H ιστορία του Στιβ Μπάνον έχει ψωμί. Εχει πολιτικό θρίλερ, ίντριγκα και βρώμικα λεφτά. Είναι η ιστορία μιας πολιτικής απάτης – που αποδείχθηκε λιγότερο πολιτική και περισσότερο κοινή απάτη. Αλλά αν κανείς διηγηθεί την ιστορία του ιθύνοντος νου της εκλογικής επικράτησης του Τραμπ απλώς ως οικονομικό σκάνδαλο, την υποβιβάζει. Της στερεί το στοιχείο που την κάνει υποδειγματική – διδακτική για όλες τις σύγχρονες δημοκρατίες.
Προτού ο Μπάνον βρεθεί στη θέση να εξαργυρώσει τις δοξασίες των «πελατών» του, είχε καταφέρει ο ίδιος να τις εγκαταστήσει στις συνειδήσεις τους. Προτού καταφέρει να βγάλει λεφτά από τη ρηχή πεποίθηση ότι η περιτοίχιση της χώρας αρκεί για να διατηρηθεί εθνοφυλετικά καθαρή, είχε καλλιεργήσει και διαδώσει με απαράμιλλη αποτελεσματικότητα αυτό το όπιο. Πώς;
Η απάντηση που έδιναν τα ΜΜΕ συχνά εστίαζε στις μαγικές ικανότητες του λαοπλάνου. Ακόμη και όσοι ανέλυαν τον Μπάνον από την απέναντι ιδεολογική όχθη, τον κοιτούσαν στην αρχή με δέος. Τον υπολήπτονταν ως κάποιον που είχε σωστά χαρτογραφήσει τα υπόγεια ρεύματα της αμερικανικής κοινωνίας και μπορούσε να τους δώσει διέξοδο πλάθοντας απλές, διπολικές ιστορίες, στον άξονα του καλού και του κακού.
Ο φανατισμός, όμως, που εμπορεύθηκε ο Μπάνον δεν χρειάστηκε καμία μαγεία. Επιστράτευσε την παλιά σαγήνη της συνωμοσιολογίας. Και εκμεταλλεύθηκε στυγνά το νέο μέσο, που δίνει τη δυνατότητα πολύ γρήγορης και πολύ μεγάλης εξάπλωσης της παράκρουσης. Ιδέες που στην προδιαδικτυακή εποχή έμεναν στο περιθώριο, μπορούν τώρα να επωαστούν μέσα σε φούσκες εικονικών κοινοτήτων, όπου ο άλλοτε μοναχικός χιλιαστής βρίσκει δικαίωση και πολιτικό σθένος από τον αντίλαλό του στους ομοίους του.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι αυτή τη στιγμή στην Αμερική λογίζεται ως κίνημα με εκλογικό μέγεθος μια οργάνωση που πιστεύει ότι ο κόσμος κυβερνάται από ένα διευθυντήριο παιδόφιλων κανίβαλων – που, ναι, τρώνε τα παιδάκια αφού τα κακοποιήσουν.
Αρκεί άραγε αυτό; Αρκεί μια παλαβή ιδέα και μια σύνδεση στο Διαδίκτυο για να φτιαχτεί ένα «κίνημα»; Οχι. Χρειάζεται και κάτι επιπλέον. Χρειάζεται ο μεσάζων, που θα μεταφράσει τη χύμα παραμύθα σε κάτι που θα μοιάζει με πολιτική ατζέντα. Χρειάζεται η διαμεσολάβηση παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης και φορέων πολιτικής για να πάρουν ένα πέπλο νομιμοποίησης αυτές οι ιδέες – χωρίς σε αυτή τη συμβιωτική ανάπτυξη να είναι στο τέλος ξεκάθαρο ποιος έσπειρε ποιον· ποιος εκμεταλλεύεται ποιον.
Καμία κοινωνία δεν είναι αδιάβροχη στη συνωμοσιολογία. Κανένας λαός δεν είναι πιο έξυπνος από τον άλλο. Η νέα σοδειά ανθυγειονομικού σανού το αποδεικνύει. Τα κανονικά ΜΜΕ και τα κανονικά κόμματα είναι ο θερμοστάτης. Μόνο αυτά μπορούν να αναχαιτίσουν την πλάνη. Ή να την υποδαυλίσουν.