Από τότε που ο κλασικός καπιταλισμός των μετόχων άρχισε να αναβαθμίζεται σε καπιταλισμό όλων των ενδιαφερόμενων μερών και έπρεπε να εξυπηρετεί εκτός από τους μετόχους, συνεργάτες, εργαζομένους, την τοπική κοινωνία, πολλά άλλαξαν.
Στη δεκαετία του 1990 οι εταιρείες, ακόμα και εισηγμένες σε χρηματιστήριο, εξέδιδαν ισολογισμό μιας σελίδας, ενώ μετά τριάντα χρόνια οι απαιτήσεις είναι αυξημένες. Οι εταιρείες πρέπει να δώσουν πολλές πληροφορίες για τον τρόπο που δημιουργούν αξία για την εταιρεία, τους μετόχους, την κοινωνία. Διεκδικούν εμπιστοσύνη.
Για αυτό και οι επιδόσεις των εταιρειών σε περιβαλλοντικά, κοινωνικά θέματα, σε κριτήρια εταιρικής διακυβέρνησης αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία. Κι όλα αυτά δεν είναι απλώς μία επιπλέον μέθοδος για την προβολή εταιρειών παρότι καμιά φορά συναντάμε υπερβολές που απευθύνονται στο συναίσθημα των καταναλωτών. Η κατανάλωση μπίρας δεν ενισχύει την οικογενειακή αγάπη, υψηλά ιδανικά και μακροχρόνια οράματα ίσως δεν είναι καθημερινό μέλημα διοίκησης σούπερ μάρκετ. Ωστόσο, οι καταναλωτές προφανώς έχουν ιδέες και αντιλήψεις που εξελίσσονται ή διαμορφώνονται στην πορεία και οι εταιρείες καταναλωτικών προϊόντων κυρίως αισθάνονται την ανάγκη να προσαρμοστούν στις αντιλήψεις που επικρατούν.
Παράλληλα, όμως, αλλάζουν και τα εργαλεία διοίκησης και χρηματοδότησης εταιρειών. Τα τελευταία χρόνια τα ομόλογα ESG, δηλαδή ομόλογα με κριτήρια περιβαλλοντικά, κοινωνικά και εταιρικής διακυβέρνησης, εξαπλώνονται ταχύτατα. Επιχειρήσεις που με βάση συγκεκριμένα κριτήρια υπηρετούν τους σκοπούς αυτούς έχουν πρόσβαση σε κεφάλαια που κατευθύνονται μόνον σε επιχειρήσεις αυτής της κατηγορίας. Μαζί τους αναπτύσσονται ταχύτατα τα «πράσινα» ομόλογα τα οποία συγκεντρώνουν κεφάλαια που κατευθύνονται μόνον σε δραστηριότητες οι οποίες προστατεύουν τα περιβάλλον, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αντικατάσταση της χρήσης άνθρακα ή πετρελαίου.
Πριν δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση ότι βρεθήκαμε σε κόσμο φιλανθρωπίας, να πούμε ότι σε όλες τις περιπτώσεις όσοι λαμβάνουν τη χρηματοδότηση αυτού του είδους, δεσμεύονται σε συγκεκριμένους στόχους όσον αφορά τις επιδόσεις για το περιβάλλον κ.λπ. Αν οι στόχοι αποδειχθούν ανέφικτοι, θα πληρώσουν υψηλότερο επιτόκιο. Αυτή είναι κατά κάποιον τρόπο η εξασφάλιση των επενδυτών.
Μόνον στους τομείς παραγωγής ηλεκτρισμού και διανομής φυσικού αερίου στην Ευρώπη τα «πράσινα» ομόλογα είναι περίπου το 40% της αγοράς. Το επενδυτικό ενδιαφέρον για ομόλογα που συνδέονται με στόχους βιωσιμότητας αυξάνεται σημαντικά και ενισχύει την έκδοση «πράσινων» ομολόγων. Αυτά καλύπτουν από απλές περιπτώσεις παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας, σύγχρονα δίκτυα διανομής ηλεκτρισμού, αλλά κι άλλες καινοτόμες δραστηριότητες όπως παραγωγή ενέργειας από υδρογόνο.
Η σημερινή αντίληψη είναι μια μοναδική ευκαιρία για την ελληνική οικονομία, καθώς κάποια παλιά μειονεκτήματα μπορεί να συνιστούν πλεονέκτημα. Το γεγονός ότι δεν υπάρχει βαριά δομή παλιάς βιομηχανίας, η καθυστέρηση στην υποδομή μπορεί να είναι πλεονέκτημα. Μαζί βέβαια με τη χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό ταμείο και το καλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό.
Αυτό που παρατηρούμε διεθνώς είναι η διαμόρφωση μιας νέας αναπτυξιακής αντίληψης και προοπτικής. Η Ελλάδα για διάφορους λόγους έμεινε έξω από τις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις. Αλλοτε επειδή μόλις ανεξαρτητοποιήθηκε και είχε άλλα ζητήματα να διαχειριστεί, άλλοτε επειδή βρίσκονταν παγιδευμένη σε πολιτικές αντιπαραθέσεις, επειδή δεν είχε τους κατάλληλους θεσμούς. Τώρα είναι μια εξαιρετική ιστορική ευκαιρία να συμμετέχει στην επόμενη ψηφιακή και «πράσινη» επανάσταση που δίνει έμφαση στην ευθύνη. Αποκτά νόημα επειδή γίνεται για κάποιον λόγο.