Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ήταν αμείλικτος στην κριτική του για τη διεθνή διακυβέρνηση, στην εναρκτήρια ομιλία του στη Γενική Συνέλευση την Τρίτη. «Είμαι εδώ για να σημάνω συναγερμό: ο κόσμος πρέπει να ξυπνήσει. Βρισκόμαστε στο χείλος της αβύσσου – και κινούμαστε στη λάθος κατεύθυνση. Ο κόσμος μας δεν βρέθηκε ποτέ υπό μεγαλύτερη απειλή. Ούτε ήταν πιο διχασμένος», είπε. Ο κόσμος μας, ασφαλώς, έχει ζήσει παγκόσμιες συγκρούσεις τον τελευταίο αιώνα και σε κάποιες περιοχές του οι ταραχές δεν έχουν τέλος. Ομως, οι απειλές που αντιμετωπίζουμε σήμερα ξεπερνούν αυτές των περασμένων πολέμων, εγείροντας το ερώτημα εάν η ανθρωπότητα είναι ικανή να συνεργαστεί επαρκώς, ώστε να αποφύγει την καταστροφή. Η κλιματική κρίση και η πανδημία απαιτούν παγκόσμια προσπάθεια κι όμως, όπως επισήμανε ο γενικός γραμματέας, η έλλειψη εμπιστοσύνης και οι ψεύτικες ειδήσεις διχάζουν κοινωνίες και παραλύουν τον πλανήτη, ενώ τα ανθρώπινα δικαιώματα και η επιστήμη βρίσκονται υπό διωγμόν. Επισήμανε, επίσης, την ολοένα μεγαλύτερη ανισότητα, απόδειξη της οποίας είναι και το γεγονός ότι ενώ σε κάποιες χώρες περισσεύουν τα εμβόλια εναντίον της COVID-19, σε άλλες δεν έχουν φθάσει ακόμη.
Είναι τέτοια η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ χωρών, που και οι Ηνωμένες Πολιτείες διαταράσσουν το διεθνές σύστημα διακυβέρνησης το οποίο οι ίδιες θέσπισαν στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αποξενώνουν συμμάχους την ώρα που απαιτείται συνεργασία, όχι μόνο με φίλους αλλά και με αντιπάλους. Σε πολλές χώρες, χρόνια τώρα, ακραίες απόψεις διχάζουν κοινωνίες, προκαλώντας έχθρα εναντίον μεταναστών, υπονομεύοντας διεθνείς συνεργασίες. Η δραματική ομιλία του Γκουτέρες δεν είναι χωρίς ελπίδα. Εφθασε η ώρα της αλήθειας, λέει, και πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη. «Εχω ελπίδα», προσθέτει. «Τα προβλήματα που προκαλέσαμε είναι και προβλήματα που μπορούμε να λύσουμε».
Στο επίπεδο της παγκόσμιας διακυβέρνησης, όπου απαιτούνται μεγάλες αποφάσεις, τίποτα δεν έχει κριθεί. Ενώ οι μεγάλες δυνάμεις μιλούν για την ανάγκη συνεργασίας, οι εντάσεις μεταξύ τους κορυφώνονται. Ομως, η επιδείνωση της κατάστασης γεννάει ευαισθητοποίηση. Περισσότεροι νοιάζονται για το μέλλον του πλανήτη απ’ ό,τι πριν, πιέζουν κυβερνήσεις και οργανισμούς για αλλαγή πορείας. Το ερώτημα σε κάθε χώρα είναι εάν θα κυριαρχήσει ο διχασμός ή η συνεργασία.