Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έλεγαν ότι «ουδέν κακόν αμιγές καλού». Οι Αγγλοσάξονες το λένε κάπως διαφορετικά «there is a silver lining in every cloud». Πράγματι, η ασύλληπτη και πρωτοφανής κρίση που περνά η χώρα μας, αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα έχει αφήσει πολλά κακά παντού. Πάνω από όλα, οι χιλιάδες νεκροί που κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πόσοι θα είναι στο τέλος αυτού του εφιάλτη. Αυτοί δεν πρόκειται να ξαναγυρίσουν. Αλλά και η οικονομική καταστροφή σε πολλούς κλάδους και επιχειρήσεις θα αφήσει το στίγμα της στη μ.Κ. (μετά Κορωνοϊό) εποχή. Είναι απολύτως βέβαιο ότι η ζωή μας θα είναι εντελώς διαφορετική όταν θα περάσει αυτή η πολυπαραγοντική κρίση. Πέρα όμως από τα προφανή κακά, η κρίση μας δίδαξε πάρα πολλά. Είδαμε επιπόλαιες ηγεσίες να αντιμετωπίζουν την πανδημία με ανοησίες τις οποίες υποχρεώθηκαν να αναθεωρήσουν στη συνέχεια. Το Ηνωμένο Βασίλειο με τον κλόουν Boris Johnson και οι Ηνωμένες Πολιτείες με τον άλλο καραγκιόζη είναι φανταχτερά παραδείγματα προς αποφυγή. Αλλά και άλλες χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία έδειξαν εγκληματική καθυστέρηση στη λήψη των αναγκαίων μέτρων και το πλήρωσαν με εκατόμβες νεκρών.
Μέσα από αυτό το πρίσμα αξίζει να δούμε τι έγινε στην Ελλάδα και να αξιολογήσουμε όπως πρέπει την κατάσταση. Ισως είναι η πρώτη φορά μετά τους επιτυχημένους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, που η Ελλάδα εμφανίζεται σαν παράδειγμα προς μίμηση και όχι σαν παράδειγμα προς αποφυγή! Πώς πετύχαμε αυτό το θαύμα θα προσπαθήσω να το αναδείξω αμέσως.
– Ηγεσία. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης αντιμετώπισε την κρίση με μοναδική αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα. Ευτυχώς για την Ελλάδα στην κρίσιμη αυτή περίοδο στη διακυβέρνηση της Χώρας είχαμε έναν πραγματικό ηγέτη. Φαίνεται ότι από την πρώτη στιγμή που ενημερώθηκε από τον Σωτήρη Τσιόδρα για το πρόβλημα ξεκαθάρισε τις προτεραιότητές του, παρά τον «σκεπτικισμό και τη δυσφορία» που επικρατούσαν στη σύσκεψη: «Εγώ μπροστά στο να χάσω ανθρώπους που μπορώ να σώσω, δεν με ενδιαφέρουν τα δισεκατομμύρια. Τα δισεκατομμύρια θα τα ξαναφτιάξουμε, τους ανθρώπους δεν μπορούμε να τους φέρουμε πίσω». Η πρώτη ενέργεια ήταν ένα νηφάλιο αλλά απόλυτο ενημερωτικό Διάγγελμα σχετικά με το πρόβλημα και τα μέτρα που θα παρθούν. Αξίζει να θυμηθούμε πώς ξεκίνησε το Διάγγελμά του: «Ο στόχος μας είναι απλός: Τα τυχόν σοβαρά κρούσματα να απλωθούν σε βάθος χρόνου, ώστε οι ασθενείς να είναι σε θέση να λάβουν τη φροντίδα που αξίζουν και δικαιούνται από τα νοσοκομεία μας…». Η ημερομηνία του Διαγγέλματος και τα πρώτα μέτρα που εξήγγειλε περιλαμβανομένου και του κλεισίματος των σχολείων ήταν η 11η Μαρτίου 2020, ενώ το πρώτο κρούσμα στην Ελλάδα διαπιστώθηκε την 25η Φεβρουαρίου 2020. Αυτό δείχνει την άμεση αντιμετώπιση που είχαμε στη Χώρα μας με τα ευεργετικά αποτελέσματά της.
Πρέπει να επισημάνουμε τον στόχο του Πρωθυπουργού: «Ο στόχος μας είναι απλός: Τα τυχόν σοβαρά κρούσματα να απλωθούν σε βάθος χρόνου…». Μπορεί να φαίνεται απλοϊκός στόχος, αλλά είναι σωτήριος. Το έχουν οδυνηρά καταλάβει οι Ιταλοί και Ισπανοί. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι να μην μπορεί το σύστημα υγείας να αντιμετωπίσει όλες τις σοβαρές περιπτώσεις και οι γιατροί να επιλέγουν ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει. Αργότερα όλοι οι επιστήμονες συστήνουν ακριβώς αυτό: Την επιμήκυνση του χρόνου ώστε να ισοπεδωθεί η καμπύλη των κρουσμάτων (flattening the curve). Ας μη θεωρούμε ότι είναι αυτονόητα αυτά τα θέματα.
Υπάρχει όμως και ένα θέμα που για άλλους θα ήταν taboo. Ο Πρωθυπουργός (με φόντο την Παναγία του Παρθένη) ξεκαθάρισε τη θέση του σχετικά με τον εκκλησιασμό των πιστών, «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και του Θεού τω Θεώ». Πιστός ο ίδιος δεν δίστασε να καλέσει την Εκκλησία να ακολουθήσει τις συμβουλές των επιστημόνων.
Οι ηγέτες κρίνονται και από τους συμβούλους που επιλέγουν. Ο Ronald Reagan θεωρήθηκε εξαιρετικά επιτυχημένος Πρόεδρος ακριβώς για τον λόγο αυτό. Το ίδιο και ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Η ομάδα που δημιούργησε για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι ό,τι καλύτερο διαθέτει η Χώρα. Η επιλογή του καταξιωμένου επιστήμονα Ηλία Μόσιαλου, ο οποίος διετέλεσε υπουργός του Γιώργου Παπανδρέου, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα υπερκομματικών επιλογών. Μπορώ να γράψω πολλά, αλλά θέλω να αναδείξω και τους άλλους συντελεστές.
– Ενημέρωση. Η ήρεμη δύναμη του Σωτήρη Τσιόδρα στην καθημερινή ενημέρωση της κοινότητας για την εξέλιξη της πανδημίας, είναι το καλύτερο φάρμακο για τις δύσκολες μέρες που περνάμε. Εχουν γραφτεί τόσα πολλά θετικά για τον σεμνό επιστήμονα που τα δικά μου λόγια περιττεύουν. Θέλω μόνο να επισημάνω τρία θέματα που αντιμετωπίστηκαν αρνητικά από ορισμένους.
– Εκκλησιασμός. Κατηγορήθηκε γιατί πήγε και έψαλλε στην εκκλησία, ενώ ζητά από τους πιστούς να αποφεύγουν τον εκκλησιασμό. Η κίνησή του αυτή είχε πολύ υψηλό συμβολισμό. Οταν ένας δηλωμένος πιστός προτρέπει τον κόσμο να αποφεύγει τον εκκλησιασμό, γίνεται πολύ περισσότερο πιστευτός παρά αν η προτροπή προέρχεται από έναν δηλωμένο άθεο. Στο κάτω-κάτω σε μια άδεια εκκλησία έψαλλε χωρίς να συγχρωτίζεται με άλλους.
– Πλήθος κρουσμάτων. Κατηγορήθηκε ότι αποκρύπτει το πραγματικό πλήθος των κρουσμάτων για να φαίνεται ότι η Κυβέρνηση κάνει καλά τη δουλειά της. Η αποτελεσματικότητα της Κυβέρνησης φαίνεται από το πλήθος των νεκρών που ευτυχώς στη Χώρα μας ακόμα είναι πολύ χαμηλό. Το πλήθος των κρουσμάτων είναι υποεκτιμημένο σε όλο τον κόσμο γιατί κανένας δεν μπορεί να το μετρήσει σωστά.
– Ειλικρίνεια. Ο λόγος του Σωτήρη Τσιόδρα έχει απήχηση στην κοινότητα γιατί χαρακτηρίζεται από ειλικρίνεια. Αυτό πρέπει να γίνει μάθημα στους πολιτικούς μας. Ο κόσμος θέλει την αλήθεια και όχι αμφίσημες δηλώσεις.
– Αποδοχή. Η χολή του δημοσιογράφου της «Αυγής» (αρνούμαι να γράψω το όνομά του) είναι το καλύτερο δείγμα της ολοκληρωτικής αποδοχής του από την κοινότητα!
– Πολιτική Προστασία. Αλλη μια εξαιρετική επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Κατηγορούν τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας Νίκο Χαρδαλιά ότι είναι «αυστηρός». Πολύ καλά κάνει και είναι αυστηρός. Οταν η επιλογή είναι μεταξύ ζωής και θανάτου δεν υπάρχουν όρια στην αυστηρότητα των μέτρων. Καλό είναι να το καταλάβουν όλοι αυτοί που θέλουν να τα έχουν με όλους καλά.
– Σύστημα Υγείας. Το βραδινό χειροκρότημα είναι πολύ λίγο για τους πραγματικούς ήρωες της πανδημίας, γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό. Η αφοσίωσή τους ζεσταίνει την καρδιά μας. Επειδή «τα πολλά λόγια είναι φτώχεια», ας τους απευθύνουμε από καρδιάς ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!
– Ψηφιακή εποχή. «Ανάγκα και θεοί πείθονται». Ο Κυριάκος Πιερρακάκης, με την ευκαιρία της κρίσης, έβαλε βίαια την Ελλάδα στην ψηφιακή εποχή. Ποτέ στην ιστορία της πληροφορικής, που την υπηρετώ αδιάκοπα από το 1967, δεν έχουν γίνει τόσα πολλά σε τόσο λίγο διάστημα: Αϋλη συνταγογράφηση, gov.gr, SMS για έξοδο κ.ά. Μπράβο στον υπουργό και στους συνεργάτες του. Μια σύγκριση με τον προκάτοχό του αναδεικνύει τη χαοτική διαφορά.
– Πειθαρχία. Τα περιοριστικά μέτρα είναι εξαιρετικά σκληρά και δυσβάσταχτα. Και όμως ο παραδοσιακά απείθαρχος Ελληνας στη μεγάλη πλειοψηφία του, υπακούει στις εντολές. Εξαιρέσεις υπάρχουν, δυστυχώς, με καταστροφικά αποτελέσματα, αλλά είμαι βέβαιος ότι κανένας μας δεν μπορούσε να φανταστεί τη σχεδόν καθολική αποδοχή των μέτρων. Αλλο ένα μεγάλο μάθημα για τους πολιτικούς μας που πολλές φορές κάνουν τις λάθος επιλογές φοβούμενοι τη λαϊκή αντίδραση.
– Χορηγοί. Το πνεύμα της αλληλεγγύης αναδείχθηκε μέσα από τις πολλές χορηγίες των συμπατριωτών μας. Μπράβο τους και αξίζει να τους μιμηθούν και άλλοι.
– Εθελοντές. Θυμηθήκαμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, όταν οι εθελοντές μας έκαναν όλους περήφανους. Η ανταπόκρισή τους είναι ελπιδοφόρα.
– Ομαδικότητα. Είναι αδύνατο να αναφερθώ σε όλους τους παράγοντες της επιτυχημένης αντιμετώπισης της κρίσης. Λειτουργούν όλοι σαν μια καλοδουλεμένη ορχήστρα που μας ηρεμεί με ευχάριστη σιγουριά!
ΥΓ. Εύχομαι και Ελπίζω ότι όλα αυτά τα καλά δεν θα τα ξεχάσουμε μετά το πέρας της κρίσης που όλοι θέλουμε να έλθει πολύ σύντομα και να καταλήξουμε ξανά στη μετά την Αθήνα 2004 εποχή, όταν ξεκίνησαν όλα τα κακά στην Πατρίδα μας.
* O κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.