Οι τραπεζίτες από την εποχή που ο Σάιλοκ απαιτούσε μια λίβρα σάρκα του επιπόλαιου Αντόνιο, στον «Εμπορο της Βενετίας» του Σαίξπηρ, δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς. Η κρίση χρέους της ελληνικής οικονομίας προκάλεσε επιπλέον ανυπέρβλητα προβλήματα. Ανάμεσά τους τα δάνεια που δεν μπορούσαν να εξυπηρετηθούν και από περιουσία των τραπεζών έγιναν βάρος.
Οσοι οραματίζονταν μια κοινωνία χωρίς τράπεζες μάλλον τώρα πρέπει να φοβούνται περισσότερο. Οι τράπεζες αντικαταστάθηκαν από άλλους, δεν είναι ισχυρές όσο στο παρελθόν, παίζουν μικρότερο ρόλο στην κοινωνία. Το πρόβλημα είναι ότι υποκαταστάθηκαν από χειρότερους. Οι 25 εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις έχουν αναλάβει σε χαμηλή αποτίμηση μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους πάνω από 100 δισ. ευρώ. Εκτιμάται πως τους επόμενους μήνες θα ξεπεράσουν τα 130 δισ., ενώ το σύνολο των δανείων των τραπεζών προς τον ιδιωτικό τομέα είναι 190 δισ. ευρώ. Οι τράπεζες απελευθερώθηκαν από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αλλά και από τον ρόλο του κακού που απαιτεί εξόφληση υποχρεώσεων, δραστηριότητα που μεταφέρθηκε σε νέα κατηγορία εταιρειών, οι οποίες δημιουργήθηκαν με συνθήκες Φαρ Ουέστ, χωρίς κανόνες και ρυθμίσεις, που τώρα αρχίζουν να διαμορφώνονται στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ακόμη και ο συνήθως λιγομίλητος και θεσμικός διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας αισθάνθηκε την ανάγκη να αποκαλύψει ότι καμία από τις εταιρείες αυτές δεν επιχείρησε αναχρηματοδότηση δανείων που αγόρασε. Επιπλέον, όσον αφορά τους ιδιώτες δανειολήπτες, επισήμανε τις καταγγελίες για αθέμιτες πρακτικές, εννοώντας απειλητικά τηλεφωνήματα κ.ά.
Οι εξελίξεις τρέχουν ταχύτερα από όσο μπορούμε να καταναλώσουμε… αλλαγές. Οι τράπεζες απαλλάχθηκαν από τα κακά δάνεια, τώρα όμως κινδυνεύουν να χάσουν κερδοφόρες δραστηριότητες. Οι καταναλωτές μπορούν να κάνουν τραπεζικές εργασίες από το κινητό. Μεταλλάσσονται σε «τραπεζίτες» εταιρείες ψηφιακών εφαρμογών που παρέχουν πίστωση, ενώ εμφανίστηκαν νομίσματα που δεν ελέγχονται από το τραπεζικό σύστημα και τα κράτη, και νομίσματα που είναι ημιαυτόνομα, συνδέονται με ρήτρα κανονικού νομίσματος ή την τιμή εμπορεύματος όπως ο χρυσός.
Ολοι αυτοί περιλαμβάνονται στους κερδισμένους της περιόδου. Από τους 56 πιστωτικούς οργανισμούς που είχαν τα μεγαλύτερα κέρδη τους 16 τελευταίους μήνες της πανδημίας, οι 32 είναι οργανισμοί πληρωμών, ψηφιακών υποδομών, επενδυτικές τράπεζες. Μόνον το 28% της συνολικής αξίας κερδοφόρων οργανισμών ανήκει σε κανονικές τράπεζες.
Τεχνολογικοί κολοσσοί αναπτύσσουν τρόπους για εύκολες και φθηνές συναλλαγές έξω από το τραπεζικό σύστημα.
Ειδικά στον τομέα των πληρωμών μια ευρύτατη κατηγορία νέων κυρίως εταιρειών προσφέρει πλατφόρμες συναλλαγών, δίκτυα καρτών, εκκαθαριστές συναλλαγών, κινήσεις «αγοράζεις τώρα – πληρώνεις αργότερα», «ψηφιακά χρηματιστήρια» με πράξεις σε μετοχές και παράγωγα, αξίας πολλών δισ.
Μεγάλες «κανονικές» τράπεζες επιχειρούν σημαντικές επενδύσεις τεχνολογίας ενισχύοντας τις ψηφιακές δυνατότητές τους, προκειμένου να μη χάσουν μερίδα της αγοράς. Αλλά αυτός ο αγώνας δρόμου έως τώρα αναδεικνύει αναπάντεχους νικητές από περιφερειακές χώρες. Ανάμεσα στους νικητές κερδοφορίας της περιόδου είναι τέσσερις «τράπεζες» από τη Μέση Ανατολή, τρεις από την Κίνα, τρεις από την Ινδία, ενώ από μία λειτουργούν στη Βραζιλία, στη Ρωσία και στη Σιγκαπούρη.
Μεγάλο μέρος των πληρωμών «τακτοποιείται» πλέον ψηφιακά, όχι με χαρτονομίσματα και επιταγές. Τεχνολογικοί κολοσσοί αναπτύσσουν τρόπους για εύκολες και φθηνές συναλλαγές έξω από το τραπεζικό σύστημα.
Ο Σάιλοκ του (κοντινού) μέλλοντος κερδίζει από data, διαχείριση της αγοραστικής συμπεριφοράς εκατομμυρίων καταναλωτών, την ταχύτητα με την οποία ολοκληρώνει μια συναλλαγή και εισπράττει τη σχετική προμήθεια. Είναι η σάρκα των τραπεζών.