Ειρωνεία: να πεθαίνει ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ενωσης (αυτός που ουσιαστικά οδήγησε στη διάλυση του καθεστώτος), ενώ μαίνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Δύσκολα θα φανταζόταν κάποιος το 1991 (ακόμη και ο ίδιος ο Βλαντιμίρ Πούτιν) ότι 30 χρόνια αργότερα η Ρωσία θα ξεκινούσε έναν πόλεμο με ένα πρώην μέλος των «σοσιαλιστικών δημοκρατιών», οι συνέπειες του οποίου υπερβαίνουν τις δύο εμπόλεμες πλευρές.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν θα παραστεί τελικά στην κηδεία του Γκορμπατσόφ, παρότι θα πραγματοποιηθεί στη μεγάλη επίσημη αίθουσα όπου έγινε το προσκύνημα του Λένιν, του Στάλιν κ.ά. και μολονότι ο Μπόρις Γέλτσιν κηδεύτηκε με τιμές αρχηγού κράτους, παρόντος του ιδίου του Πούτιν. Ο τελευταίος εξέφρασε τα συλλυπητήριά του μέσα από επίσημη ανακοίνωση του Κρεμλίνου, η οποία ήταν άκρως διπλωματική και ολιγόλογη.
Στην ουσία, ο Πούτιν προσπαθεί εδώ και χρόνια να επιτύχει μια αναστροφή, ένα undo, σε όσα είχε κάνει ο Γκορμπατσόφ από το 1985, που ανέλαβε την ηγεσία της ΕΣΣΔ, έως τη διάλυσή της το 1991, η οποία, κατά τον Πούτιν πάντοτε, «ήταν η μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα». Μέγα πένθος, λοιπόν, η πτώση της ΕΣΣΔ για τον Πούτιν, ο οποίος απέρριπτε την αφελή εντύπωση του «Γκόρμπι» ότι από δω και πέρα η Ρωσία με τη «συλλογική Δύση» (νεολογισμός του πουτινικού Κρεμλίνου) θα συνυπάρξουν με αρμονία.
Ο Πούτιν απέφευγε να εκφράζει ανοιχτά τη γνώμη του για τις επιλογές Γκορμπατσόφ.
Ο Γκορμπατσόφ ήταν Ουκρανός από την πλευρά της μητέρας του. Πίστευε έως το τέλος σε μια «επιστημονική θεωρία» σύμφωνα με την οποία Ρωσία και Ουκρανία «είναι ένα έθνος». Ηταν σύμφωνος με την προσάρτηση της Κριμαίας, ωστόσο είχε δηλώσει πως τυχόν πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας «θα ήταν παραλογισμός».
Οντας ασθενής τους τελευταίους μήνες, απέφυγε να σχολιάσει το παραμικρό για τη ρωσική εισβολή. Και ο Πούτιν όμως απέφευγε να εκφράζει ανοιχτά τη γνώμη του για τις επιλογές Γκορμπατσόφ. Δεν είχε λόγο να το κάνει. Ο Γκορμπατσόφ είχε, εν πολλοίς, απαξιωθεί εντός της Ρωσίας από τον απλό κόσμο. Για πολλούς Ρώσους πολίτες, ο Γκορμπατσόφ ήταν ο βασικός υπαίτιος για όσα δεινά –οικονομικά κυρίως– ακολούθησαν μετά το 1991. Σε αυτό βοηθούσε και η συμπάθεια που έδειχνε η «συλλογική Δύση» προς τον «Γκόρμπι». Ηταν σαν να επιβεβαιωνόταν η παραδοσιακή ρωσική καχυποψία απέναντι στους Δυτικούς.
Τον Δεκέμβριο του 2008, περνώντας δύο ώρες στη Βαρσοβία με τον τελευταίο κομμουνιστή ηγέτη της Πολωνίας, τον Βόιτσιεχ Γιαρουζέλσκι, η κουβέντα μας πήγε στον Γκορμπατσόφ. Ο Πολωνός στρατηγός ήταν θετικά διακείμενος προς τον Σοβιετικό ηγέτη. «Βοήθησε καθοριστικά στην ομαλή μετάβαση», μου έλεγε. Του είπα ότι για το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας ο Γκορμπατσόφ ήταν περίπου προδότης. Ο Γιαρουζέλσκι αναστέναξε: «Οι κομμουνιστές της Δύσης», σχολίασε, «ιδέα δεν έχουν για την πραγματικότητα του ανατολικού μπλοκ»…