Η σπονδυλική στήλη της εκλογικής επιτυχίας του ΣΥΡΙΖΑ κτίστηκε στον υφέρποντα αντι-ευρωπαϊσμό. Στο πολιτικό ιδιόλεκτο των χρόνων εκείνων είχε βαφτιστεί «αντι-μνημονιακός» αγώνας. Στην πραγματικότητα ήταν αγώνας εναντίον της Ε.Ε. και του κοινού νομίσματος. Δεν χρεώθηκε η Ελλάδα. Τη χρέωσε η Ευρώπη. Και μάλιστα τη χρέωσε με δόλιο τρόπο, ώστε να μπορέσει να την καθυποτάξει με τα μνημόνια. Δεν είναι δα και τόσο μακριά το 2015 για να ξεχάσουμε τους αγκυλωτούς σταυρούς και τις κρεμάλες. Τώρα τα παλικάρια της Χρυσής Αυγής μπορεί να είναι φυλακή, τότε όμως ήταν στην πρώτη γραμμή του αγώνα. Στην Ελλάδα κυριαρχούσε ένα αντι-ευρωπαϊκό μέτωπο που εκτεινόταν από τον ΣΥΡΙΖΑ έως τους νεοναζί. Το δημοψήφισμα του 2015 διατύπωσε ένα ερώτημα γραμμένο στα αγγλικά, σε ορολογία ειδικού. Ο γρίφος έκρυβε το πραγματικό ερώτημα: «Ναι ή Οχι» στην Ευρώπη. Από αυτή την άποψη, η διατύπωση του Κυριάκου Μητσοτάκη περί «σκοτεινού διαλείμματος» ήταν και αυτονόητη και ήπια. Και σκοτεινή ήταν η περίοδος, διότι δεν ήξερες τι θα σου ξημερώσει. Και «διάλειμμα» ήταν, διότι το αντιευρωπαϊκό μέτωπο εξανεμίσθηκε αφήνοντας πίσω του μόνο τα ίχνη της τραυματικής εμπειρίας. Σήμερα κανείς δεν αμφισβητεί την ευρωπαϊκή ένταξη της χώρας μας.
Η δημοσκοπική καθήλωση του ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως όμως η αδυναμία του να οργανώσει έναν σοβαρό αντιπολιτευτικό λόγο με στρατηγική προοπτική, οφείλεται στο γεγονός ότι δεν κατάφερε να βρει αντικαταστάτη για τη ρητορική της σύγκρουσης με την Ευρώπη, όταν αυτή έχασε το αντίκρισμά της. Ψάχνει αντίπαλο για να συγκρουσθεί από τη στιγμή που έχασε τον αγαπημένο του αντίπαλο, την Ευρώπη. Η ενόχληση από την αποστροφή Μητσοτάκη, αν μη τι άλλο δείχνει πως έχουν αντιληφθεί ότι ο «αντι-ευρωπαϊσμός» δεν έχει ούτε παρόν ούτε μέλλον. Οι προσπάθειες διαφόρων να πείσουν για τη φαντασιακή στροφή του προς τη σοσιαλδημοκρατία αποσκοπούν στην απαλλαγή του από τη σκουριά του αντι-ευρωπαϊσμού. Ξεχνούν την παράμετρο «σύγκρουση», που είναι υπαρξιακό συστατικό της αριστερής ρητορικής. Αντί να οργανώσουν κάποια στοιχειώδη στρατηγική, προτιμούν να πλατσουρίζουν στα ρηχά, πότε με προσωπικές επιθέσεις κατά του Μητσοτάκη, πότε με την Ακρόπολη, πότε με τα δικαιώματα του Κουφοντίνα, πότε με τη μυθοποίηση της «αστυνομοκρατίας».
Η Ε.Ε. έχει τα προβλήματά της. Ο ειλικρινής ευρωπαϊστής σήμερα δεν μπορεί παρά να είναι ευρωσκεπτικιστής. Ομως ο αντι-ευρωπαϊσμός α λα γκρέκα, έτσι όπως εκφράστηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ, τους ΑΝΕΛ και τη Χρυσή Αυγή, είναι όντως ένα «σκοτεινό διάλειμμα». Η Ελλάδα είχε να ζήσει τους κινδύνους από μια σύγκρουση με τον πολιτισμικό της χώρο, τη Δύση, από τα χρόνια του Εμφυλίου.