Γράφαμε προ δύο εβδομάδων («Σκιές στο διατλαντικό ειδύλλιο») ότι παρά τον αρχικό ενθουσιασμό στην Ευρώπη για την αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο, «στην πράξη, ο Τζο Μπάιντεν δεν έχει αποδειχθεί η ενσάρκωση του πρίγκιπα του διατλαντικού παραμυθιού». Εκτοτε, τα σύννεφα έχουν πυκνώσει αισθητά.
Η τριμερής αμυντική συμμαχία ΗΠΑ – Ηνωμένου Βασιλείου – Αυστραλίας –η ατυχώς επονομαζόμενη AUKUS– έχει προκαλέσει κάτι που αρχίζει να θυμίζει τρικυμία στις ευρωατλαντικές σχέσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι ο (ομολογουμένως Γάλλος) επίτροπος Τιερί Μπρετόν είπε προχθές ότι πολλοί πολιτικοί και πολίτες στην Ευρώπη πλέον «έχουν μιαν αυξανόμενα έντονη αίσθηση πως κάτι έχει διαρραγεί στις διατλαντικές σχέσεις». Το γεγονός ότι η νέα συμμαχία ανακοινώθηκε λίγο καιρό μετά την παρουσίαση, από τον Ζοζέπ Μπορέλ, της νέας στρατηγικής της Ε.Ε. για τον Ινδο-Ειρηνικό, με τον ύπατο εκπρόσωπο να παραδέχεται πλήρη άγνοια περί της AUKUS, υπερτόνισε τη γεωπολιτική ασημαντότητα της Γηραιάς Ηπείρου.
Η AUKUS δίνει σάρκα και οστά στην πρόθεση της Ουάσιγκτον να εστιάσει στην Κίνα και στην ανάσχεση της γεωπολιτικής επιρροής της. Η στάση της Ε.Ε. απέναντι στον εντεινόμενο ανταγωνισμό των δύο υπερδυνάμεων παραμένει υπό διαμόρφωση. Θεωρώντας την Κίνα ταυτόχρονα εταίρο, ανταγωνίστρια και συστημική αντίπαλο, επιχειρεί να συνδυάσει τη συνεργασία σε τομείς όπως η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, με την εδραίωση ίσων όρων ανταγωνισμού και την αποτροπή της επέκτασης του κινεζικού πολιτικοοικονομικού μοντέλου σε τρίτες χώρες.
Η πρωτοβουλία για την «παγκόσμια πύλη» της προέδρου της Κομισιόν, στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ενωσης, αφορά ακριβώς την προώθηση ενός εναλλακτικού μοντέλου οικονομικής συνεργασίας από αυτό που προωθείται από την κινεζική «Μία ζώνη, Ενας δρόμος». Αν υλοποιηθεί σωστά, εκμεταλλευόμενη την οικονομική ισχύ της Ε.Ε., μπορεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον πολλών χωρών της Ασίας που προτιμούν να μην πάρουν θέση στην τιτανομαχία ΗΠΑ – Κίνας.
Το πρόβλημα είναι ότι η προσωρινή σύγκλιση απόψεων μεταξύ των «27» για τη στάση απέναντι στην Κίνα, ως αποτέλεσμα των χειρισμών του Πεκίνου στην πανδημία και της συνειδητοποίησης του εύρους της οικονομικής εξάρτησης από την κινεζική οικονομία, δείχνει τάσεις αντιστροφής. Πολλές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, υπό τον φόβο της Ρωσίας, σκληραίνουν τη στάση τους απέναντι στην Κίνα για να προσεγγίσουν τη διοίκηση Μπάιντεν.
Στη Δυτική Ευρώπη, σε χώρες με πιο στενούς οικονομικούς δεσμούς με την Κίνα, οι άγαρμποι χειρισμοί του νέου Αμερικανού προέδρου ενισχύουν τον πειρασμό για μια εξισορροπητική στάση. Η εξεύρεση κοινού τόπου για μια συνεκτική και αποτελεσματική ευρωπαϊκή πολιτική απέναντι στην Κίνα, συνεπώς, καθίσταται ακόμη πιο δύσκολη υπόθεση.