Γεννήθηκε ένας καινούργιος δείκτης που ορισμένοι θεωρούν «σήμα κινδύνου» για τις οικονομίες. Είναι ο «δείκτης Evergrande» από τον κινεζικό κατασκευαστικό κολοσσό που βρίσκεται στα πρόθυρα χρεοκοπίας και αποτελεί συστημικό κίνδυνο για την κινεζική οικονομία, αλλά όχι μόνον γι’ αυτήν. Το πρόβλημα της μεγάλης εταιρείας είναι τα χρέη 300 δισ. δολαρίων, ενώ εμφάνισε αδυναμία να πληρώσει κάποιο από τα ομόλογά της, με επιτόκιο 13%. Η λειτουργία της εταιρείας που ιδρύθηκε το 1996, στηριζόταν σε υψηλά βραχυπρόθεσμα χρέη προς τράπεζες, ομολογιούχους, ιδιώτες αγοραστές ακινήτων που πλήρωναν πριν κτιστούν τα ακίνητα που αγόραζαν.
Το άμεσο σήμα κινδύνου που εκπέμπεται είναι ότι οι οφειλές της εταιρείας που δυσκολεύονται να εξυπηρετηθούν, αποτελούν περίπου το 2% του ΑΕΠ των 14,7 τρισ. δολαρίων της Κίνας. Για την ελληνική οικονομία, ανάλογος κίνδυνος θα μπορούσε να προέρχεται από εταιρεία που έχει χρέη 2% του ΑΕΠ, περίπου 3,9 δισ. ευρώ. Μπορεί να υπάρξει ελληνική Evergrande; Ελπίζουμε όχι, αλλά μαζί με ευχές, είναι καλό να αποκωδικοποιηθεί η υπόθεση που έχει ευρύτερο ενδιαφέρον. Προφανώς για μια «ρηχή» οικονομία όπως η ελληνική, συστημικός κίνδυνος μπορεί να υπάρξει από κατάρρευση εταιρείας με χρέη μικρότερα από 3 δισ. ευρώ, αν για κάποιον λόγο μειωθεί η ροή εσόδων της. Σήμερα, η υπόθεση μοιάζει εξωτική και απόμακρη σε σχέση με την Ελλάδα, αλλά έχει ευρύτερες συνέπειες.
Το βέβαιο είναι ότι η κατάρρευση της κινεζικής εταιρείας προκάλεσε αγωνία στον κατασκευαστικό κλάδο διεθνώς, σε εταιρείες ακινήτων που δεν έχουν ισχυρή κεφαλαιακή βάση, σε επενδυτικά funds που δανείζονται για γρήγορες εξαγορές. Μεγαλύτερη αγωνία βέβαια επικρατεί στην Κίνα όπου η εταιρεία ακινήτων Sinic στο χρηματιστήριο Χονγκ Κόνγκ είδε τη μετοχή της να πέφτει 90%.
Ωστόσο οι μεγάλες οικονομικές εξελίξεις είναι πολιτικές. Τους τελευταίους μήνες, οι αγορές παρακολουθούν κατάρρευση της αξίας μετοχών ισχυρών κινεζικών εταιρειών σε τομείς όπως η τεχνολογία. Η κυβέρνηση της χώρας δεν συμπαθεί τους μεγιστάνες τεχνολογίας που αντλούν κεφάλαια από τις αγορές και μπορεί να γίνουν ανεξέλεγκτοι. Δεν θέλει ούτε άνοδο τιμών στα ακίνητα που καθιστά ακριβή τη λαϊκή κατοικία, ούτε την κατανάλωση πανάκριβων προϊόντων μόδας όπως γυναικείες τσάντες και ρούχα οίκων υψηλής ραπτικής. Προϊόντα επίδειξης ή νεοπλουτισμού θεωρεί ακόμα και τεχνολογικά αγαθά όπως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα Tesla. Με την κινεζική πολιτική φρασεολογία επιδιώκεται κάτι ασαφές που περιγράφεται ως «δημόσια ευημερία». Αυτή είναι η νέα θεωρία.
Στη Ρωσία όταν επικράτησαν οι Μπολσεβίκοι, κατασχέθηκαν μεγάλες ξένες εταιρείες, που κρατικοποιήθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες. Ο μεγάλος τιμονιέρης Μάο ενστερνίστηκε την πατροπαράδοτη αρετή, την υπομονή. Δεν κατασχέθηκαν ξένες εταιρείες αλλά επιβλήθηκαν τόσο υψηλοί φόροι και πρόστιμα ώστε απαξιώθηκαν, και η μόνη διέξοδος ήταν να πωληθούν σε Κινέζους συντρόφους.
Τώρα το ίδιο συμβαίνει με φορολογικές ρυθμίσεις, με τη δραστηριοποίηση εποπτικών αρχών που ρυθμίζουν διάφορα θέματα, για την επιβολή της κομματικής ατζέντας. Οι δήθεν ανεξάρτητες αρχές περιορίζουν το ύψος των χρεών που μπορούν να αναλαμβάνουν οι κατασκευαστικές εταιρείες, ο δείκτης χρέη προς ενεργητικό ορίζεται υποχρεωτικά κάτω από 70%, τα δάνεια πρέπει να είναι κάτω από το 100% της αξίας της εταιρείας. Αν οι ρυθμίσεις αυτές ίσχυαν στην ελληνική αγορά θα είχαν οδηγηθεί σε λουκέτο πάνω από τις μισές εταιρείες.
Οι εταιρείες προσπαθούν να προσαρμοστούν γρήγορα, μειώνοντας τις τιμές των ακινήτων που διαθέτουν, πωλούν βιαστικά, με έκπτωση, περιουσιακά στοιχεία όπως μεγάλα οικόπεδα. Η κυβέρνηση πέτυχε τον στόχο της, ελέγχει και την αγορά ακινήτων.