Η μείωση κερδοφορίας των εταιρειών αποτυπώνεται και στα αποτελέσματα εξαμήνου των εισηγμένων επιχειρήσεων και προφανώς κανείς δεν περίμενε διαφορετική εξέλιξη. Αναμενόμενη όμως πρέπει να είναι η απρόσκοπτη συνέχεια της αναπτυξιακής προσπάθειας που τώρα έχει ακόμα μεγαλύτερη αναγκαιότητα.
Τα μέτρα που είχαν προταθεί από την Επιτροπή Πισσαρίδη αποκτούν μεγαλύτερη σημασία. Κυρίως επειδή δεν είναι μόνον μια γενική, φραστική παράθεση στόχων αλλά εντοπίζουν συγκεκριμένες περιοχές που χρήζουν παρεμβάσεων.
Δεν θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη συγκυρία για τη διατύπωση σαφούς «γενικού αναπτυξιακού σχεδίου» για την οικονομία. Και τούτο επειδή δεν περιορίζεται σε αυτονόητες υποδείξεις όπως η εκτέλεση έργων υποδομής μέσω δημόσιων επενδύσεων και κινητοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων.
Προτείνονται παρεμβάσεις όπως η μείωση του φορολογικού και ασφαλιστικού βάρους στη μισθωτή εργασία, η ενίσχυση της αναλογικότητας και διαφάνειας στο ασφαλιστικό σύστημα, ο εκσυγχρονισμός της εποπτείας των επιχειρήσεων, η αναδιοργάνωση και η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας κρίσιμων θεσμών. Η λειτουργία των δικαστηρίων, του υγειονομικού συστήματος και φυσικά της εκπαίδευσης είναι κρίσιμοι τομείς για την ανάπτυξη μιας χώρας.
Δεν πρέπει να θεωρηθεί τυχαίο ότι δεν υπάρχει χώρα που να σημείωσε πρόοδο στην ανάπτυξή της χωρίς ενίσχυση εκπαίδευσης σε τομείς φυσικών επιστημών, μαθηματικών, της τεχνικής κατάρτισης, της πληροφορικής, των μηχανικών. Καμία χώρα δεν αναπτύχθηκε επειδή είχε περισσότερους ψυχολόγους ή θεατρολόγους!
Η στροφή στην παραγωγή, η μείωση του κόστους παραγωγής είτε με φθηνότερη ενέργεια είτε με αναπροσαρμογή του συστήματος αποσβέσεων είναι προτεραιότητες που ευτυχώς βρίσκονται στην κυβερνητική ατζέντα. Οπως και η ενίσχυση της καινοτομίας, τα κίνητρα στις επιχειρήσεις αλλά και η αναβάθμιση του συστήματος κατάρτισης για ανέργους και εργαζομένους που χρειάζονται νέες δεξιότητες.
Φυσικά, δεν «χάθηκε» ξαφνικά η παλιά Ελλάδα. Αυτή που οδηγεί μαθητές σε καταλήψεις επειδή δεν θέλουν να λαμβάνουν μέτρα προστασίας στην πανδημία. Δεν εξαφανίστηκε η λαϊκιστική ρητορική που θέλει ταυτόχρονα, αντίθετες επιδιώξεις, να είμαστε αυστηρότεροι στα εθνικά θέματα αλλά και να μην προασπίζουμε σύνορα, να μοιράζονται μεγαλύτερα επιδόματα αλλά να μειώνεται και η φορολογία.
Ο πραγματικός όμως κίνδυνος δεν είναι η ρητορική της αντιπολίτευσης, ούτε καν οι δυσκολίες της συγκυρίας. Ο πραγματικός κίνδυνος είναι εσωτερικός και προέρχεται από τη μάχη με τον χρόνο, που είναι αναγκασμένη να δίνει κάθε κυβέρνηση. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι οι καθυστερήσεις, οι χαμηλοί ρυθμοί με τους οποίους κινούνται τα πράγματα, η έλλειψη αποφασιστικότητας και αποδοτικότητας που σε μεγάλο βαθμό επικρατεί. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν καλές δικαιολογίες που συνεχώς ανανεώνονται. Η πανδημία και η τηλεργασία από το σπίτι είναι καλές δικαιολογίες για περιορισμένη πραγματική ενασχόληση.
Οι δυσχέρειες σε ό,τι αφορά εξελίξεις με την Τουρκία, είναι επίσης καλή αφορμή για αναστολή δραστηριοτήτων. Πάντα κάτι σημαντικό προσελκύει την προσοχή και αναβάλλει σχέδια που υποτίθεται είναι έτοιμα.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη πόρων, δεν είναι οι δυσκολίες της συγκυρίας, οι μακροοικονομικές αγκυλώσεις. Ούτε καν η απουσία σχεδίου. Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο «γιατί» αλλά στο «πώς». Ο σημαντικότερος περιοριστικός παράγοντας είναι ο χαμηλός ρυθμός με τον οποίο υλοποιούνται αποφάσεις. Οι κυβερνώντες να είναι προσηνείς και γρήγοροι. Να ακούν με ταπεινότητα όσα λένε οι πολίτες αλλά να δρουν γρήγορα.
Ο εθισμός στις χαμηλές ταχύτητες είναι πρόβλημα επειδή θεωρείται φυσιολογικός, νομίζουν ότι είναι ο κανονικός ρυθμός.