Μια νέα αλλά έντονη τάση των αγορών πυροδοτεί τον ισχυρό κύκλο επενδύσεων, εξαγορών και χρηματιστηριακών κινήσεων, διεθνώς. Τη μέθοδο άντλησης κεφαλαίων για επενδύσεις και εισαγωγή εταιρειών σε χρηματιστηριακές αγορές συνιστούν οι «εταιρείες εξαγορών ειδικού σκοπού», γνωστές ως SPACs.
Πρόκειται για ιδέα γνωστή και παλαιότερα, η οποία όμως τα τελευταία χρόνια σημειώνει μεγάλη επιτυχία. Κάποιοι ιδρύουν SPAC, η οποία εισάγεται σε χρηματιστηριακή αγορά και συγκεντρώνει κεφάλαια χωρίς να έχει δεσμευθεί για το πώς θα αξιοποιήσει τα κεφάλαια αυτά.
Ισχυρίζεται ότι θα κάνει εξαγορές χωρίς να αποκαλύψει τον στόχο των εξαγορών. Στην πράξη, οι ιδρυτές της εταιρείας προσφέρουν σε επαγγελματίες και επενδυτικό κοινό μετοχές αξίας 10 δολ. συνήθως αλλά και δικαίωμα (warrant) να αγοράσουν αργότερα περισσότερες μετοχές, λέγοντας «εμπιστευθείτε μας, επειδή εμείς ξέρουμε πώς θα τα αξιοποιήσουμε». Δεν δεσμεύονται για τίποτα και γι’ αυτό οι εταιρείες αυτές αποκαλούνται εταιρείες «λευκής επιταγής». Αν δεν επενδυθούν τα κεφάλαια σε διάστημα δύο ετών επιστρέφονται και συνεπώς οι εταιρείες αυτές προσφέρουν το πλεονέκτημα ότι αν δεν γίνουν επενδύσεις οι μέτοχοί τους δεν χάνουν το κεφάλαιο που είχαν συνεισφέρει. Ουσιαστικά κάποιοι επενδύουν, χωρίς να γνωρίζουν πού κατευθύνονται τα κεφάλαιά τους. Η μόνη εγγύηση που έχουν ότι αν για διάστημα δύο ετών δεν επενδυθούν θα τα πάρουν πίσω, δεν θα χάσουν.
Οι εταιρείες αυτές αγοράζουν συνήθως επιχειρήσεις που δεν είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο και, συνεπώς, οι επενδυτές έχουν υψηλότερες αποδόσεις, που συνήθως αποσπούν εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαίου που επενδύουν αρκετά νωρίς σε νέες εταιρείες. Επίσης οι ιδιοκτήτες των «μικρών» εταιρειών που δεν είναι εισηγμένες προτιμούν να διαθέσουν τις μετοχές τους σε SPACs, επειδή αποκτούν πρόσβαση σε κεφάλαια που χρειάζονται με καλύτερους όρους από εκείνους που προσφέρουν συνήθως εταιρείες venture capital, που θεωρούνται σκληροί διαπραγματευτές με εταιρείες που χρειάζονται επειγόντως κεφάλαια.
Είναι ένας ακόμη λόγος που η παραδοσιακή τραπεζική περιορίζεται. Οι εταιρείες, ακόμη και αν είναι μικρές, ελπιδοφόρες, αναπτυσσόμενες ενδεχομένως αλλά ζημιογόνες, έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια. Αναπτύσσονται χωρίς επιτοκιακό κόστος, διαθέτοντας εύκολα μετοχές.
Η ανάπτυξη των SPACs είναι εντυπωσιακή στην αμερικανική αγορά και είναι ήδη ορατή η ανάπτυξή τους στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα υπάρχουν για διάφορους λόγους πολλές εταιρείες που αναζητούν κεφάλαια είτε για εξαγορά της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου είτε μερικά. Είναι εταιρείες τεχνολογίας ή καινοτομιών που δημιουργήθηκαν στα χρόνια της κρίσης από χαρισματικούς επαγγελματίες και θέλουν να επιταχύνουν την έξοδο στη διεθνή αγορά. Είναι και άλλες παραδοσιακές εταιρείες, που κινούνται σε κλασικούς τομείς, από ξενοδοχεία έως τρόφιμα και από τις βιομηχανίες μετάλλων έως το εμπόριο, που είναι ή έπρεπε να είναι στόχοι εξαγορών. Ολοι αυτοί θα έπρεπε να αναζητήσουν κεφάλαια εκεί όπου υπάρχουν. Με την προϋπόθεση βεβαίως πως έχουν εύλογες προοπτικές κερδοφορίας.
Η καθυστέρηση σε σχέση με όσα συμβαίνουν στις ΗΠΑ μπορεί να δείχνει ότι τώρα είναι η ώρα της Ευρώπης, καθώς ήδη δημιουργούνται εταιρείες επενδύσεων με αντικείμενο εξαγορές επιχειρήσεων στην Ευρώπη που έχουν μάλιστα εξειδικευμένο ενδιαφέρον για εταιρείες του χρηματοπιστωτικού τομέα (Fintech), τηλεπικοινωνίες, καταναλωτικά προϊόντα.
Είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι στην τροχιά των νέων SPACs που δημιουργούνται παντού, θα υπάρχουν και Ελληνες, που δεν θα αγνοήσουν επενδύσεις στην Ελλάδα. Αλλωστε, συνήθως πιστεύουμε ότι διαθέτουμε «λευκή επιταγή» ακόμη και όταν δεν έχει προσφερθεί από κανέναν.