Οταν ενσκήπτει μια συμφορά, μια πυρκαγιά, αυτή πληροί όλο το εύρος των αισθήσεων, των αισθημάτων, του νου. Αλυσοδένει τους πληγέντες μέσα στον συναγερμό του εφιάλτη, εμποδίζει τις ιδέες τους να πάρουν άλλη μορφή από εκείνη της κόλασης. Μέχρι τα αποκαΐδια –κανένας ησυχασμός– να αποκαλύψουν δραματικά τη νέα βαριά πραγματικότητα που προστίθεται οδυνηρά πάνω στον καμβά των επιπτώσεων των λοιπών κρίσεων. Πέραν των ακραίων καιρικών φαινομένων, της ακριβής ενέργειας, του υψηλού πληθωρισμού, των αναταράξεων στην εφοδιαστική αλυσίδα, της υγειονομικής ανασφάλειας. Και το δράμα γίνεται βαθύτερο, πολυπρισματικό, μια υπόγεια δίνη κάτω από πρόσκαιρα πατήματα.
Οχι ότι πατούσαμε εντελώς σταθερά. Η ζωή έχει πάψει εδώ και δεκαετίες, υπό τη σκιά των γνωστών απειλών, να είναι μια αδιατάρακτη πορεία προς ένα φωτεινό εμπρός. Ομως σήμερα ο κόσμος μας μοιάζει ακόμη πιο ευπαθής, ακόμη πιο εκτεθειμένος στην αλληλοδιαδοχή καλών και κακών ημερών, αιφνίδιων κλιμακώσεων και αργών αποκλιμακώσεων· τα διαλείμματα ηρεμίας μοιάζουν όλο και πιο μικρά. Ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι μέχρι να σβήσουν οι γεωπολιτικές φωτιές, να αναπτυχθούν καλύτερα συστήματα αποτροπής πανδημιών και οχύρωσης στις κλιματικές καταστροφές, κανόνας θα είναι οι συνεχείς αλλαγές, οι επαπειλούμενες μεταστροφές.
Το πρόβλημα είναι ότι οι αλληλοεπικαλυπτόμενες κρίσεις αφήνουν μικρά περιθώρια ελιγμών στις κυβερνήσεις. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, που ροκανίζει αμείλικτα μόχθους και ζωές, όχι μόνο προκάλεσε τη μεγαλύτερη –τις τελευταίες δεκαετίες– αύξηση του κόστους ζωής, αλλά και ενισχύει δραματικά τον αντίκτυπο όλων των άλλων κρίσεων, επιβεβαιώνει η Παγκόσμια Τράπεζα. Αποτέλεσμα: ανακόπτεται η πρόοδος, αυξάνονται οι ανισότητες, αλλάζουν τα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης με τρόπους που ενδέχεται να κρατήσουν τις τιμές υψηλά για χρόνια, εφαρμόζονται πολιτικές (εισοδηματικές, περιβαλλοντικές, όπως η καθυστερημένη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια) που μπορεί να παρατείνουν τις κρίσεις. Στο μεταξύ, 1,6 δισ. άνθρωποι σε 94 χώρες, οι ασθενέστεροι της Γης, υφίστανται ακραία πείνα, εκτοπισμούς, κοινωνικό και οικονομικό χάος.
Πρέπει όλοι μαζί να σταματήσουν την μπάλα που τρέχει σε κατήφορο. Μπορούν; Οι φυγόκεντρες βλέψεις εξασθενούν συνέργειες και άμυνα στα δεινά, δυναμώνουν την άρνηση αναγνώρισης της «κανονικότητας» των ρευστών συνθηκών· ότι πλέον ζούμε πασχίζοντας να ισορροπήσουμε πάνω στο γύρισμα των αλληλοδιάδοχων στιγμών. Δεν είναι η εθελοτυφλία το κλειδί.
