Καθημερινά ακούμε και διαβάζουμε για τους δισεκατομμυριούχους του πλανήτη και για την περιουσία τους. Συνήθως περιγράφουν τον ακραίο πλούτο σε αντιδιαστολή με την ακραία φτώχεια.
Στην «ΚτΚ» της 10ης Ιανουαρίου 2021, στο άρθρο του «Εισβολή, η κορυφή του παγόβουνου», ο Κώστα Καλλίτσης αναφέρει χαρακτηριστικά: «Το 1% και, περισσότερο, το 0,01% του πληθυσμού πολλαπλασιάζουν τον πλούτο τους, οι πολλοί δυσανασχετούν. Η κοινωνία αγριεύει». Στα ΝΕΑ της 4ης Ιανουαρίου 2021 διάβασα ένα σχεδόν ολοσέλιδο ρεπορτάζ του Γιώργου Κανελλόπουλου, με τίτλο «Ανοιξε κι άλλο η ψαλίδα πλούσιων – φτωχών». Αντιγράφω από το ρεπορτάζ τα στοιχεία για τους 5 δισεκατομμυριούχους πλουσιότερους ανθρώπους: Μαρκ Ζάκερμπεργκ – Facebook 105 (26), Μπερνάρ Αρνό – LVMH 111 (6), Μπιλ Γκέιτς – Microsoft 132 (18), Ιλον Μασκ – Tesla 160 (133) και Τζεφ Μπέζος – Amazon 192 (76). Τα ποσά είναι σε δισεκατομμύρια και στην παρένθεση είναι η αύξηση σε δισεκατομμύρια που σημείωσαν μέσα στο 2020. Ολα αυτά είναι πραγματικά στοιχεία, τα οποία φυσικά εντυπωσιάζουν. Πράγματι, λοιπόν, στην εποχή μας ζουν άνθρωποι με απίστευτο πλούτο. Το ζήτημα όμως είναι άλλο. Μήπως, παρά το άνοιγμα της ψαλίδας, οι φτωχοί σήμερα ζούνε πολύ καλύτερα από τους φτωχούς των περασμένων εποχών και αυτό οφείλεται στους πλουσίους και υπερπλουσίους;
Ελάτε να δούμε την περίπτωση του Ιλον Μασκ ο οποίος αποτελεί και σημείο αναφοράς για τον πλούτο του. Στην καριέρα του δημιούργησε διάφορες εταιρείες τις οποίες πούλησε και επένδυσε τα χρήματά του σε νέες εταιρείες. Η μεγάλη επιτυχία του ήταν η δημιουργία της PayPal την οποία πούλησε στην eBay για 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια. Ολα τα χρήματα τα επένδυσε εκ νέου στην Tesla και στην Space-X, δημιουργώντας δύο κολοσσούς με εντελώς νέες δραστηριότητες, ηλεκτρικά αυτοκίνητα και εξερεύνηση του Διαστήματος. Μια μικρή αλλά σημαντική λεπτομέρεια. Οταν λέμε ότι επένδυσε όλα τα χρήματά του στις νέες δραστηριότητες, δεν είναι σχήμα λόγου. Σε κάποια στιγμή μετά την πώληση της PayPal και την επένδυσή του, δεν είχε να πληρώσει το νοίκι του! Ο σημερινός πλούτος του προέρχεται κατά κύριο λόγο από την εκτόξευση της τιμής της μετοχής Tesla τα τελευταία χρόνια. Στη διαδρομή αυτή πλούτισε ο ίδιος αλλά και πολλοί άλλοι. Το 2013 η μετοχή της Tesla ήταν 7,5 δολάρια, ενώ σήμερα είναι 1.076,51 δολάρια. Στις ΗΠΑ, όπου ισχύει το capital gains tax, όσοι αγόρασαν και πούλησαν με κέρδος τις μετοχές της εταιρείας αυτής έχουν συνεισφέρει τεράστιους φόρους όλα αυτά τα χρόνια. Ο Elon Musk επειδή πούλησε μετοχές της Tesla μέσα στο 2021, θα πληρώσει 11 δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους για το capital gain. Με τους φόρους αυτούς, η πολιτεία αντιμετωπίζει τη φτώχεια και την υγεία καλύτερα και αποτελεσματικότερα.
Παρόμοια είναι η περίπτωση της Microsoft και του Bill Gates. Η Microsoft μπήκε στο χρηματιστήριο τον Μάρτιο του 1986, με τιμή 0,10 δολάρια ανά μετοχή. Αν κάποιος είχε επενδύσει 1.000 δολάρια για να αγοράσει 10.000 μετοχές της εταιρείας τότε, η σημερινή αξία τους θα ήταν 3,4 εκατομμύρια δολάρια πλέον των μερισμάτων που θα είχε εισπράξει όλα αυτά τα χρόνια. Ετσι δεν πλούτισε μόνο ο Bill Gates, αλλά και πάρα πολλοί οι οποίοι συνεισέφεραν σημαντικά ποσά σε φόρους, οι οποίοι βελτιώνουν τη ζωή αυτών που έχουν ανάγκη.
Υπάρχει όμως μια άλλη διάσταση στο θέμα που δεν συζητείται ευρέως. Τον 19ο αιώνα, αλλά και στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, για να γίνει κανείς πλούσιος έπρεπε να βρει πετρέλαιο ή διαμάντια και να διαθέτει σημαντικά κεφάλαια. Στην εποχή μας αρκεί μια καλή ιδέα και ελάχιστα κεφάλαια. Ακριβώς για τον λόγο αυτό στην εποχή μας δημιουργούνται σε όλο τον κόσμο συνεχώς εκατομμυριούχοι. Την πρωτοπορία στη δημιουργία εκατομμυριούχων έχει η… «Λαϊκή» Κίνα, η οποία ξεφεύγοντας από τη μιζέρια του Κομμουνισμού, διαπίστωσε ότι η δημιουργία πλούτου ωφελεί τους πάντες και κυριότερα τους φτωχούς.
Ισως να ακούγεται οξύμωρο, αλλά δεν είναι. Σε μια χώρα, όταν πλουτίζουν μερικοί κάτοικοί της, πλουτίζει η χώρα και μπορεί να προσφέρει καλύτερες υπηρεσίες (υγεία, παιδεία, κοινωνική προστασία) στους κατοίκους της. Για κάποιον υπερπλούσιο, μετά τα σπίτια σε όλες τις πόλεις του κόσμου, τα αεροπλάνα, τα πολυτελή γιοτ και τα έργα τέχνης, ο πλούτος του είναι ουσιαστικά μια λογιστική εγγραφή που δεν μπορεί να του προσθέσει απολύτως τίποτα. Το είπε πολύ ξεκάθαρα ο Warren Buffet: «Τα χρήματα κάνουν πολύ μικρή διαφορά μετά από ένα σημείο». Αντίθετα, στους φτωχούς μιας χώρας, μια μικρή αύξηση στα εισοδήματά τους, μπορεί να σηματοδοτεί μια τεράστια βελτίωση της ζωής τους. Μήπως αντί να φθονούμε και να καταριόμαστε τους πλουσίους, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τη στάση μας;
Ιστορικά, οι ανισότητες ήταν πολύ μεγαλύτερες από ό,τι είναι σήμερα. Ο πλούτος ήταν συγκεντρωμένος σε ελάχιστους, οι οποίοι τον απολάμβαναν χωρίς να βελτιώνουν τις συνθήκες για τους φτωχούς. Μην πάτε πολύ μακριά. Πριν από περίπου διακόσια χρόνια ο πλούτος ήταν συγκεντρωμένος στους βασιλιάδες και στους ευγενείς της κάθε χώρας. Φέρτε στο μυαλό σας την πολυτέλεια των Βερσαλλιών και των παλατιών της Αγίας Πετρούπολης. Οι φτωχοί της εποχής εκείνης δούλευαν για ένα κομμάτι ψωμί μέχρι να πεθάνουν, ενώ οι πλούσιοι απολάμβαναν τα πάντα χωρίς να προσφέρουν τίποτα. Αλλά δεν ήταν μόνο οικονομικό το θέμα. Η παιδεία και οι τέχνες ήταν μόνο για τους πολύ πλουσίους.
Ελάτε να κατέβουμε κλίμακα σε πιο προσιτά μεγέθη. Πριν από κάμποσους μήνες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διάβασα τον εξής τίτλο: «Κρατηθείτε! 1,6 εκατ. ευρώ τον χρόνο “σουφρώνει” ο Χ». Ο Χ ηγείται ενός μεγάλου οργανισμού, ο οποίος εξασφαλίζει δουλειά σε χιλιάδες εργαζομένους και μερίσματα στους μετόχους της εταιρείας. Ακριβώς την ίδια εποχή, ένας ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού έκλεισε συμφωνία για ετήσιες αμοιβές περίπου το ίδιο ποσό. Ουδείς το σχολίασε δυσμενώς, αλλά αντίθετα ήταν όλοι ευχαριστημένοι. Αυτός δεν «σουφρώνει» το 1,6 εκατ. ευρώ και δεν χρειάζεται να «κρατηθούμε»! Μήπως έχουμε μπερδέψει τις αξίες μας;
Πάμε παρακάτω. Ο Lionel Messi και ο Cristiano Ronaldo, οι καλύτεροι ποδοσφαιριστές στον κόσμο, εισπράττουν περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο, ο καθένας. Η προσφορά τους είναι να κάνουν εκατοντάδες χιλιάδες φιλάθλους να αλαλάζουν και να φέρνουν εισπράξεις στις ομάδες του. Αυτούς τους εκτιμούμε και τους θαυμάζουμε. Τους επικεφαλής μεγάλων επιχειρήσεων που εξασφαλίζουν δουλειές σε εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους, δημιουργούν πλούτο και αμείβονται με αντίστοιχα ποσά τους χλευάζουμε σαν «golden boys». Επαναλαμβάνω, μήπως πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τις αξίες μας;
Πιστεύω ότι είναι μεγάλο λάθος να αναδεικνύουμε μόνο τις ανισότητες της σύγχρονης κοινωνίας και να λιθοβολούμε τους πλουσίους. Είμαι βέβαιος ότι με τη σύγχρονη τεχνολογία θα δούμε πολύ σύντομα συμπατριώτες μας εικοσάρηδες και τριαντάρηδες πολυεκατομμυριούχους που με τη συνεισφορά τους θα βελτιώσουν τη ζωή των οικονομικά ασθενέστερων. Αντί να ξορκίζουμε το «American Dream», καλύτερα να εμπνεύσουμε το «Ελληνικό Ονειρο» στους νέους μας! Αντί να θέλουν μια θέση στο Δημόσιο και σύνταξη στα 65, να ονειρεύονται να γίνουν εκατομμυριούχοι. Ηδη, η αξία των ελληνικών start-up έχει ξεπεράσει τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια! Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι οι πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο δημιούργησαν τον πλούτο τους από μια επιτυχημένη ιδέα.
ΥΓ. 1. Στη ζωή μου έχω συναντήσει πολλούς «πλούσιους» και πολλούς «φτωχούς» και έχω καταλήξει σε έναν διαφορετικό ορισμό: «Πλούσιος δεν είναι αυτός που έχει πολλά χρήματα, αλλά αυτός που του λείπουν λίγα και Φτωχός δεν είναι αυτός που έχει λίγα χρήματα αλλά αυτός που του λείπουν πολλά». Αν το καλοσκεφθείτε, είμαι βέβαιος ότι θα αναθεωρήσετε πολλές από τις απόψεις σας για ανθρώπους που γνωρίζετε.
ΥΓ. 2. Το αγόρι με τη χαίτη, ο βουλευτής του ΜέΡΑ25, Κρίτων Αρσένης είχε μία φαεινή ιδέα την οποία διατύπωσε: «Αν είναι ντροπή να έχουμε φτωχούς, γιατί να μην είναι ντροπή να έχουμε πλούσιους; Γιατί να μην υπάρχει κόφτης πλούτου, π.χ. για αρχή τα 100.000 €. Γιατί να μην απαγορεύεται να έχεις ετήσιο εισόδημα πάνω από αυτά και να σου αφαιρούνται; Καιρός να βάλουμε εμείς την ατζέντα».
Βοήθεια, ο ληστής με τη χαίτη, ο οποίος δεν ντρεπόταν να εισπράττει πολύ περισσότερα από 100.000 € για 5 ολόκληρα χρόνια σαν ευρωβουλευτής!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτηςείναι σύμβουλος επιχειρήσεων.