Σε δυόμισι μήνες, η ακτιβίστρια που ηγήθηκε της παγκόσμιας καμπάνιας κατά της κλιματικής αλλαγής, Γκρέτα Τούνμπεργκ, θα γίνει 20 ετών. Δεν είναι πλέον το θυμωμένο κοριτσάκι με τις πλεξίδες που στραβοκοιτούσε τον Ντόναλντ Τραμπ στις διεθνείς συνόδους και κινητοποιούσε δεκάδες χιλιάδες νέα παιδιά με οικολογική συνείδηση κάθε Παρασκευή. Η ενεργειακή κρίση θέτει πλέον ακόμη και τη σκληροπυρηνική Σουηδή απέναντι σε δύσκολα διλήμματα, όπως «πυρηνική ενέργεια ή λιγνίτης;» (πυρηνική ενέργεια, είπε). Μπορεί η κλιματική αλλαγή να καλπάζει και τα δυστοπικά ακραία φαινόμενα να γίνονται όλο και συχνότερα, αλλά ο πόλεμος στην Ουκρανία υποχρέωσε την ανθρωπότητα να φρενάρει στη λήψη μέτρων. Η τάση είναι έκδηλη και στη χώρα μας: επέκταση ζωής λιγνιτικών μονάδων, επιδότηση για μετατροπή του καυστήρα θέρμανσης από φυσικό αέριο σε πετρέλαιο, ενώ και σε ευρωπαϊκό επίπεδο το διαβόητο greenwashing συσκοτίζει την ευρύτερη οπισθοδρόμηση στον τομέα.
Τα αποτελέσματα είναι ήδη αποκαρδιωτικά, διεθνώς: σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ, που δόθηκε στη δημοσιότητα ενόψει της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Κλίμα, της COP27, στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, στις 6 Νοεμβρίου, η ανθρωπότητα απέχει πολύ από το να πετύχει τον στόχο αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου έως το τέλος του αιώνα και δεν αποκλείεται μάλιστα να καταλήξει στους 2,5 βαθμούς Κελσίου, ένα εφιαλτικό σενάριο. Σύμφωνα, εξάλλου, με έτερη έρευνα του Lancet, οι επιπτώσεις δεν αποτυπώνονται μόνο στο μέλλον του πλανήτη, αλλά και στη δημόσια υγεία. Οι θάνατοι εξαιτίας ακραίων καιρικών συνθηκών έχουν αυξηθεί κατά 68% την περίοδο 2017-2021 έναντι της περιόδου 2000-2004.
Φυσικά οι κυβερνήσεις είναι αυτές που θέτουν τους στόχους και τον τρόπο υλοποίησης αυτών. Η διαπαιδαγώγηση των πολιτών, όμως, είναι εξίσου ζωτικής σημασίας και στην Ελλάδα, όπου η κοινή γνώμη παραμένει στη δεκαετία του ’90 από άποψη καθημερινότητας και τρόπου ζωής.
Κάθε οικογένεια έχει τουλάχιστον δύο αυτοκίνητα, το κρέας σπάνια λείπει από το ημερήσιο μενού, η ανακύκλωση θεωρείται μάταιη («αφού στο τέλος όλα τα απορρίμματα καταλήγουν στους ίδιους κάδους») και η περιβαλλοντική ευαισθησία αναλώνεται στα καλαμάκια του καφέ από μπαμπού. Πριν από λίγες ημέρες έγινε viral μια φωτογραφία που έδειχνε τον πρώην Beatle, Πολ Μακάρτνεϊ, στο μετρό του Λονδίνου. H λεζάντα έγραφε: «Μια ανεπτυγμένη χώρα δεν είναι αυτή στην οποία οι φτωχοί έχουν αυτοκίνητα. Είναι αυτή στην οποία οι πλούσιοι χρησιμοποιούν αστικές συγκοινωνίες».