Κάποτε μεταδιδόταν και στην ελληνική τηλεόραση μια αμερικανική σειρά ντοκιμαντέρ με τίτλο «Mayday». Παρουσίαζε τα μεγάλα αεροπορικά δυστυχήματα και ανέλυε με συνεντεύξεις και αναπαραστάσεις τα αίτια της πτώσης των αεροσκαφών. Σε αντίθεση με όσα πιστεύουν οι άνθρωποι για την «κακιά στιγμή», εκατοντάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους για λεπτομέρειες στη λειτουργία των αεροσκαφών. Ενα μπουλόνι που δεν έχει σφιχτεί καλά και εξαιτίας των κραδασμών λασκάρει τελείως, ένα τόσο δα καλώδιο που δεν έχει μονωθεί και προκαλεί ένα μικρό σπινθήρα στον χώρο των αποσκευών κ.λπ.
Τα δυστυχήματα είναι η θεωρία του χάους στην πράξη. Μια πεταλούδα τη στιγμή της προετοιμασίας προκαλεί την καταιγίδα κατά τη διάρκεια του έργου. Τίποτε δεν μπορεί να σταματήσει ένα δυστύχημα όταν έχει –διά πράξεων ή παραλείψεων– δρομολογηθεί. Αυτό που ονομάζουμε τραγωδία, δεν είναι ζήτημα ούτε ενός σταθμάρχη ούτε του συστήματος τηλεδιοίκησης, το οποίο έγινε κάτι σαν τα αποτελέσματα των φοιτητικών εκλογών: κάθε κόμμα δίνει τα δικά του ποσοστά ολοκλήρωσης του έργου. Το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών είναι θέμα μιας κουλτούρας που θεωρεί τους κανόνες επιβραδυντικές λεπτομέρειες, τις ασφαλιστικές δικλίδες περιττές διαδικασίες. Και αυτή η νοοτροπία διατρέχει καθέτως την κοινωνία· από την κυβέρνηση μέχρι τον σταθμάρχη.
Τούτες τις μέρες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν απογοήτευση και θυμό για την κυβέρνηση. Αυτό είναι άδικο, όσο άδικη ήταν η προηγούμενη άκριτη στήριξή της. Η αλήθεια είναι πως η κυβέρνηση έπεσε θύμα της επικοινωνιακής της επιτυχίας. Επειδή σε κάποιους τομείς έγιναν βήματα μπροστά, πολλοί πίστεψαν πως η οικονομία είναι θωρακισμένη, η παιδεία αξιολογημένη, τα Εξάρχεια ασφαλή, οι ΔΕΚΟ δουλεύουν ρολόι.
Οταν η ίδια η Βουλή καταστρατηγεί το Σύνταγμα, γιατί να ακολουθεί τους κανόνες ασφαλείας κάθε σταθμάρχης;
Τα Τέμπη έσπασαν τη βιτρίνα και όσοι έπεσαν από τα σύννεφα κακό του κεφαλιού τους· ας μην ανέβαιναν. Ο εκσυγχρονισμός μιας χώρας είναι διαδικασία μακράς πορείας. Δεν τελειώνει σε μια τετραετία, ούτε με την επιτυχή αντιμετώπιση δύο κρίσεων. Δεν εξαντλείται στα πολύ χρήσιμα παραφερνάλια του κ. Κυριάκου Πιερρακάκη, ούτε στις πολύτιμες ψηφιακές πλατφόρμες της ΕΡΤ. Και φυσικά, δεν έρχεται με ένα νόμο κι ένα άρθρο, όσο αυστηρά και αν τα κάνει ο υπουργός Δικαιοσύνης. Οι νόμοι βοηθούν όταν οι θεσμοί λειτουργούν, κι εκεί είναι το μεγάλο έλλειμμα αυτής της διακυβέρνησης.
Δεν αναφερόμαστε στο κορυφαίο θεσμικό ατόπημα των υποκλοπών και στη διαχείρισή του, αλλά σε αυτά που θεωρούνται μικρά αλλά είναι επίσης διαρκή θεσμικά παραπτώματα, και αφορούν την ποιότητα της νομοθέτησης. Οπως έγραψε η «Κ» (7.3.2023), «τρία σχέδια νόμου σε ένα κατέθεσε στη Βουλή το υπουργείο Περιβάλλοντος, προσθέτοντας μάλιστα και νέες προεκλογικές εξυπηρετήσεις. Στο νέο “νομοσχέδιο-σκούπα” των 263 άρθρων προστέθηκε η νομιμοποίηση των οικισμών αυθαιρέτων (…) μια “φωτογραφική” δυνατότητα εξαίρεσης επενδύσεων από την υποχρέωση για συγκεκριμένο αριθμό χώρων στάθμευσης…», διατάξεις για λατομεία, απόβλητα κ.λπ.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι μελλοντικές αδικίες, δυσλειτουργίες ή ακόμη και τραγωδίες (π.χ. Μάτι) που θα δημιουργηθούν από το τριπλό νομοσχέδιο. Υπάρχει και το πρόβλημα της ελλιπούς συζήτησης (η διαβούλευση έγινε το τριήμερο της Αποκριάς, από Παρασκευή 24.2.2023 έως την Καθαρά Δευτέρα) και της διαρκούς καταστρατήγησης του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι «νομοσχέδιο ή πρόταση νόμου που περιέχει διατάξεις άσχετες με το κύριο αντικείμενό τους δεν εισάγεται για συζήτηση» (αρ. 74).
Οι θεσμοί, όμως, δεν είναι απλές δικλίδες ασφαλείας για την καλή λειτουργία της Δημοκρατίας. Εχουν και παιδευτικό ρόλο. Οταν η ίδια η Βουλή καταστρατηγεί το Σύνταγμα, γιατί να ακολουθεί τους κανόνες ασφαλείας κάθε σταθμάρχης; Μικρό το πρώτο κακό θα πουν κάποιοι. Ναι, όσο «ένα τόσο δα καλώδιο που δεν έχει μονωθεί σε ένα αεροπλάνο»…