Κλάιβ Σινκλέρ. Ο ιδιοφυής Βρετανός, που μας «άφησε» στα 81 του μετά πολυετή μάχη με τον καρκίνο. Ο σερ Κλάιβ, που, μαζί με τον αθλητισμό και τη μουσική της χώρας του, έφερε μια γενναία νότα υπέροχης αγγλικής πρωτοπορίας στην Ελλάδα των ’80s, αλλά και σε όλο τον πλανήτη.
Ας πάμε όμως κάμποσα χρόνια πίσω: Εξάρχεια, 1985, Ιπποκράτους 57, γωνία με Βαλτετσίου. Ενα μικρό κατάστημα έχει στην επιγραφή του το σχέδιο μιας γάτας. «Cat Computers» είναι το όνομά του και έχει ένα σλόγκαν: «Μετά τη γάτα, και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής στο σπίτι». Στη βιτρίνα στέκεται μια έγχρωμη οθόνη συνδεδεμένη με έναν μικροσκοπικό υπολογιστή –ουσιαστικά ένα μαύρο κουτί με πλήκτρα– που συνοδεύεται από ένα κασετόφωνο. Τα πλήκτρα του είναι γκρι και λαστιχένια, και στο πλάι του διακοσμείται από παράλληλες ρίγες στα χρώματα του ουράνιου τόξου. Στην οθόνη γίνεται επίδειξη σχημάτων και χρωμάτων. Η οθόνη λέει «ZX Spectrum 48K», και αυτό το μικρό πληκτρολόγιο με τα λαστιχένια πλήκτρα και το ουράνιο τόξο μοιάζει να έρχεται από το μέλλον.
Τις εποχές που μεσουρανούσε ο ZX Spectrum, η τηλεόραση ήταν απασχολημένη ώρες ολόκληρες από τον μικρό, μαύρο, πανέμορφο υπολογιστή και τα παιχνίδια του. Παιχνίδια γραμμένα –ή αντιγραμμένα– σε κασέτες, που μπορούσε κανείς να βρει, ακόμη και στα πιο μη προφανή μέρη, όπως δισκάδικα στην Κυψέλη, κασέτες με εξώφυλλα σε έγχρωμη φωτοτυπία με χαρακτηριστική μυρωδιά – που τις μισές φορές δεν δούλευαν. Και όμως, κάθε κασέτα, κάθε παιχνίδι, ήταν ένας άλλος κόσμος, μια άλλη διάσταση, ένα νέο πείραμα για το πού μπορούν να φτάσουν τα όρια των οπτικοακουστικών δυνατοτήτων του μικρού αγγλικού υπολογιστή.
Οι εταιρείες που σχεδίαζαν αυτά τα παιχνίδια ήταν επίσης αγγλικές και τα ονόματά τους αποτελούν, το κάθε ένα ξεχωριστά, ένα θρύλο, μια φωτεινή αναλαμπή από τα σπάργανα της ψηφιακής κουλτούρας: Ocean, Ultimate Play the Game, Imagine, U.S. Gold, Gremlin Graphics – ονόματα-τοτέμ, μικρές εταιρείες που άνοιξαν σε όλη τη Βρετανία και από τις οποίες ξεπήδησε μεγάλο κομμάτι του σημερινού, κραταιού και τεράστιου χώρου του gaming. Και αυτά που σχεδιάστηκαν σε αυτές τις εταιρείες δεν ήταν απλά παιχνίδια, αλλά αντικατοπτρισμοί της κουλτούρας μιας ολόκληρης εποχής, μαζικές προβολές και φαντασιώσεις σχετικά με την κοινωνική ζωή, την πολιτική, τον πόλεμο, τον αθλητισμό, το σεξ· και τα σύμβολα μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Ολα προδίδονταν στα παιχνίδια αυτά, μετουσιωμένα μέσα σε έναν κάναβo 256×192 πίξελ και 15 χρώματα. Και ήταν και οι φορές που τα παιχνίδια έμπαιναν στην άκρη και άρχιζε ο πειραματισμός με τη γλώσσα προγραμματισμού: μα πώς μπορούσες να έχεις τόσο εύκολα φτιάξει μια μικρή ρουτίνα που έφτιαχνε ομόκεντρους κύκλους στην οθόνη ή μια άλλη που άλλαζε τα χρώματα του φόντου γρήγορα; Τι άλλο μπορούσες να φτιάξεις;
Για όλα αυτά ευθυνόταν ο άνθρωπος που «έφυγε» προ ολίγων ημερών – ένας φοβερός Αγγλος που έφερε την ψηφιακή κουλτούρα στο σαλόνι κάθε ανώνυμου, ασήμαντου μικροαστικού διαμερίσματος. Αυτός ήταν ο Κλάιβ Σινκλέρ.
Γεννημένος στο Σάρεϊ το 1940, ήταν από μικρός γοητευμένος από την τεχνολογία και τις εφευρέσεις. Εγκατέλειψε το σχολείο στα δεκαεπτά του και δούλεψε για τέσσερα χρόνια ως συντάκτης τεχνικών κειμένων, μαζεύοντας χρήματα για να ανοίξει τη πρώτη του εταιρεία, τη Sinclair Radionics, το 1961.
Το 1972 έκανε την πρώτη του εμπορική επιτυχία με το κομπιουτεράκι τσέπης, Sinclair Executive. Το 1980 λάνσαρε τον οικιακό υπολογιστή ΖΧ80 και την επόμενη χρονιά τον εξελιγμένο ZX81 – μεγάλες επιτυχίες, που όμως δεν ήταν τίποτα μπροστά στον θρίαμβο του ZX Spectrum 48k που ήρθε το 1982. Η Mάργκαρετ Θάτσερ τον έχρισε ιππότη το 1983.
Ο ίδιος πάντα κράταγε ένα κομμάτι ανορθόδοξης βρετανικής εκκεντρικότητας για τον εαυτό του και τη ζωή του: πέραν του ότι ποτέ δεν δίσταζε να αναπτύσσει τρελές ιδέες, συχνά με μικρό αντίκρισμα στην πραγματικότητα ή στην αγορά, του άρεσαν οι εντυπωσιακές γυναίκες, συχνά πολύ νεότερές του.
Επίσης, δεν ήθελε να είναι παιχνιδομηχανή ο ZX Spectrum, το πιο δημοφιλές δημιούργημά του, ο υπολογιστής αυτός που πούλησε πέντε εκατομμύρια κομμάτια παγκοσμίως. «Θα λένε για μένα, να ο Σινκλέρ, ο άνθρωπος που έδωσε στον κόσμο το γ**ένο το Tζετ-Σετ Γουίλι», είχε κάποτε χαρακτηριστικά πει.
Μπορεί να τα κατάφερε εμπορικά όταν σχεδίασε τον Spectrum, ή τους προδρόμους του, τον ZX 80 και ΖΧ 81, ή το κομπιουτεράκι τσέπης που λάνσαρε το 1972 και έκανε αστρονομικές πωλήσεις ακόμη και στην Ιαπωνία, σε μια εποχή που ο ανταγωνισμός προσέφερε ανάλογα μηχανήματα σε μέγεθος ταμειακής μηχανής. Αλλά δεν τα κατάφερε τόσο καλά με εκείνο το διαστημικό ρολόι χειρός ή εκείνη την τηλεόραση τσέπης, γκάτζετ και τα δυο τους που έμοιαζαν λες και είχαν σχεδιαστεί για κάποιο αγγλικό κατασκοπικό B-movie.
Το ίδιο μπορεί να πει κανείς και για το όχημα C5, ένα ηλεκτρικό υβρίδιο αμαξιού-μοτοσικλέτας, που έβαζε τον οδηγό σε απαγορευτικά χαμηλό ύψος και που κυκλοφόρησε σε μια χώρα με… διάσημο βροχερό καιρό. Σαν αποτυχημένα αλλά γοητευτικά πειράματα σε φουτουριστικό εργαστήρι, σαν σκηνικά αντικείμενα για κινηματογραφικά σετ που οραματίζονται το μέλλον, οι εφευρέσεις αυτές ήταν πολύ… απασχολημένες με τη βιασύνη τους να φτάσουν στο αύριο για να πατήσουν τα πόδια τους στο σήμερα.
Σε μια συνέντευξη που έδωσε το 2010, έλεγε πως βρίσκει απόλυτα βαρετό το Ιντερνετ και πως δεν το χρησιμοποιεί. Από την άλλη, μπορεί το ηλεκτροκίνητο όχημά του, το C5 (1985), και οι μικροσκοπικές τηλεοράσεις του (1978 και 1983) να απέτυχαν εμπορικά, αλλά πλέον όλοι μιλάνε για ηλεκτρικά υβριδικά οχήματα και χρησιμοποιούν μικροσκοπικές οθόνες.
Ο Κλάιβ Σινκλέρ ήταν ένας λαϊκός ήρωας. Πρόσφερε, κυρίως με τον «Speccy», όπως αποκαλούσαν στην Αγγλία χαϊδευτικά τον θρυλικό Spectrum, έναν οικιακό υπολογιστή σε μια τιμή που ο καθένας μπορούσε να πληρώσει. Το αντίτιμο γι’ αυτήν την ατόφια, γενναία, υπέροχη και πολύχρωμη δόση αρχαϊκής ψηφιακής κουλτούρας ήταν αδιανόητα μικρό, και αυτή η γενναιοδωρία θα είναι η αιώνια κληρονομιά του «θείου Κλάιβ» στον πολιτισμό μας.
* Ο κ. Δημήτρης Καραΐσκος είναι graphic designer και φωτογράφος.