Τα κόμματα που κατεβαίνουν στις εκλογές προσπαθούν να μας πουλήσουν την πραμάτεια τους βρίζοντας το ένα το άλλο. Θετικές προτάσεις, βάσει των οποίων θα μπορούσε ο ψηφοφόρος να κρίνει, απουσιάζουν ή, όταν υπάρχουν, είναι διατυπωμένες γενικά και αόριστα, όπως π.χ. «θα αναμορφώσουμε το βαθύ κράτος…» – αλλά πώς; Βέβαια εκείνος που θα το έλεγε ξεκάθαρα θα κινδύνευε να φάει μαύρο από όλες τις μεριές, κι έτσι μένουμε στο «θα» και αποφεύγουμε το «πώς».
Η μόνη σοβαρή πρόταση που έγινε έως τώρα αφορά την αναθεώρηση του Συντάγματος. Για να τροποποιηθεί κάποιο άρθρο του χρειάζεται να ομοφωνήσουν τουλάχιστον 200 βουλευτές, πράγμα απίθανο για την επόμενη Βουλή όπως διαγράφεται τώρα η κατάσταση. Ομως, η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας έχει σημασία γιατί, χωρίς να αλλάξουν ορισμένα άρθρα του Συντάγματος, κάθε προσπάθεια μόνιμης βελτίωσης της διακυβέρνησης της χώρας θα είναι μάταιη. Το θέμα της αναθεώρησης, λοιπόν, πρέπει να παραμένει στην ατζέντα ακόμη και όταν οι συνθήκες δεν ευνοούν την πραγμάτωσή του.
Πριν από τις προηγούμενες εκλογές, η Νέα Δημοκρατία, αν θυμάμαι καλά, είχε προτείνει για αναθεώρηση περισσότερα από 40 άρθρα. Θα αρκεστώ εδώ σε τρία.
Το ένα είναι ένα νέο άρθρο που να καθιερώνει εκλογικό νόμο. Χρειάζεται να σταματήσει η γελοιότητα του να αλλάζει το σχήμα του γηπέδου όποια ομάδα έχει προσωρινά το επάνω χέρι. Ποιο θα είναι το μόνιμο σύστημα θα το αποφασίσει κάποια αναθεωρητική πλειοψηφία. Εγώ θα ήθελα ένα νόμο που να ορίζει ότι οι εκλογές θα γίνονται σε τακτές ημερομηνίες κάθε τέσσερα χρόνια και θα καταργεί τον σταυρό προτίμησης. Επίσης, ότι οι μισοί βουλευτές θα εκλέγονται σε μονοεδρικές περιφέρειες και οι άλλοι μισοί πανελλήνια. Τέλος, για να μπει στη Βουλή ένα κόμμα, θα χρειαζόταν το 5% του συνόλου των ψήφων.
Το δεύτερο που θα πρότεινα είναι να σταματήσει το άρθρο 16 να είναι συνδικαλιστικό κεκτημένο του καθηγητικού δημοσιοϋπαλληλικού κατεστημένου. Οχι μόνο να καταργηθεί το κρατικό μονοπώλιο στην ανώτατη εκπαίδευση, αλλά να φύγουν πολλά άλλα από το φλύαρο αυτό άρθρο, όπως τα περί αθλητικών σωματείων.
Το άρθρο 110, που ορίζει το πώς αναθεωρείται το Σύνταγμα, κάνει την αναθεώρηση σχεδόν ανέφικτη. Αυτό θα ήταν θεμιτό αν το Σύνταγμά μας αρκείτο σε γενικές αρχές και θεσμούς διακυβέρνησης. Δυστυχώς όμως το Σύνταγμα προσπαθεί να ρυθμίσει ένα σωρό λεπτομέρειες στη διοίκηση, στην οικονομία, στη Δικαιοσύνη και στην εν γένει διαχείριση των κοινών. Σε περιβάλλον που αλλάζει ραγδαία, αυτό οδηγεί σε αγκυλώσεις, αδυναμία προσαρμογής, οπισθοδρόμηση και σε ορισμένες περιπτώσεις παράκαμψη του Συντάγματος. Με εξαίρεση τα θεμελιώδη άρθρα που ορίζουν τη μορφή του πολιτεύματος, η αναθεώρηση των λοιπών θα έπρεπε να γίνεται με απλούστερες διαδικασίες και ταχύτερα από ό,τι ισχύει σήμερα.
Υπάρχουν και ένα σωρό άλλα που θέλουν φτιάξιμο στο Σύνταγμα, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διοίκηση και τη Δικαιοσύνη, αλλά αν γίνονταν τα παραπάνω θα άνοιγε ο δρόμος.