«Η πορεία είναι πολύ ζεστή και κουραστική και διψάμε τόσο πολύ που καμία ποσότητα νερού δεν θα μας ικανοποιήσει. (…) Περπατάμε στον δρόμο των Σερρών, έναν από τους λίγους αξιοπρεπείς δρόμους στη χώρα. (…) Αρχίζω και χάνω το ενδιαφέρον μου στη ζωή και όταν ξαπλώνουμε θέλω να μείνω εκεί και να πεθάνω αλλά κάποια περίεργη δύναμη λέει “συνέχισε” μέχρι να πέσεις κάτω από την εξάντληση».
Με αυτά τα λόγια περιέγραφε ο στρατιώτης του πεζικού Τζορτζ Βίζεϊ από το 8ο Τάγμα του Οξφορντσάιρ τις αφόρητες συνθήκες της πορείας του συμμαχικού στρατού προς το Μακεδονικό Μέτωπο τον Ιούλιο του 1916. Η μαρτυρία του Βίζεϊ σώζεται στο Βρετανικό Πολεμικό Μουσείο μαζί με πληροφορίες για τη Βρετανική Δύναμη Θεσσαλονίκης (British Salonika Force) που συγκροτήθηκε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και έδρασε στη Βόρεια Ελλάδα την περίοδο 1915-1918.
Ηθελα να μάθω περισσότερα για τη δράση της Δύναμης όταν είδα τα χιλιάδες ονόματα των πεσόντων στο εντυπωσιακό Συμμαχικό Μνημείο Δοϊράνης, που βρίσκεται στον όμορο νομό του Κιλκίς. Ενας χωματόδρομος οδηγεί από τον μικρό οικισμό σε ένα λόφο με πανοραμική θέα της λίμνης και εκεί είναι στημένο το μνημείο με τους χαρακτηριστικούς λέοντες και τις μαρμάρινες πλάκες όπου αναγράφονται τα ονόματα και οι βαθμοί των πεσόντων. Στην ίδια περιοχή βρίσκονται το συμμαχικό κοιμητήριο και το ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο.
Παρά το ιστορικό ενδιαφέρον της περιοχής, η Δοϊράνη μοιάζει με ένα απλό πέρασμα, αδιάφορο για τους περισσότερους που περνούν τα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία. Οταν βγήκαμε από τον δρόμο που μπορεί κάποτε και να περπάτησε ο ταλαιπωρημένος Βρετανός στρατιώτης και κάναμε την παράκαμψη προς τη λίμνη που μοιραζόμαστε με τη γειτονική χώρα, είδαμε έναν τόπο σταματημένο στο χθες.
Το πιο ενδιαφέρον κτίριο του μι-κρού οικισμού, για παράδειγμα, έμοιαζε κλειστό και τα χόρτα είχαν θεριέψει. Ημασταν έτοιμοι να φύγουμε, μέχρι που η ευγενέστατη φύλακας μας είδε και βγήκε να μας φωνάξει για να μπούμε σε αυτό που αποδείχθηκε ότι είναι ένα μουσείο για τη λίμνη της Δοϊράνης.
Στο εσωτερικό του, αν εξαιρέσει κανείς τις αραχνιασμένες γωνιές στην οροφή, φαίνεται ότι κάποτε έγινε μια επένδυση για την παρουσίαση της ιστορίας της λίμνης, της χλωρίδας και της πανίδας της. Οπως όμως όλες οι επενδύσεις, χρειάζεται φροντίδα για να παραμείνει ελκυστική. Με τα κιάλια είδαμε τα πτηνά που ζουν στο φυσικό τους περιβάλλον, αλλά και μια οργανωμένη παραλία με ξαπλώστρες και ομπρέλες που απολαμβάνουν οι κάτοικοι της γειτονικής χώρας.
Σκεφτόμουν πόσο θα ήθελαν και οι στρατιώτες να βουτήξουν στα δροσερά νερά της λίμνης τα μεσημέρια εκείνου του καλοκαιριού του 1916, αλλά και πόσο λίγο γνωρίζουμε και αξιοποιούμε τον τόπο μας. Η ζέστη ήταν πράγματι αφόρητη.