Με νότα χαριτωμένης επιπολαιότητας, ανερχόμενο στέλεχος ελληνικής τράπεζας, ανακοίνωνε σε τηλεδιάσκεψη το επίτευγμα ότι «τις τρεις πρώτες εβδομάδες του Μαρτίου, στην αρχή των περιοριστικών μέτρων», εκταμίευσε δάνεια ύψους 270 εκατ. ευρώ «σε ενεργειακές εταιρείες», εννοώντας κυρίως εταιρείες που πωλούν ηλεκτρικό ρεύμα.
Θεωρητικά, δηλώνει ευχαριστημένος επειδή κάλυψε ανάγκες ρευστότητας εταιρειών που αγοράζουν «χονδρικώς» ηλεκτρικό ρεύμα και το πωλούν στην λιανική, καθώς οι εισπράξεις τους μειώθηκαν δραματικά. Ωραιότατα. Τώρα να προχωρήσει στην ίδια απόφαση και για χιλιάδες άλλους πελάτες της τράπεζας που αγοράζουν χονδρικώς ρούχα ή παπούτσια ή έπιπλα αλλά έχουν μηδενικές εισπράξεις και μεγάλες ανάγκες. Τα πράγματα είναι μάλλον πιο πολύπλοκα από την εύκολη επικοινωνιακή διαχείριση.
Τόσο δύσκολα, που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ανακοίνωσε ότι εξετάζει την προληπτική καθιέρωση bad bank ώστε να απορροφήσει μη εξυπηρετούμενα δάνεια πριν εμφανιστούν και μολύνουν τους ισολογισμούς των τραπεζών. Κι αυτό παρότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ευρωπαϊκών τραπεζών έχουν περιοριστεί σε 2,7% των χορηγήσεων.
Οι ελληνικές τράπεζες, πάντως, είναι μακριά από την επίδοση αυτή, καθώς τα παλιά μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι περισσότερα από 67 δισ. ευρώ, το 35% των δανείων που έχουν χορηγήσει. Αυτό το δυσεπίλυτο πρόβλημα οδηγεί στο κλασικό ερώτημα: Ποιες εταιρείες πρέπει να πάρουν δάνεια;
Συνήθως οι τράπεζες προτιμούν να χρηματοδοτήσουν αυτές που δεν χρειάζονται δάνεια, καθώς έχουν υψηλή πιστοληπτική ικανότητα, δυνατό ταμείο με διαθέσιμα και ισχυρό ισολογισμό. Αντίθετα, οι εταιρείες που χρειάζονται χρηματοδότηση είναι εκείνες που δεν πληρούν τα κριτήρια των τραπεζών.
Η ΕΚΤ προσπαθεί να επιλύσει ενδεχόμενο μελλοντικό πρόβλημα, αλλά οι ελληνικές τράπεζες είναι δέσμιες του παρελθόντος, το οποίο παρά τις ενέσεις κρατικών κεφαλαίων δεν έχουν ξεπεράσει. Και τώρα η κρίση σκεπάζει ένα δυσάρεστο ηθικό δίλημμα: Το κράτος πρέπει να στηρίξει εταιρείες που έχουν πρόβλημα προκαλώντας αθέμιτο ανταγωνισμό έναντι άλλων που φρόντισαν να είναι υγιείς και δεν «δικαιούνται» κρατική βοήθεια;
Ακόμα κι αν ξεπεράσουμε την ηθική και περιοριστούμε στην αριθμητική, το πρόβλημα μοιάζει αξεπέραστο. Οι ελληνικές τράπεζες δεν διαθέτουν κεφάλαια για να αυξήσουν τη δανειοδότηση εταιρειών σε περίοδο ύφεσης, οπότε τουλάχιστον 15-20% των νέων δανείων εξελίσσονται σε μη εξυπηρετούμενα. Ακόμα κι αν ήθελαν, δεν μπορούν.
Η Ελλάδα δεν έχει ούτε τη δυνατότητα να κρατικοποιήσει μη εξυπηρετούμενα τραπεζικά δάνεια, λύση που επιλέγουν άλλες χώρες, καθώς το δημόσιο χρέος είναι ήδη υψηλό.
Κι όμως, η ουσιαστική απάντηση στα ερωτήματα ήρθε από απροσδόκητη κατεύθυνση. Ο πρόεδρος του ΣΕΒ Θ. Φέσσας δηλώνει ότι «υπάρχουν επιχειρήσεις που μπορούν, οφείλουν και πρέπει να επενδύσουν». «Είναι καλύτερο, να έχουμε μικρότερα κέρδη, παρά να ωφεληθούμε προσωρινά και να χάσουμε την προοπτική», προσέθεσε απορρίπτοντας το κοντόφθαλμο κυνήγι του καλύτερου τρίμηνου.
Αυτή η μακρο-οπτική μπορεί να σώσει την οικονομία, την απασχόληση, το μέλλον. Να χρηματοδοτηθούν εταιρείες που είναι βιώσιμες και κυρίως επιχειρήσεις που επενδύουν, είτε αγοράζοντας αδύναμες εταιρείες είτε δημιουργώντας νέες δραστηριότητες. Η τραπεζική χρηματοδότηση δεν μπορεί να καλύψει όλα τα αιτήματα, ούτε με κρατική εγγύηση που δίνεται για το 40% των δανείων και φυσικά δεν επαρκεί για να καλύψει την αγορά.
Σωστά, οι ανάγκες διαβίωσης του πληθυσμού αντιμετωπίζονται με την άμεση διανομή επιδομάτων, αλλά η αποτελεσματική επανεκκίνηση της οικονομίας μπορεί να επιτευχθεί με επιλογές μακράς προοπτικής. Με δραστηριότητες που θα συνεχίσουν να υπάρχουν.