Στο περασμένο Υποβολείο (27/8) υπέβαλα δημόσια, με αποδέκτες φυσικά και το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και το υπουργείο Πολιτισμού, l την πρόταση να παρουσιάζονται στο εξής στην Επίδαυρο μόνο ατόφια έργα αρχαίου δράματος, όπως προβλέπει άλλωστε ο «ιδρυτικός όρος» αυτού του θεσμού. l Τουλάχιστον αυτό, αν θέλουμε να προστατεύσουμε από την υπονόμευση και τον ευτελισμό έναν μοναδικό πνευματικό και καλλιτεχνικό θεσμό. l Διότι στο Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος επιτρέπεται πλέον να μετέχουν και παραστάσεις που μόνο ο τίτλος τους έχει σχέση με κάποιο αρχαίο έργο. l Το κείμενό του είναι ανασκολοπισμένο, ανύπαρκτο στην παράσταση. l Αντ’ αυτού ακούμε και βλέπουμε ποικίλες l –συχνά ασυλλήπτου πνεύματος, γούστου και ευρηματικότητος– l εμπνεύσεις του σκηνοθέτη και των συνεργ(ατ)ών του. l Το θέμα έχει πολλές πτυχές, οπότε συνεχίζω, όπως υποσχέθηκα, σήμερα με ορισμένα βασικά ερωτήματα που εγείρει η πρότασή μου: l
– Είχες γράψει ότι βεβαίως και δεν «απαγορεύεται» να εμπνευστεί κανείς από το αρχαίο δράμα και να ανεβάσει στη σκηνή το δημιούργημά του. l
Ναι, αντίθετα, είναι και επιθυμητό. l Οχι όμως στο Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος. l Υπάρχουν πολλές σκηνές καταλληλότερες για τέτοια έργα l (και απορώ πώς αυτό το προσπερνούν ελαφρά τη καρδία οι ιθύνοντες του Φεστιβάλ. Οίηση; Επιζήτηση «πρόκλησης»; Οξεία, έως τυφλώσεως, νεωτερικότις;). l Ας μείνει και ένας θεατρικός χώρος αποκλειστικά για το αρχαίο δράμα. l
– Επομένως, δεν πρέπει να παρουσιάζονται στην Επίδαυρο παραστάσεις άλλου είδους έργων ή θεαμάτων; l
«Η Επίδαυρος και οι καταπατητές της – Β΄».
Εξαιρέσεις έγιναν από μιας αρχής του 70ετούς θεσμού (λ.χ. όπερα με την Κάλλας) και βεβαίως είναι θεμιτό να συνεχίσουν να γίνονται. l Αλλά μόνο εκτάκτως για εξαιρετικού χαρακτήρα παραστάσεις όπερας, χορού και μουσικής ή και θεάτρου (λ.χ. Σέξπιρ) από κορυφαίους Ελληνες ή ξένους καλλιτέχνες. l Στο μέτρο όμως που ούτε η ταυτότητα του Φεστιβάλ να φαλκιδεύεται ούτε η επιβάρυνση του αρχαίου μνημείου να υπερβαίνει την ήδη σημαντική καταπόνησή του. l
– Πολύ πριν καταντήσουμε στην ολική ανασκολόπιση του κειμένου, είχαν γίνει κανόνας οι παντοίες «διασκευές», «προσαρμογές», «δραματικές επεξεργασίες», «περικοπές» του κειμένου και προσθήκες ξένων αποσπασμάτων. Τέρμα κι αυτά; l
Καιρός είναι. l Αν όχι να εξοβελιστούν ολοκληρωτικά, τουλάχιστον να περιοριστούν δραστικά. l Σε όρια που να καθορίζονται επακριβώς στους όρους συμμετοχής κάθε παράστασης. l Οποιος δεν είναι σε θέση να ανεβάσει ατόφιο ένα αρχαίο έργο, ας μην το αναλαμβάνει. l Στην Επίδαυρο δεν προσέρχεται μόνο κοινό «μυημένων», αλλά και ένα ευρύτερο κοινό, Ελλήνων και ξένων, που θέλει να γευθεί, πολλοί για πρώτη φορά, το πνεύμα και τη διάνοια του αρχαίου δράματος. l Και το οποίο κοινό τρέπεται σε «όπου φύγει φύγει» απ’ τ’ άρρητ’, αφόρητα, κουκιά μαγειρεμένα που ακούει και βλέπει εκεί. l
-Τελευταίο, αλλ’ όχι έσχατο: και αν ένας σκηνοθέτης κρατήσει «ατόφιο το κείμενο» αλλά νεωτερίσει, νεωτερίσει, κύριε πρόεδρε, έως ότου βιάσει παντελώς «την όψιν» και το πνεύμα του έργου, καθιστώντας έτσι και το κείμενο αγνώριστο ή ακατανόητο; Τι κάνουμ’ εδώ; l
Είπαμε ότι η προστασία του θεσμού αρχίζει από τον όρο: «μόνο ατόφια έργα αρχαίου δράματος στο Φεστιβάλ». l Για το πώς θα είναι η παράσταση, ισχύει το απαραβίαστο της καλλιτεχνικής ελευθερίας. l Ας φροντίσουμε μόνο να αναθέτουμε το Φεστιβάλ σε πρόσωπα που είναι ικανά να επιλέγουν παραστάσεις και καλλιτέχνες που σέβονται την πνευματική και παιδευτική σημασία του θεσμού. l Είναι αποδεδειγμένο ότι η πρώτη ύλη του θεσμού αυτού αντέχει, και χρειάζεται και τη νεωτερικότητα. l Αλλά τη σκεπτόμενη, τη διαβασμένη και προπαντός τη λειτουργική. l Ανασκολοπίσεις αλλού. l Οχι στην Επίδαυρο, σώστε τον θεσμό.