob Traa, επικεφαλής του γραφείου του ΔΝΤ στην Ελλάδα την περίοδο 2010-13, στην πρόσφατη παρουσίαση του βιβλίου του «Το σχέδιο του Οδυσσέα.
Το μεγάλο ταξίδι προς ένα βιώσιμο χρέος», που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΚΕΡΚΥΡΑ-economia Publishing, χρησιμοποίησε τις δύο ελληνικές λέξεις του τίτλου.
Αντιγράφω από την παρουσίαση: «…Δεδομένων των παραπάνω, ο κ. Traa υποστήριξε ότι υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα να καλυφθεί, μέχρι ο… Οδυσσέας του βιβλίου (ελληνική οικονομία) να καταλήξει στην Ιθάκη (βιώσιμο χρέος) και στη διαδρομή πρέπει να αποφευχθούν οι πειρασμοί των… Σειρήνων του νέου δανεισμού…
…Αναφερόμενος, τέλος, στις μεταρρυθμίσεις της προηγούμενης δεκαετίας, ο κ. Traa χρησιμοποίησε δύο ελληνικές λέξεις: τα “παραθυράκια” στους νόμους, που δεν επιτρέπουν στις μεταρρυθμίσεις να λειτουργήσουν και την “κουτοπόνηρη” προσέγγιση των πολιτικών, που δεν αντιλαμβάνονται ότι έτσι υπονομεύουν το έργο τους…».
Φαίνεται ότι μας έχουν καταλάβει για τα καλά οι ξένοι, παρόλο που εμείς νομίζουμε ότι είναι κουτόφραγκοι και μπορούμε να τους κοροϊδεύουμε εις το διηνεκές. Ισως η πλέον χαρακτηριστική εφαρμογή για τα «παραθυράκια» και την «κουτοπονηριά» του λαού, αλλά και των πολιτικών που προέρχονται και εκπροσωπούν τον λαό, να είναι ο περίφημος νόμος Κατσέλη, που είναι ξανά στην επικαιρότητα γιατί λήγει η προθεσμία προστασίας του.
Δεν έχω κουραστεί ούτε απογοητευτεί γράφοντας συνεχώς για τις κακές συνέπειες αυτού του Νόμου που κυριολεκτικά διέλυσε τις τράπεζες και μαζί τους την ελληνική οικονομία. Το πρώτο άρθρο ήταν πριν από 6,5 ολόκληρα χρόνια, τότε που κανένας δεν τολμούσε να μιλήσει για πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας. «Το Catch 22 και οι πλειστηριασμοί της πρώτης κατοικίας» (8/9/2013), από όπου αντιγράφω ένα μικρό κομμάτι που ποτέ δεν απαντήθηκε: «…Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση του προβλήματος, η οποία κατά πολύ περίεργο τρόπο δεν έχει αναδειχθεί στον Τύπο. Εστω ότι έχουμε έναν οικογενειάρχη ο οποίος πήρε το στεγαστικό δάνειο και σήμερα, αυτός και η γυναίκα του είναι άνεργοι και μη έχοντας κανένα άλλο εισόδημα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το δάνειό του. Ολοι συμφωνούν. Μην τον πειράξετε, έστω και αν δεν πληρώνει τίποτε. Ομως τι πρέπει να γίνει με έναν άλλο οικογενειάρχη που επίσης έχασε τη δουλειά του και δεν έχει κανένα άλλο εισόδημα, αλλά μένει με ενοίκιο; Μήπως πρέπει να ζητήσουμε από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου να του χαρίσει τα ενοίκια; Ακούσατε εσείς κανένα πολιτικό να εισηγείται κάτι τέτοιο; Βλέπετε από τις τράπεζες μπορούμε να τους ζητάμε να μην εισπράττουν έστω και ένα συμβολικό ενοίκιο, ενώ από τους ιδιοκτήτες των ακινήτων που τα ενοικιάζουν δεν θέλουμε να κάνουμε κάτι τέτοιο, για να μην τους έχουμε απέναντί μας. Η υποκρισία των πολιτικών σε όλο της το μεγαλείο…».
Ακολούθησε το άρθρο «Τα κόκκινα δάνεια και άλλα taboo» (1/5/2017), από όπου αντιγράφω ένα απόσπασμα που σήμερα είναι επίκαιρο: «…Κατά τη γνώμη μου, η λύση για τα καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια που αφορούν φυσικά πρόσωπα ήταν πολύ πιο απλή, αλλά χρειαζόταν σχεδιασμό: Κανονικό Πτωχευτικό Δίκαιο για φυσικά πρόσωπα, όπως γίνεται σε πολιτισμένες χώρες, το οποίο να επιφέρει σημαντικές συνέπειες σε αυτόν που το επικαλείται. Δυστυχώς ο νόμος Κατσέλη δεν έχει καμία συνέπεια σε αυτόν που τον επικαλείται, γι’ αυτό προσφεύγουν όλοι και “ό,τι κάτσει”…». Αυτή την εποχή πράγματι συζητάνε για να διαμορφώσουν ένα Κανονικό Πτωχευτικό Δίκαιο όπως θα έπρεπε να γίνει από το 2010.
Συνέχισα με το άρθρο «Πράγματι το έγκλημα αποδίδει» (2/6/2018) και πριν από σχεδόν ένα χρόνο, όταν και τότε η κυβέρνηση αναζητούσε την ανύπαρκτη λύση που θα «είχε τον σκύλο χορτάτο και την πίτα σωστή», έγραψα το άρθρο «Τα κόκκινα δάνεια που σέρνονται» (24/2/2019), όπου προέβλεπα με απόλυτη ακρίβεια τις εξελίξεις: «…Τώρα, για όσες υποθέσεις έχει οριστεί δικάσιμος ημερομηνία αυτοί δεν είναι υποχρεωμένοι να πάνε στη νέα πλατφόρμα. Κατά συνέπεια για όσους στρατηγικούς κακοπληρωτές έχει οριστεί δικάσιμος, αυτοί θα παραμείνουν στο καθεστώς προστασίας μέχρι τη δικάσιμο. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να υποβάλουν νέο αίτημα μέσω της περίφημης πλατφόρμας, η οποία ΘΑ δημιουργηθεί από κρατικές υπηρεσίες, με αρχικό χρονοδιάγραμμα τον Μάιο 2019 (“ζήσε Μάη να φας τριφύλλι”).
Δηλαδή και πάλι αναβολή μέχρι που να πλησιάσουμε τις εκλογές του Οκτωβρίου, οπότε και πάλι δεν θα γίνει απολύτως τίποτα, ή αν οι εκλογές γίνουν τον Μάιο τόσο το καλύτερο. Πλήρης προστασία των στρατηγικών κακοπληρωτών.
Η πλέον δραστική λύση είναι η κατάργηση του νόμου Κατσέλη και όχι άλλη μια τροποποίησή του. Ο νόμος Κατσέλη έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα 8 φορές, αλλά ακόμα αφήνει τεράστια παράθυρα για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Μπορεί η αργοκίνητη ελληνική γραφειοκρατία να αντιμετωπίσει αυτό το πλήθος; Πολύ το αμφιβάλλω. Μόνο η κατάργηση του νόμου θα οδηγήσει αυτόματα όσους μπήκαν στον νόμο Κατσέλη με το γνωστό ελληνικό σκεπτικό: “δεν χάνω τίποτα και μπορεί στο τέλος να κερδίσω”, να τρέξουν στις τράπεζες για να ρυθμίσουν τις οφειλές τους. Ετσι θα μειωθούν άμεσα και δραστικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και θα μείνουν στις εκκρεμότητες αυτοί που πραγματικά χρειάζονται βοήθεια για να αντιμετωπίσουν την κατάστασή τους. Οι τράπεζες είναι διατεθειμένες να βοηθήσουν πραγματικά…».
Πράγματι, ελάτε να δούμε πού βρισκόμαστε σήμερα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ), μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου έχουν μπει στην πλατφόρμα μόνο 67.686 ενδιαφερόμενοι χρήστες. Δηλαδή 2,5 μήνες πριν από τη λήξη της προστασίας, από τους 150.000 δανειολήπτες που υποτίθεται ότι χρήζουν προστασίας, μόνο το 45% έκανε login. Από αυτούς μόνο οι 44.924 ξεκίνησαν την απαραίτητη διαδικασία για την άρση του τραπεζικού απορρήτου. Οι υπόλοιποι 22.762, ναι μεν επισκέφθηκαν την πλατφόρμα, αλλά δεν προχώρησαν καθόλου τη διαδικασία. Εκεί όμως που τα πράγματα αποδεικνύουν τη ματαιότητα της ρύθμισης, είναι το πλήθος όσων πραγματικά ολοκλήρωσαν τη διαδικασία με την υποβολή αίτησης ρύθμισης του δανείου τους προς τις τράπεζες. Αυτοί είναι μόλις 2.375 (Σταϊκούρας, «Κ» 25/2/2020)! Από την άλλη μεριά μέσω τραπεζών και διαχειριστών δανείων έγιναν 63.993 ρυθμίσεις. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Η πλήρης αποτυχία της πλατφόρμας και της παράτασης που δόθηκε. Οσο για τους υπόλοιπους, δηλαδή αυτούς που τους δίνεται η δυνατότητα ευνοϊκής ρύθμισης του δανείου τους, αλλά αυτοί προτιμούν να την αγνοήσουν, υπάρχει μόνο μία λογική εξήγηση: Οτι έχουν ήδη βολευτεί με μια ευνοϊκότερη ρύθμιση.
Θεωρούν ότι δεν κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους, άρα δεν ανησυχούν. Ποιοι μπορεί να είναι αυτοί; Οσοι έχουν ήδη ενταχθεί στην προστασία του νόμου Κατσέλη και έχει οριστεί δικάσιμος μέχρι το 2032!
Μέχρι τότε μπορούν να μένουν χωρίς να πληρώνουν ενοίκιο ή να αποπληρώνουν το δάνειό τους και κανένας δεν μπορεί να τους πειράξει. Μπορεί να τα γράφω απλοϊκά, αλλά δυστυχώς αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα. Γι’ αυτό και η ΕΓΔΙΧ στέλνει στους 41.000 χρήστες που επισκέφθηκαν την πλατφόρμα, αλλά δεν προχώρησαν, ένα e-mail για να τους προειδοποιήσει ότι τα περιθώρια εξαντλούνται την 30ή Απριλίου 2020.
Ενας κακός νόμος θα είναι πάντα ένας κακός νόμος όσα φτιασιδώματα και αν γίνουν. Ο νόμος Κατσέλη βοήθησε ελάχιστους, αλλά έδωσε τη δυνατότητα σε πολύ περισσότερους να κρυφτούν πίσω από τις ευεργετικές διατάξεις του, ελπίζοντας σε ευνοϊκότερες ρυθμίσεις. Δυστυχώς, στην Ελλάδα η ιστορία είναι με το μέρος τους.
Η μόνη που είναι περήφανη για τον νόμο, είναι η συντάκτριά του που φαίνεται ότι ακόμα ζει με την ψευδαίσθηση ότι «λεφτά υπάρχουν» που της αποδίδεται χωρίς ποτέ να το διαψεύσει.
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.