Μερικές φορές δεν συνειδητοποιούμε πόσο τυχεροί είμαστε. Πόσο μέσα στις δυσκολίες και τις αναποδιές, με κάποιο τρόπο (μαγικό;) γλιτώνουμε από πολύ χειρότερες καταστάσεις που η μοίρα (ή κάτι άλλο) επιφυλάσσει γι’ άλλους. Αυτή την εβδομάδα η χώρα μας πάγωσε, χιόνι πολύ έπεσε, καταπληκτικές φωτογραφίες γέμισαν το Instagram, χιονάνθρωποι πολλοί φτιάχτηκαν και έλιωσαν. Φυσικά, επειδή είμαστε στην Ελλάδα, με την κουλτούρα και το πελατεπιτελικό μας κράτος, προέκυψε και χάος. Δεκάδες χιλιάδες νοικοκυριά μέσα στην πρωτεύουσα, τη μητρόπολη, το λίκνο της δημοκρατίας, το τόσο ελκυστικό σε digital nomads που περιμένουν πώς και τι να περάσει ο κορωνοϊός για να συρρεύσουν, έμειναν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα για ώρες -ή ακόμα και για ημέρες. Με δριμύ ψύχος, λοκντάουν, προβλήματα στους δρόμους. Και στη συνέχεια η αναμενόμενη παράσταση “πέτα το μπαλάκι της ευθύνης στον άλλονα” -ένα σπορ που, παρεμπιπτόντως, θα πρέπει να κάνουμε ισχυρό lobbying για να μπει στους Ολυμπιακούς Αγώνες, έχουμε πολύ καλή υποδομή, μας συμφέρει- και μετά οι τσακωμοί για το ποιος έχει την αρμοδιότητα να κλαδεύει τα δέντρα, την ώρα που κάτι άλλοι προσεδάφιζαν ένα ρομποτάκι στον Άρη.
Τις ίδιες ημέρες που η Ελλάδα πάγωνε, πάγωνε και το μεγαλύτερο μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, της χώρας που προσεδάφιζε το ρομποτάκι στον Άρη, της χώρας που μας χάρισε τον Πόλεμο των Άστρων και τον Πόλεμο του Βιετνάμ, της χώρας που έβγαλε έναν Αβραάμ Λίνκολν, της χώρας που κατέστρεψε μια Μπρίτνεϊ Σπίαρς. Όλη η χώρα πέρασε τον χιονιά αυτόν σχετικά ανώδυνα. Όλη; Όχι όλη. Μια γιγάντια Πολιτεία στο νότο, ανένταχτη κι ανυπόταχτη, βαστούσε χώρια. Το Τέξας, βλέπετε, η μοναδική Πολιτεία των ΗΠΑ που στο παρελθόν υπήρξε ανεξάρτητο κράτος (για 10 χρόνια, το 19ο αιώνα, είχε αποσχιστεί από το Μεξικό), διατηρεί ένα ξεχωριστό δίκτυο ηλεκτροδότησης από τις υπόλοιπες ΗΠΑ, όχι τόσο για το ενδεχόμενο να αποσχιστούν ξανά (που πολλοί θα το ήθελαν), αλλά επειδή εκεί πέρα η πλειοψηφία παραδοσιακά είναι πολύ libertarians και ανένταχτοι, μισούν το κεντρικό κράτος της Ουάσινγκτον και θεωρούν σημαντικότερο πράγμα στον κόσμο την ελευθερία τους να κάνουν ό,τι θέλουν. Καλό πράγμα η ελευθερία, αλλά αυτό μεταξύ άλλων είχε και σαν αποτέλεσμα να απορρυθμίσουν εντελώς το -πλήρως ιδιωτικοποιημένο- τοπικό ηλεκτρικό τους δίκτυο. Ανεξάρτητοι από τους ρυθμιστικούς κανόνες που ισχύουν για το δίκτυο της υπόλοιπης χώρας, από τη δεκαετία του 2000 και μετά άφησαν τις εταιρείες ηλεκτρισμού να κάνουν ό,τι θέλουν, να φτιάχνουν σταθμούς παραγωγής όπου θέλουν και να τους συντηρούν όπως κρίνουν αυτές ότι είναι καλύτερο (με το ελάχιστο κόστος, από ό,τι αποδεικνύεται), ακόμα και μετά από έναν άλλο δριμύ χιονιά το 2011, που είχε προκαλέσει μεγάλα προβλήματα. Το υπό ομοσπονδιακό έλεγχο και ρύθμιση δίκτυο στην υπόλοιπη χώρα αναβαθμίστηκε και εκσυγχρονίστηκε, αλλά στο Τέξας όχι, με αποτέλεσμα με το που έσκασε ο χιονιάς την περασμένη Κυριακή, οι περισσότερες μονάδες (που καίνε άνθρακα, φυσικό αέριο, αλλά και τα πυρηνικά εργοστάσια) να κλείσουν επειδή τους πάγωσαν τα όργανα.
Αν το Τέξας ήταν ανεξάρτητη χώρα θα είχε το 9ο μεγαλύτερο ΑΕΠ στον κόσμο. “Γιαγιάδες κοιμούνται στα αυτοκίνητα τους για να μην παγώσουν”, έγραφε αυτή την εβδομάδα η Texas Tribune. “Γονείς έκαιγαν τα υπάρχοντά τους για να ζεσταθούν τα παιδιά”. Άνθρωποι έγραφαν στα social media (για όσο κρατούσε η μπαταρία του κινητού) ότι έβρισκαν νεκρούς παγωμένους στα πεζοδρόμια. Η πόλη Ελ Πάσο, που είναι δίπλα στα σύνορα του Νιού Μέξικο και ηλεκτροδοτείται από το εθνικό δίκτυο δεν κατάλαβε τίποτε, είχε ρεύμα κανονικά. Το Όστιν, που είναι μέσα στη μέση και είναι κι αυτό σταρταψομάνα και πόλος έλξης για digital nomads, έμεινε για τρεις ημέρες χωρίς καθόλου ρεύμα, με προβλήματα και στην υδροδότηση καθώς πάγωναν οι σωλήνες και με οδηγία σε όλους να βράζουν το νερό για λόγους υγιεινής, πριν το πιουν. Αλλά εντάξει, συμβαίνουν αυτά. Διαφορετικοί οι λόγοι, εντονότερες οι συνέπειες, αλλά έπαθαν λίγο πολύ αυτό που πάθαμε και εμείς, σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Αλλού έγκειται η διαφορά.
Εκεί οι πολιτικοί και τα στελέχη των εταιρειών δεν βγήκαν μετά για να πετάξουν το μπαλάκι των ευθυνών ο ένας στον άλλο, όπως παραδοσιακά γίνεται. Βγήκαν για να αρνηθούν καν ότι υπάρχουν ευθύνες, ή για να υποστηρίξουν ότι υπάρχουν άλλες, φανταστικές. Ο Κυβερνήτης του Τέξας, ένα τραμπικός ονόματι Γκρεγκ Άμποτ, βγήκε και είπε ότι για την καταστροφή φταίει το “Green New Deal” (ένα σχέδιο περιβαλλοντικής πολιτικής των Δημοκρατικών που δεν είναι νόμος του κράτους και δεν ισχύει πουθενά) και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (που καλύπτουν το 8% των ενεργειακών αναγκών του Τέξας και λειτούργησαν σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι το υπόλοιπο δίκτυο). Ένας άλλος, ο Ρικ Πέρι, πρώην Κυβερνήτης και Υπουργός Ενέργειας (!) επί κυβέρνησης Τραμπ, δήλωσε ότι “οι Τεξανοί είμαστε πρόθυμοι να μείνουμε και παραπάνω από τρεις ημέρες χωρίς ρεύμα, για να κρατήσουμε το ομοσπονδιακό κράτος μακριά από τις υποθέσεις μας”. Ένας δήμαρχος μιας μικρής πόλης έγραψε στους δημότες του: “Κανένας δεν σας χρωστάει τίποτε, δεν είναι υποχρέωση των τοπικών αρχών να σας προστατεύουν. Μόνο οι ισχυροί θα επιβιώσουν και οι αδύναμοι θα χαθούν”. Και δε σας γράφω καν για το γίγαντα Τεντ Κρουζ, γερουσιαστή και πιστό γιουσουφάκι του Τραμπ, που μέσα στο χαμό σηκώθηκε και έφυγε για διακοπούλες στην Κανκούν του Μεξικού. Αυτός είναι άλλο θέμα από μόνος του. Η φιλοσοφία των υπόλοιπων, όμως, και μεγάλου μέρους του πληθυσμού, του Τέξας -και των ΗΠΑ- είναι ακριβώς το πρόβλημα που έχουμε αποφύγει. Φανταστείτε στην Ελλάδα να είχαμε μια κυβέρνηση που θέλει να κλείσει τα εργοστάσια του λιγνίτη και μια αντιπολίτευση που να θέλει να χτίσουμε κι άλλα. Αυτό ζουν εκεί, έναν πολιτικό διχασμό ο οποίος δεν διεξάγεται πια σε μια κοινή βάση, με κάποιες κοινά αποδεκτές παραδοχές, αλλά ανάμεσα σε δυο διαφορετικούς κόσμους που δεν βρίσκονται πουθενά. Εκεί έχει γίνει πολιτικό θέμα το αν στην πανδημία πρέπει να φοράνε μάσκα οι άνθρωποι, ή το αν πρέπει να ακούμε τους επιστήμονες. Εκεί το ένα κόμμα θεωρεί το άλλο κόμμα εχθρούς της χώρας.
Εμείς εδώ έχουμε πολλά στραβά, αλλά αυτό το έχουμε γλιτώσει σε βαθμό που πολλές φορές δεν εκτιμούμε. Έχουμε πολλές αφορμές να τσακωνόμαστε, ενίοτε σκαιότατα, αλλά εδώ η αντιπολίτευση δεν πάει κόντρα στην απολιγνιτοποίηση, ούτε στα μέτρα προστασίας κατά της Covid. Έχουμε κι εδώ ιδεολογήματα και γελοία θέματα για να διχαστούμε (όπως τα πανεπιστήμια και οι φυλακισμένοι τρομοκράτες) αλλά σε κάποιο βασικό επίπεδο, ζούμε σχεδόν όλοι πάνω-κάτω στην ίδια πραγματικότητα. Και γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε, κάπως, ευγνώμονες.