Η γενιά κάτω από τριάντα, ας πούμε οι εικοσάρηδες, συνηθίζουν να μην χρησιμοποιούν μετρητά. Συναλλαγές χωρίς μετρητά είναι μια πρακτική που εξαπλώνεται σε πολλά μέρη του κόσμου, διαμορφώνοντας έναν «άλλον» κόσμο, την κοινωνία χωρίς χαρτονομίσματα. Αγοράζουν με κάρτα και κυρίως μέσω ψηφιακών εφαρμογών στα κινητά τους, οι οποίες ενισχύονται εμφανιζόμενες ως οιονεί τράπεζες, διεκδικώντας χώρο, τζίρο, κέρδη από τις κανονικές τράπεζες. Οι εφαρμογές, που κάποιοι ονομάζουν νεοτράπεζες, αναπτύσσονται σε όλον σχεδόν τον κόσμο, προκαλώντας αμηχανία στις εποπτικές αρχές που ρυθμίζουν την τραπεζική αγορά. Κι όμως, οι κανονικές τράπεζες έχουν επανεφεύρει τους εαυτούς τους, με καλές εφαρμογές που δουλεύουν στα κινητά, που επιτρέπουν σε πελάτες πολλές εργασίες να γίνονται ψηφιακά από απόσταση, χωρίς να επισκέπτονται καταστήματα.
Η ραγδαία ανάπτυξη των νεοτραπεζών, όμως, οφείλεται στο γεγονός ότι καλύπτονται συγκεκριμένες ανάγκες του κοινού. Συνήθως αμείβονται επειδή διαμεσολαβούν ανάμεσα σε εταιρείες χρεωστικών καρτών ή αλυσίδων λιανικής με τους πελάτες. Προσφέρουν πλεονεκτήματα, όπως το να αγοράσει κάποιος προϊόντα και να τα πληρώσει σε 4 δόσεις. Αυτό μοιάζει με πίστωση από την εφαρμογή αλλά στην πραγματικότητα προέρχεται από την αλυσίδα λιανικής ή τη χρεωστική κάρτα. Παράλληλα, βέβαια, οι εφαρμογές αναπτύσσουν κι άλλες φιλοδοξίες, καθώς «γνωρίζουν» την καταναλωτική συμπεριφορά των πελατών και προωθούν προϊόντα, προσφορές, λύσεις…
Ενας λόγος που η χρήση τους επεκτείνεται είναι ότι τις αποκτούν εύκολα καταναλωτές που δεν έχουν τη δυνατότητα να πάρουν πιστωτική κάρτα λόγω παλαιών οφειλών, ίσως και καμία σχέση με τράπεζα, μετανάστες, νέοι χωρίς εισόδημα.
Στον κόσμο αυτό των «δωρεάν» ψηφιακών εφαρμογών έχουν μέλλον οι τράπεζες; Μια ανάλογη περίπτωση ζήσαμε στις τηλεπικοινωνίες. Η ανακάλυψη της κινητής τηλεφωνίας έδωσε την ευκαιρία στις εταιρείες να εφαρμόσουν κάθε μέθοδο πληρωμών ώστε να αυξήσουν τα έσοδά τους. Πληρώσαμε ανά κλήση, με τον μήνα, με μόνιμο συμβόλαιο, με περιστασιακή χρήση. Στη συνέχεια όμως «έχασαν» μέρος της δουλειάς επειδή εταιρείες τεχνολογίες μοίρασαν «δωρεάν» εφαρμογές, όπως WhatsApp, FaceTime, Viber, Signal κ.ά., χάρη στις οποίες μιλάμε χωρίς να πληρώνουμε τις εταιρείες τηλεφωνίας.
Αυτές όμως ελέγχουν τις υποδομές, τα κανάλια μέσω των οποίων προσφέρουν υπηρεσίες οι εταιρείες τεχνολογίας. Είναι πολύ πιθανό οι τράπεζες στο κοντινό μέλλον να είναι οι ρυθμιζόμενες εταιρείες που ελέγχουν τη χονδρική κίνηση των πληρωμών, οι «αγωγοί» που επιτρέπουν τη διακίνηση κεφαλαίων παγκόσμια. Αλλωστε η πραγματική αποστολή τους είναι να προσφέρουν ρευστότητα στις αγορές.
Βέβαια, οι νεοτράπεζες έχουν τα δικά τους προβλήματα. Τα κέρδη από τη διαμεσολάβηση προϋποθέτουν ότι ο όγκος συναλλαγών μεγαλώνει συνεχώς και τα έξοδα είναι ελεγχόμενα. Οι περισσότερες έχουν ζημίες, που δικαιολογούνται προς το παρόν, επειδή είναι σε φάση ανάπτυξης. Η επιτυχία τους όμως ανοίγει την όρεξη μεγάλων παικτών, στον χώρο της τεχνολογίας, των λιανικών πωλήσεων αλλά και των τραπεζών, που δείχνουν πρόθυμοι να τους εξαφανίζουν είτε αγοράζοντάς τους είτε δημιουργώντας δικές τους ψηφιακές εφαρμογές…