Την πρώτη του εβδομάδα στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Τζο Μπάιντεν υποσχέθηκε να αποκαταστήσει τη θέση και τις συμμαχίες των ΗΠΑ και να συνεργαστεί ξανά με τον κόσμο. Εδωσε μάλιστα το στίγμα των προθέσεών του με τις πρώτες αποφάσεις του για την επιστροφή της χώρας στη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Ως πρόεδρος βέβαια, ο Μπάιντεν έχει να αντιμετωπίσει μια πολλαπλή κρίση στο εσωτερικό της χώρας του: τον πολιτικό διχασμό, την πανδημία, τις συνέπειές της στην οικονομία και τις φυλετικές ανισότητες. Οι πρώτες του αποφάσεις δείχνουν ότι αυτά τα ζητήματα θα καθορίσουν το πώς θα χειριστεί και τις σχέσεις των ΗΠΑ με τους συμμάχους και εταίρους τους στο εξωτερικό.
Η αμερικανική εξωτερική πολιτική θα εστιαστεί στην αντιμετώπιση της ανόδου της Κίνας και στον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Ρωσίας, καθώς ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων θεωρείται ο μεγάλος κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Στις πρώτες τηλεφωνικές επαφές του νέου προέδρου με τους Ευρωπαίους ηγέτες, αυτά τα ζητήματα ήταν ψηλά στην ατζέντα – και στις ανακοινώσεις του Λευκού Οίκου μετά τις επικοινωνίες του, καθώς ο Τζο Μπάιντεν θα επιδιώξει να συνεργαστεί με τους στενότερους συμμάχους του για να αντιμετωπίσει την Κίνα και τη Ρωσία.
Στις δικές τους ανακοινώσεις, ωστόσο, ούτε η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ ούτε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, αλλά ούτε και ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, έκαναν αναφορά στις συγκεκριμένες χώρες. Ακόμη και οι στενότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ διστάζουν να πάρουν θέση σε έναν ανταγωνισμό που φοβούνται πως μπορεί να εξελιχθεί σε νέο Ψυχρό Πόλεμο, σκεπτόμενοι τα εμπορικά τους συμφέροντα.
Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, ο Τζο Μπάιντεν εξέφρασε τη δέσμευσή του στη διατλαντική συνεργασία, με ιδιαίτερη έμφαση στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Και όλοι τόνισαν την ανάγκη αντιμετώπισης της πανδημίας και συντονισμού των πολιτικών για την οικονομική ανάκαμψη, αλλά και τη συνεργασία στο πλαίσιο πολυμερών οργανισμών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Στη θεωρία, οι Ηνωμένες Πολιτείες επί Μπάιντεν θα επιδιώξουν μια ενεργητική εξωτερική πολιτική. Οπως το έθεσε ο νέος υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν στην κατάθεσή του στη Γερουσία, «όταν δεν ηγούμαστε, τότε είτε κάποια άλλη χώρα προσπαθεί να πάρει τη θέση μας, μάλλον με τρόπο που δεν προωθεί τα συμφέροντα και τις αξίες μας, είτε δεν το κάνει κανείς, και τότε έχουμε χάος». Στην πράξη, ωστόσο, ένας συνδυασμός των εσωτερικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα και της επικίνδυνης φάσης στην οποία βρίσκεται η εξάπλωση της πανδημίας θα επηρεάσει το πρόγραμμα των διεθνών επαφών του νέου προέδρου. Είναι χαρακτηριστική η παρανόηση του πρωθυπουργού του Καναδά Τζάστιν Τριντό, ο οποίος μετά το τηλεφώνημά τους προανήγγειλε συνάντηση σε ένα μήνα – για να εκδοθεί στη συνέχεια η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου με αναφορά μόνο σε νέα επικοινωνία.
Πέρα από τους μεγάλους συμβολισμούς της επιστροφής σε διεθνείς θεσμούς και συμφωνίες, τα περιφερειακά ζητήματα που απασχολούν τους συμμάχους των ΗΠΑ μάλλον θα πρέπει να περιμένουν – υπάρχει όμως αυτή η πολυτέλεια και τι κόστος θα έχει;
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council.