Η αίσθηση της σαπίλας συχνά οδηγεί σε πολιτικές εκπλήξεις. Και πάντοτε ευνοεί τους εχθρούς της Δημοκρατίας. Διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία συμβαίνουν πολλά που ωθούν τους πολίτες στην απαξίωση της πολιτικής και στην αμφισβήτηση των θεσμών· τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα. Το Qatargate, οι υποθέσεις της «Κιβωτού» και του Κολωνού, οι υποκλοπές και οι συναφείς αλληλοκατηγορίες μεταξύ κομμάτων δεν συνδέονται μεταξύ τους. Δημιουργούν, όμως, μια άρρωστη ατμόσφαιρα. Ο κόσμος δεν ξέρει τι, ή σε τι, να πιστέψει.
Το βλέπουμε πολύ έντονα στις δημοσκοπήσεις για το πώς σκέπτονται οι νέοι στον τόπο μας. Πέρα από το κλισέ για τους παραδοσιακά «θυμωμένους νέους», υπάρχει ένα στρώμα δικαιολογημένης οργής που αποτυπώνεται στις μετρήσεις.
Αυτά που αποκαλύφθηκαν στις Βρυξέλλες έχουν χαροποιήσει και ενισχύσει τους αντιπάλους της Δύσης, της Ευρώπης, της Δημοκρατίας. Το project Ευρωπαϊκή Ενωση ποτέ δεν κέρδισε την εμπιστοσύνη των πολιτών, ούτε ήταν εξαιρετικά δημοφιλές. Αντιθέτως, ήταν, για τον μέσο πολίτη, κάτι απόμακρο και κλεισμένο σε μια προνομιακή γυάλα. Τώρα είναι βέβαιο ότι θα εμβαθύνει την απογοήτευση και θα μειώσει τη διάθεση συμμετοχής στα ευρωπαϊκά κοινά. Αυτό, ωστόσο, είναι το λιγότερο κακό. Το χειρότερο είναι οι Ορμπαν και οι ηγέτες αυταρχικών καθεστώτων που βρίσκουν την ευκαιρία να βγάλουν γλώσσα και να πουν «καλά, αυτή τη Δημοκρατία, αυτές τις αξίες θέλατε;».
Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι. Οι δυτικές δημοκρατίες δοκιμάζονται. Αντεξαν τον Τραμπ και τις οικονομικές κρίσεις, αλλά αμφισβητούνται έντονα.
Ο φόβος είναι εμφανής. Να ενισχυθούν καταλυτικά οι πολιτικές δυνάμεις που απεχθάνονται τη Δημοκρατία και τις δυτικές αξίες. Ο κίνδυνος αυτός θα έπρεπε να μας απασχολεί και στην Ελλάδα. Οποιος δεν ζει στη γυάλα του τον νιώθει, διαβλέπει τον κίνδυνο μιας επανάληψης του 2012, όταν το πολιτικό σύστημα κλονίστηκε συθέμελα χωρίς κανείς να το έχει πάρει προηγουμένως χαμπάρι.
Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν. Προφανώς, το κλείσιμο της ψαλίδας ανάμεσα σε έχοντες και μη έχοντες είναι ζωτικής σημασίας. Οι ανισότητες δεν αντέχονται. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι η ιθύνουσα τάξη, στην Ελλάδα και στην Ε.Ε., να σέβεται βασικούς κανόνες και αρχές. Γιατί τίποτα δεν ενισχύει την αντισυστημικότητα από το… σύστημα όταν σαπίζει.