Η μεταφορά άμμου από τη Σαχάρα που αναμένεται στη χώρα μας σήμερα, η βαθιά κατάψυξη στην οποία βρέθηκε η Βόρειος Αμερική στις αρχές του μήνα και ο καύσωνας της Αυστραλίας είναι δραματικές εκδηλώσεις των κλιματικών αλλαγών που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας. Οσο παράλογη και αν φαίνεται η αλυσίδα των γεγονότων -πώς μπορούμε να μιλάμε για «υπερθέρμανση» όταν η Αμερική παγώνει;- γίνεται όλο και πιο σαφές ότι έχουμε μπει σε μια περιπέτεια που θα κρίνει το μέλλον της ζωής στον πλανήτη.
«Είναι άγνωστο πώς η παγκόσμια θέρμανση, η οποία είναι δεδομένη, επιδρά στα πρότυπα της πλανητικής κυκλοφορίας» λέει ο μετεωρολόγος Δημήτρης Ζιακόπουλος. «Δεν έχουμε δείγμα μεγάλο από το παρελθόν», προσθέτει, για να συμπεράνουμε πού μπορούν να οδηγήσουν οι εξελίξεις. Τα πρόσφατα γεγονότα, όμως, παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Η εισβολή ψυχρών αέριων μαζών από την Αρκτική προς τα μέσα πλάτη της Β. Αμερικής οφείλονται στη χαλάρωση των ισχυρών δυτικών ανέμων (jet streams) που περιχαράκωναν το ψύχος γύρω από τον Πόλο. Με την άνοδο της θερμοκρασίας εκεί, ο «φράχτης» έπεσε και το ψύχος μεταφέρθηκε προς τα κάτω.
Την ίδια ώρα, ενώ ο περασμένος Δεκέμβριος ήταν εξαιρετικά θερμός στη Σκανδιναβία και τη Σιβηρία, έγινε το αντίθετο απ’ ό,τι συνέβη στην Αμερική: το κρύο δεν μεταφέρθηκε προς τον Νότο και η Ευρώπη δεν βλέπει σκληρό χειμώνα φέτος. Στην Ελλάδα, όπως εξηγεί ο κ. Ζιακόπουλος, οι νοτιάδες που θα φέρουν την άμμο από τη Βόρειο Αφρική δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο, αλλά έρχονται πολύ νωρίτερα από συνήθως.
«Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια η άνοδος της θερμοκρασίας είναι εμφανής και έχουν καταρριφθεί ρεκόρ πολλών δεκαετιών τόσο στις μέσες όσο και στις απολύτως μέγιστες τιμές. Μελέτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών έδειξε ότι το 2010 ήταν το θερμότερο έτος των τελευταίων 113 ετών για την Αθήνα, με μέση θερμοκρασία 19,6 βαθμούς» σημειώνει ο κ. Ζιακόπουλος στο βιβλίο του, «Καιρός. Ο γιος της Γης και του Ηλίου», του οποίου ο τρίτος τόμος, «Ο Ελεγχος», μόλις κυκλοφόρησε. Επίσης, τα καλοκαίρια των ετών 2012, 2003 και 2007 ήταν τα θερμότερα για την Αθήνα από το 1897, σύμφωνα με εργασία των Κ. Λαγουβάρδου και Β. Κοτρώνη το 2012. «Το καλοκαίρι του 2012, το οποίο ήταν το θερμότερο ώς τώρα καλοκαίρι για τις περισσότερες περιοχές της χώρας μας, δεν καταρρίφθηκαν τα ρεκόρ των απολύτως μέγιστων θερμοκρασιών. Παρατηρήθηκαν όμως επί πολλές ημέρες υψηλές θερμοκρασίες», σημειώνει ο κ. Ζιακόπουλος.
Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής φαίνεται να μεγεθύνεται συνεχώς και τάχιστα. Από τη βιομηχανική επανάσταση έως σήμερα η θερμοκρασία της Γης αυξήθηκε κατά 0,8 βαθμούς, και επιστήμονες φοβούνται ότι έως το 2100 θα υπερβεί τον στόχο να περιοριστεί σε άνοδο των 2 βαθμών Κελσίου, τον οποίο έθεσε ο ΟΗΕ. Με τη θέρμανση, ανέρχεται η στάθμη των θαλασσών και προκαλείται η οξίνιση των ωκεανών επειδή μειώνεται η ικανότητα του πλανήτη (ξηράς και ωκεανών) να απορροφά διοξείδιο του άνθρακα. Δυστυχώς, όμως, οι οικονομικές δυσκολίες που μαστίζουν πολλές περιοχές του πλανήτη θέτουν την προστασία του περιβάλλοντος σε δεύτερη μοίρα. Η αλόγιστη ανάπτυξη, επίσης, αυξάνει την εκπομπή ρύπων και καταστρέφει πολύτιμους πόρους.
Οι οικονομικές δυσκολίες δυσχεραίνουν τις προσπάθειες μείωσης των ρύπων. Στη χώρα μας το βλέπουμε και σε «τοπικό» επίπεδο, όπου τα αιωρούμενα σωματίδια από τζάκια και σόμπες συμβάλλουν στην αιθαλομίχλη που έχει γίνει σύμβολο της κρίσης. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι επιπτώσεις για κάθε χώρα είναι δραματικές. Με την άνοδο της μέσης στάθμης της θάλασσας να αναμένεται μεταξύ 0,2 και 2 μέτρων έως το 2100, κινδυνεύουν περίπου τα χίλια χιλιόμετρα της ελληνικής ακτογραμμής των περίπου 16.300 χιλιομέτρων, σύμφωνα με μελέτη της Τραπέζης της Ελλάδος το 2011. Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη να μειωθούν οι ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων. «Το συνολικό σωρευτικό κόστος του Σεναρίου Μη Δράσης για την ελληνική οικονομία, για το χρονικό διάστημα έως το 2100, εκφρασμένο ως μείωση του ΑΕΠ του έτους βάσης, ανέρχεται σε 701 δισ. ευρώ (σε σταθερές τιμές του 2008)» γράφει στον πρόλογο ο Χρήστος Ζερεφός, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Η περίοδος της αβεβαιότητας που μας έτυχε να αντιμετωπίσουμε δεν περιορίζεται μόνο στους τομείς της οικονομίας και της πολιτικής: είμαστε όλοι στρατιώτες στις μάχες που θα κρίνουν το μέλλον της ανθρωπότητας.