Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης που βίωσε η ελληνική οικονομία το διάστημα 2010-19 ήταν τόσο δυσβάστακτες, που ακόμα η κοινή γνώμη δεν έχει συνειδητοποιήσει πόσο απομονώθηκε η οικονομία από όσα συμβαίνουν στις αγορές.
Μία από τις παγκόσμιες τάσεις των τελευταίων ετών είναι ότι οι ιδιώτες επενδυτές απέκτησαν μεγαλύτερο ποσοστό των εισηγμένων στα χρηματιστήρια μετοχών. Τα χρηματιστήρια και οι μετοχές πέρασαν από τους επαγγελματίες σε ερασιτέχνες επενδυτές. Μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας ρευστότητας των νοικοκυριών κατευθυνόταν στα χρηματιστήρια. Την περίοδο κατά την οποία το Χρηματιστήριο Αθηνών ζούσε βαθιά παρακμή, με φυγή εταιρειών, όταν το ένα τρίτο των μετοχών βρισκόταν σε «προβληματικές» κατηγορίες «σε αναστολή» ή «σε επιτήρηση», τα μεγάλα διεθνή χρηματιστήρια ζούσαν άνθηση. Το νέο χρηματιστήριο (Star market) με τεχνολογικές εταιρείες στην Κίνα ανταγωνίζεται άμεσα το αμερικανικό Nasdaq σε κεφαλαιοποίηση. Τα χρηματιστηριακώς διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (ETFs) συμβάλλουν ίσως στη «δημοκρατικοποίηση» των χρηματιστηρίων υπό την έννοια ότι βελτιώνουν τις επενδυτικές επιλογές των μικρών επενδυτών.
Ενας από τους λόγους που η αγορά μετοχών αναπτύσσεται είναι ότι πολλές εταιρείες προσφέρουν μετοχές ως μέρος της αμοιβής των στελεχών. Οι μετοχές γίνονται τμήμα της εταιρικής κουλτούρας και αυτό θέτει νέες υποχρεώσεις εταιρικής διακυβέρνησης.
Αυτή είναι μία ακόμη τάση στην οποία υστερεί η εγχώρια επιχειρηματικότητα. Φέτος ήταν η πρώτη χρονιά που ήταν υποχρεωτική η κατάρτιση εκθέσεων αποδοχών των διοικήσεων στις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες. Η αλήθεια είναι ότι τα αποτελέσματα από την εφαρμογή αυτής της υποχρέωσης διαφάνειας είναι μάλλον φτωχά. Οι περισσότερες εταιρείες ανταποκρίθηκαν τυπικά. Μόνον οι μισές έκαναν σύνδεση των αμοιβών που προσφέρουν με τις επιδόσεις των εταιρειών. Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν ήταν σαφές αν και γιατί υπάρχουν αποκλίσεις αναπροσαρμογές αμοιβών. Ορισμένες εταιρείες είναι λακωνικές και σε δύο μόλις σελίδες ολοκληρώνουν ό,τι νομίζουν. Αλλες χρειάζονται έως και 28 σελίδες για να πουν τα ίδια, όχι πάντα με μεγαλύτερη σαφήνεια. Κατά μέσον όρο, τα μέλη των Δ.Σ. των μεγάλων εταιρειών έχουν έντεκα μέλη, αλλά μερικές περιορίζονται σε πέντε άτομα, ενώ από ένα έως και 12 άτομα είναι μη εκτελεστικά.
Η ελληνική χρηματιστηριακή, και όχι μόνον, αγορά χρειάζεται περισσότερα διεθνή κεφάλαια. Και δεν υπάρχει τρόπος να τα προσελκύσει εάν δεν υιοθετηθούν οι βασικές αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης, που σημαίνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των μελών του Δ.Σ. είναι μη εκτελεστικά και κάποιοι ανεξάρτητοι. Οι αποφάσεις λαμβάνονται όχι από εκείνους που τις εισηγούνται αλλά από ανεξάρτητες φωνές που εκπροσωπούν το σύνολο των μετόχων. Και στο Δ.Σ. πρέπει να εκπροσωπούνται όλες οι ομάδες του πληθυσμού.
Η διεθνής αγορά, ωστόσο, δεν επιβάλλει μόνον όρους διαφάνειας και αποτελεσματικότητας, κρύβει και κινδύνους. Ενας από αυτούς είναι η τάση να εξομοιώνονται οι αγορές με βιντεοπαιχνίδι! Η τεχνολογία επιτρέπει τη χρησιμοποίηση εφαρμογών που προκαλούν εθισμό σε καθημερινή ενασχόληση με τις χρηματιστηριακές αγορές· προτρέπουν μέσα στην ημέρα σε πολλές συναλλαγές που είναι εύκολες και διασκεδαστικές. Ηδη μερικές από τις εφαρμογές αυτές βρίσκονται στο στόχαστρο των εποπτικών αρχών, επειδή όχι μόνον ενθαρρύνουν τους «παίκτες» να κάνουν πολλές συναλλαγές μέσα στην ημέρα, αλλά διευκολύνουν τον δανεισμό τους ώστε να θέσουν σε ρίσκο χρήματα που δεν διαθέτουν.
Η εντατική «δημοκρατικοποίηση» των χρηματιστηριακών αγορών κρύβει και κινδύνους, κυρίως όταν οι αρχές εταιρικής διακυβέρνησης εφαρμόζονται στον τύπο και όχι στην ουσία τους.