It ’s not so bad. Ετσι το περιέγραψε ο διευθύνων σύμβουλος της AstraZeneca. H εταιρεία είπε ότι θα παραδώσει στην Ευρώπη λιγότερες από τις μισές προγραμματισμένες δόσεις για το πρώτο τρίμηνο του 2021. Ποσοτικά μιλώντας, δεν πρόκειται για αστοχία. Πρόκειται μάλλον για αθέτηση της συμφωνίας. Αλλά, εντάξει. Δεν είναι και τόσο άσχημα.
Υπάρχει ένα οξύμωρο στη συζήτηση για τα εμβόλια. Οξύμωρο, αλλά όχι ασυνήθιστο. Αντί η κριτική να εστιάζεται στη φαρμακοβιομηχανία, που έφθασε ακόμη και να απειλεί ότι θα σνομπάρει την Ευρωπαϊκή Ενωση, απαξιώντας να συναντήσει αξιωματούχους της, τα βέλη κατευθύνονται πάλι στην ίδια την Ενωση. Γιατί;
Επειδή η Ευρώπη αργεί. Επειδή υποφέρει από διαρκή πολιτικά και γραφειοκρατικά βραχυκυκλώματα. Επειδή τελικά τα έθνη-κράτη –το Ισραήλ, η Βρετανία– αποδεικνύονται πολύ πιο αποτελεσματικά σε ένα ιστορικό περιβάλλον όπου η κρίση φέρνει την άλλη κρίση.
Το αντίδοτο σε αυτήν τη στερεοτυπική ευρωσκεπτικιστική γκρίνια είναι πάντα η ερώτηση: τι θα είχαμε κάνει χωρίς την Ευρώπη; Στην περίπτωση κορωνοϊού, η ερώτηση δεν χρειάζεται καν. Ξέρουμε τι έγινε στην πρώτη φάση πανδημίας, όταν ακόμη δεν είχε οργανωθεί κοινή άμυνα. Ξέρουμε ότι τα κράτη-μέλη είχαν σπεύσει πανικόβλητα να εξασφαλίσουν το καθένα για τον εαυτό του μάσκες και υγειονομικό υλικό, σπαταλώντας χρήμα και ενέργεια σε έναν αχρείαστο και βρώμικο ανταγωνισμό.
Τώρα κοσκινίζουμε τα ψιλά γράμματα των συμβάσεων. Ψειρίζουμε το ημερολόγιο για να βρούμε εκ των υστέρων πόσες ημέρες καθυστέρησε η σύναψή τους.
Αν όμως η Ευρωπαϊκή Ενωση είχε τρέξει το καλοκαίρι πιο γρήγορα από τον βολονταρισμό του Μπόρις Τζόνσον, θα την κατηγορούσαμε ότι βιάζεται να ρίξει λεφτά σε πειράματα, παίζοντας με την υγεία των Ευρωπαίων πολιτών.
Το δίλημμα της ευρωπαϊκής ηγεσίας –και προσωπικά της προέδρου της Κομισιόν– για τα εμβόλια δεν αφορά πια τα εμβόλια. Αφορά την ίδια τη δυνατότητα της Ε.Ε. να πολιτεύεται ανάλογα με το μέγεθός της στη διεθνή σκηνή.
To δίλημμα είναι: Μπορεί η Ε.Ε. να επιβληθεί στο πεδίο εκείνο που δεν καλύπτεται από τις συμβάσεις; Μπορεί να επιβληθεί με την ισχύ των 27 κρατών που εκπροσωπεί ως μεγάλη δύναμη; Ή θα καταλήξει να δικαιώσει εκείνους που την αντιμετωπίζουν συγκαταβατικά ως μια ξεδοντιασμένη γραφειοκρατία τεχνοκρατών προορισμένη να εκδίδει μεγα-εγκυκλίους ρουτίνας;
Την απάντηση σε αυτό το δίλημμα καλείται να τη δώσει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Τα περιθώρια διαπραγματεύσεων είναι στενά, γιατί δεν υπάρχει η πολυτέλεια της πλήρους αποξένωσης του παραγωγού των εμβολίων.
Ο χρόνος είναι λίγος. Αλλά η Ευρώπη είναι μεγάλη. Πρέπει να μπορεί και να το δείξει.