Μέχρι τώρα πιθανότατα έχετε ακούσει ή διαβάσει κάποια πράγματα για την ιστορία χρηματιστηριακής τρέλας που συνέβη την εβδομάδα που τελειώνει στις ΗΠΑ. Εν τάχει, χιλιάδες μικροεπενδυτές που οργανώθηκαν σε ένα online φόρουμ συντονίστηκαν για να εκτινάξουν τις μετοχές κάποιων συγκεκριμένων, παραγνωρισμένων εταιρειών στα ύψη, προκαλώντας τρομακτικές απώλειες σε πανίσχυρα funds που είχαν ποντάρει στο ότι οι μετοχές αυτές στο μέλλον θα πέσουν. Κάτι, δηλαδή, σαν αυτό που κατά κανόνα γίνεται ανάποδα: τα πανίσχυρα hedge funds με τα ανεξάντλητα κεφάλαια και την εσωτερική πληροφόρηση είναι που συνήθως χειραγωγούν τις τιμές μετοχών -ενίοτε και νόμιμα- εις βάρος των ίδιων των εταιρειών και των “απλών” επενδυτών τους.
Υπάρχουν πολλές πολύ ενδιαφέρουσες πτυχές αυτής της ιστορίας. Η απογύμνωση (ξανά) του τοξικού ρόλου πολλών επενδυτικών εταιρειών και της δραματικής μετατροπής του χρηματιστηρίου σε κάτι σαν στημένο καζίνο, εντελώς αποκολλημένο από την “πραγματική” οικονομία και την επιχειρηματική δραστηριότητα. Ο ρόλος νέων fintech apps που υποτίθεται ότι έρχονται να εκδημοκρατίσουν τη διαδικασία και φιλοδοξούν να δώσουν στο ευρύ κοινό χρηματοοικονομικά εργαλεία που ως τώρα μόνο οι γνώστες και οι “insiders” είχαν. Αλλά η πιο ενδιαφέρουσα από όλες, κατά τη γνώμη μου, είναι μια άλλη: η ανάδειξη της πραγματικής ισχύος του πλήθους, πολλών ετερόκλητων ψηφιακών όχλων στην εποχή μας, μια ισχύς η οποία δεν έχει ακόμα γίνει απολύτως αντιληπτή από τα παραδοσιακά κέντρα εξουσίας του κόσμου μας.
Σκεφτείτε ότι όλη ιστορία με τη μετοχή του GameSpot ξεκίνησε από τις αναρτήσεις ενός τύπου με το ψευδώνυμο DeepFuckingValue στο φόρουμ r/WallStreetBets του Reddit. Αυτή ήταν η αφετηρία της εβδομάδας που συντάραξε το πολιτικό και οικονομικό status quo της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου. Ο DeepFuckingValue. Τα μέλη του γκρουπ, που πήραν χαμπάρι ότι τη μετοχή αυτής της εταιρείας, που τραβάει μεγάλα ζόρια εν μέσω πανδημίας (αλυσίδα καταστημάτων που πουλάει βιντεοπαιχνίδια) την έχουν “σορτάρει” (δηλαδή ποντάρουν ότι θα πέσει) γιγάντια funds, άρχισαν να την αγοράζουν μαζικά και συντονισμένα, οδηγώντας την τιμή της από 4 δολάρια το περασμένο καλοκαίρι σε 17 δολάρια στις αρχές του μήνα και, τελικά, ως και τα 350 δολάρια την περασμένη εβδομάδα. Δύο τεράστια funds υπέστησαν απώλειες δισεκατομμυρίων (το ένα χρειάστηκε bailout -από άλλα funds), το app που χρησιμοποιούσαν όλοι αυτοί για να κάνουν εύκολα και γρήγορα αγοραπωλησίες απο το κινητό τους κατέρρευσε, πολύφερνοι δισεκατομμυριούχοι γκορντονγκέκοι της Γουόλ Στριτ άρχισαν να βγαίνουν στα κανάλια κλαψουρίζοντας λίγο-πολύ “πού είναι το κράτος να επέμβει”, η AOC έφτασε να συμφωνεί σε κάτι με τον Ήλον Μασκ και τον Τεντ Κρουζ. Ο κόσμος γύρισε ανάποδα. Κι όλα αυτά ξεκίνησαν από τον DeepFucking Value και το υπέροχο όχλο του Reddit.
Αν αυτό σας μοιάζει ως κάτι μεμονωμένο και πρωτοφανές, δεν είναι. Ξέρουμε ότι ο κόσμος -και κυρίως οι νεότερες ηλικίες- εδώ και πολλά χρόνια δημιουργούν πολυπληθείς κοινότητες στα social media εν πολλοίς αόρατες στον υπόλοιπο κόσμο, αλλά από ό,τι φαίνεται, όλο και πιο συχνά, κάποιες από τις κοινότητες αυτές οργανώνονται υποδειγματικά και σε συγκεκριμένες offline δράσεις, ο οποίες έχουν χειροπιαστό αντίκτυπο στον κόσμο.
Ένα διαφορετικό παράδειγμα είναι αυτό που έκαναν οι K-Pop stans στον Τραμπ πέρυσι. Δεν ξέρω αν το θυμάστε, αλλά μερικούς αιώνες πριν, τον Ιούνιο του 2020, εν μέσω πανδημίας, η καμπάνια του Τραμπ οργάνωσε την πρώτη μεγάλη ανοιχτή προεκλογική συγκέντρωση του Προέδρου ενόψει των εκλογών σε ένα κλειστό γήπεδο μπάσκετ χωρητικότητας 20.000 θεατών στην Τάλσα της Οκλαχόμα. Ανακοίνωσαν τότε ότι το ενδιαφέρον των πολιτών ήταν εκπληκτικό, ότι είχαν 1.000.000 online κρατήσεις από ψηφοφόρους που ήθελαν να πάνε να δούνε τον Πρόεδρο και ότι ετοίμαζαν σκηνές και δραστηριότητες έξω από το γήπεδο, για να εξυπηρετήσουν όλο τον κόσμο που θα ερχόταν. Τελικά εμφανίστηκαν περίπου 6.000 άνθρωποι όλοι όλοι. Το γήπεδο δεν γέμισε. Τι είχε γίνει; Προσοχή γιατί η πρόταση που ακολουθεί ενδέχεται να μην βγάζει νόημα για πολλούς: φανατικοί οπαδοί κορεατικών ποπ συγκροτημάτων συντονίστηκαν στο TikTok για να κλείσουν μαζικά εισιτήρια για την εκδήλωση χωρίς καμία πρόθεση, φυσικά, να πάνε, με μόνο στόχο να “τρολάρουν” και να εξευτελίσουν την καμπάνια του Τραμπ. Τα κατάφεραν.
Οι οπαδοί των κορεατικών ποπ συγκροτημάτων, παρεμπιπτόντως, είναι μια γιγάντια, παγκόσμια online κοινότητα η οποία πέρα από τη λατρεία για τους BTS ασχολείται και με online κοινωνικό ακτιβισμό, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις των μελών τους για το πώς λειτουργούν τα social media, τον εκπληκτικό συντονισμό τους και τον ιλιγγιώδη αριθμό τους. Μια ήπια έκφανση αυτού του ακτιβισμού είχαμε δει και πριν από λίγους μήνες και στη χώρα μας, όταν μια διαφήμιση αλυσίδας σούπερ μάρκετ για τη γιορτή του πατέρα, που περιλάμβανε την εικόνα ενός μπαμπά που το παιδάκι του τον είχε βάψει με μπογιές, είχε συναντήσει την αντίδραση υπερσυντηρητικών ομοφοβικών πολιτών που θίχτηκαν. Η κοινότητα των K-Pop είχε μπει μαζικά στα σχόλια και έγραφαν τα δικά τους -και σχόλια υποστήριξης- σε τόσο μεγάλο αριθμο που τα σχόλια διαμαρτυρίας από θρησκόληπτους και ακροδεξιούς πνίγονταν στο χαμό και δεν τα έβρισκε κανείς. Το ίδιο κόλπο έχουν κάνει και σε άλλες χώρες, κυρίως σε συζητήσεις και hashtags ακροδεξιών ομάδων.
Τέτοια φαινόμενα είναι όμορφα και αισιόδοξα και ανακουφιστικά και μας δημιουργούν την εντύπωση ότι κάπου εκεί έξω, ομάδες ωραίων και ατρόμητων νέων, μακριά και ανεξάρτητα από εμάς, συνεργάζονται με τρόπους που καλά καλά δεν καταλαβαίνουμε για να υπηρετήσουν σκοπούς και αξίες που λίγο-πολύ μοιραζόμαστε κι εμείς. Είναι μια ενδιαφέρουσα δυναμική, η οποία μας δίνει μια αισιοδοξία ότι στο μέλλον τέτοιες ομάδες θα χρησιμοποιούν την ισχύ τους ακόμα πιο συντονισμένα και έντονα, για να πετύχουν περισσότερες και βαθύτερες κοινωνικές αλλαγές. Μοιάζει σαν μια διέξοδο, σαν μια νέα μορφή λαϊκής κυριαρχίας. Σας εκδημοκρατισμός. Αλλά, βέβαια, αυτή η αισιοδοξία ισχύει μόνο όταν οι αξίες αυτών των online όχλων συμφωνούν με τις δικές μας. Κάτι που δεν συμβαίνει πάντα. Γιατί υπάρχουν κι άλλοι που φτιάχνουν κοινοτητες σε online φόρα, και συνασπίζονται και σχεδιάζουν δράσεις που επηρεάζουν τον offline κόσμο. Την 6η Ιανουαρίου, κάμποσοι από αυτούς εισέβαλαν στο Καπιτώλιο.