Το πρώτο καθήκον της γλώσσας είναι να λειτουργεί ως εργαλείο συνεννόησης. Κατόπιν, την εποχή των εθνικισμών, της αναθέσαμε άλλα, πιο πατριωτικά καθήκοντα. «Να ξετουρκέψουμε τη γλώσσα μας», ήταν ο τίτλος ενός βιβλίου που κυκλοφόρησε το 1975 και εμπεριείχε συμβουλές α λα Μπαμπινιώτη, για να αντικαταστήσουμε το «χαμπάρι» με την ελληνική «είδηση».
Τότε δεν υπήρχε κίνδυνος εκ Δυσμών και δεν θυμόμαστε κανέναν να θέλει να αντικαταστήσει τη λατινογενή «Πόρτα» με την ελληνική «Θύρα». Υπήρχαν όμως πολλά σλάβικα και αρβανίτικα τοπωνύμια, που εξελληνίστηκαν. Αλλα επιτυχώς –το Λιόπεσι έγινε Ελληνικό– και άλλα ανεπιτυχώς· κανείς δεν αποκαλεί Λεοντάριο την Κάντζα.
Κι ενώ ήμασταν πολύ απασχολημένοι με την ελληνοπρεπή τυπολογία της γλώσσας, έσκασε στον δημόσιο διάλογο ο λυρισμός, και τώρα δεν έχουμε ούτε ελληνικές, ούτε τούρκικες λέξεις, ούτε αγγλικούς όρους για να συνεννοηθούμε. Δεν αναφερόμαστε μόνο στον αριστερής κοπής λυρισμό, αν κι αυτός, λόγω της παρελθούσας ιδεολογικής κυριαρχίας, διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την αχρηστία της γλώσσας. Αναφερόμαστε π.χ. στους τίτλους προηγουμένων ημερών όπως «Επίθεση με τρικάκια στο γραφείο της Κεραμέως». Να σημειώσουμε ότι με τρικάκια δεν μπορεί να γίνει επίθεση ούτε σε πύργο με τραπουλόχαρτα, πόσο δε μάλλον σε γραφείο. Ρύπανση υπάρχει και τίποτε άλλο. Η λέξη «επίθεση» δεν αξίζει περισσότερο από τον «ημιπιτσιρίκο» 35χρονο υιό του κ. Νίκου Βούτση, αλλά δεν προκάλεσε καμιά εντύπωση. Αυτό που κάνουν καθημερινώς τα φροντιστήρια έγινε «επίθεση» εξαιτίας του περιεχομένου των φυλλαδίων. Να σημειώσουμε εδώ πως θεωρούμε σίγουρο ότι οι γλωσσαμύντορες θα ασχοληθούν με τα «τρικάκια» (το ελληνικό αντίστοιχο είναι «μικρο-φυλλάδια»;) παρά με τον παραλογισμό της φράσης. Ασχολήθηκε κανείς με το οξύμωρο της «λεκτικής βίας», ενώ υπάρχουν θαυμάσιες ελληνικές λέξεις (προσβολές, ύβρεις κ.λπ.) για να περιγραφεί το φαινόμενο;
Αυτόν τον καιρό έγινε της μόδας η «αστυνομοκρατία». Χίλιοι «ημι-ημιπιτσιρικάδες» (αφού θα είναι 20-25 ετών), χωρίς όπλα και κλομπ, θα τρομοκρατήσουν, λέει, καθηγητές εγνωσμένου κύρους και στο τέλος «άκρα του τάφου σιωπή στην ακαδημαϊκή κοινότητα θα βασιλέψει».
Ανοησίες, αλλά εδώ πρέπει να διαβάσουμε πίσω από τη λέξη για να αντιληφθούμε πολιτικές μετατοπίσεις. Στις 2.200 λέξεις που εκστόμισε ο κ. Τσίπρας κατά τη διαδικτυακή εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ με θέμα «Δημοκρατία & εκπαίδευση: η κυβερνητική απειλή και η απάντηση της κοινωνίας» (2.2.2021), έκανε σφοδρή κριτική για «συντηρητικές, ακραία συντηρητικές έως αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις», αλλά δεν είπε ούτε μία φορά τη λέξη «χούντα». Δεδομένης της προϊστορίας, θα σημειώσουμε ότι αυτό αποτελεί πρόοδο, αφού πριν από μερικά χρόνια θα ακούγαμε για «στρατό κατοχής στα πανεπιστήμια»…