Τι είναι η προεδρία; Τι άλλο είναι εκτός από άσβεστη γεννήτρια συμβολισμών; Πέρα από τη μικρή ρυθμιστική του εργαλειοθήκη, που σε συνθήκες δημοκρατικής κανονικότητας προορίζεται να μένει αχρείαστη, ο θεσμός υπάρχει και για να καθρεφτίζεται πάνω του ενιαίο το έθνος.
Η Πρόεδρος φαίνεται να έχει ενστερνισθεί θερμά αυτή τη λειτουργία. Από τη ρουτίνα που έχει καταστρώσει, φαίνεται να έχει συνειδητά επωμιστεί την αποστολή –και το ρίσκο– να παράγει καθημερινά μηνύματα που, παρότι εκπέμπονται από θέση υπεράνω της κομματικής αντιπαράθεσης, καταλήγουν συχνά να πυροδοτούν αντιπαραθέσεις.
Γιατί όχι; Η ανελέητη σημειολόγηση των πυκνών προεδρικών χειρονομιών μοιάζει να είναι το δημοκρατικό αντίτιμο της νέας εξωστρέφειας του θεσμού. Οποιος μπαίνει στη μιντιακή αγορά δεν μπαίνει για να μείνει ασχολίαστος. Η θεσμική φιλοδοξία από την υπερέκθεση θα μπορούσε να είναι η παιδαγωγική του υποδείγματος. Να έχει δηλαδή η Πρόεδρος την αξίωση να ασκήσει την επιρροή του αξιώματός της στις εθνικές αξίες, δίνοντάς τους νέο περιεχόμενο.
Αν το εγχείρημα έχει τέτοια στόχευση –ή αν είναι απλώς ένα άλμπουμ τυχαίων στιγμιοτύπων, μόνο για το σκρολάρισμα στο Instagram– είναι νωρίς να το πει κανείς. Εκείνο που, πάντως, έχει φανεί είναι ότι η επιρροή της εικόνας δεν είναι εικονική. Η συζήτηση για την προεδρική φωτογράφιση στον φράκτη του Εβρου είναι ένα από τα κορυφαία παραδείγματα για το πώς μπορεί η «φωτογένεια» της Προεδρίας να αποκτήσει πολιτικό νόημα.
Ποιες πτυχές της εθνικής ψυχής ενσαρκώνει η Σακελλαροπούλου όταν ποζάρει μπροστά από ένα τείχος; Δεν δικαιώνει τις πιο οπισθοδρομικές φοβίες, που ζητούν μια περίκλειστη πατρίδα; Δεν έχουν δίκιο οι θύλακες της αντιπολίτευσης που την κατηγορούν ότι ξόδεψε στη λάθος κοίτη το συμβολικό της κεφάλαιο;
Αυτή η υπερδραματοποίηση του σκηνικού –που έφθασε μέχρι και τον παραλληλισμό με το τείχος του Τραμπ– παραγνωρίζει το ρητό προεδρικό μήνυμα. Η Σακελλαροπούλου δεν περίμενε να την ερμηνεύσουν. Εξήγησε η ίδια την παρουσία της εκεί, παραπέμποντας στην επιχείρηση του Μαρτίου του 2020. Μια επιθετική δύναμη είχε τότε δοκιμάσει την ελληνική και την ευρωπαϊκή άμυνα, εξαπολύοντας εναντίον τους ανθρώπινα πυρά. Χρησιμοποιώντας τους επίδοξους πρόσφυγες ως βιολογικό όπλο.
Ποιος υπερασπίσθηκε σε εκείνη την αντιπαράθεση την ανθρώπινη αξία; Και αντιστρόφως: ποιος φαντάστηκε τότε ότι μπορεί να εκμεταλλευθεί δημοκρατικές ευαισθησίες για να κλονίσει την ελληνική και ευρωπαϊκή Δημοκρατία;
Ασχέτως των αθέλητων συμπαραδηλώσεων της φωτογράφισης στον φράκτη –ασχέτως και των επιπτώσεων που η καθημερινή φωτογράφιση μπορεί να έχει στο status της φωτογραφιζόμενης– η συζήτηση που προκαλείται δεν είναι ανώφελη. Το συμβολιζόμενο έθνος τίθεται διαρκώς ως ανοιχτό ερώτημα.