Ο ενεργός ρόλος της αυτοδιοίκησης στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών είναι νομοθετικά προσδιορισμένος και θεσμικά κατοχυρωμένος. Ακόμη και αν δεν έχει κανείς ειδικές γνώσεις, έχει ακούσει από τους πολιτικά και επιχειρησιακά υπευθύνους για την πολιτική προστασία ότι η πρόληψη εξαρτάται κυρίως από το έργο δήμων και περιφερειών, που έχουν επίσης μεγάλες ευθύνες για την αντιμετώπιση του προβλήματος όταν εκδηλώνεται και για την αποκατάστασή του.
Κάθε δήμαρχος ή περιφερειάρχης, όταν ερωτάται για μια φυσική καταστροφή που συνέβη στην περιοχή του, έχει πλήθος δικαιολογιών για να αποσείσει ευθύνες, επικαλούμενος σύγχυση αρμοδιοτήτων, προβλήματα συντονισμού, έλλειψη πόρων, γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, χάος στη λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, απουσία σωστής καθοδήγησης «από πάνω» και ενημέρωσης.
Θα είναι πειστικός ή όχι ανάλογα με τις επικοινωνιακές του δεξιότητες και την ωριμότητα του ακροατηρίου του. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι σίγουρο ότι δεν θα επανεκλεγεί ακόμη και αν τα πράγματα πήγαν πολύ άσχημα για τους ψηφοφόρους του. Μπορεί να έχει στο ψηφοδέλτιο δημοφιλείς καλλιτέχνες, αθλητές και influencers, που θα του φέρουν σταυρούς. Μπορεί να έχει στήσει αποτελεσματικά πελατειακό δίκτυο, να στηριχθεί από τοπικούς βουλευτές με επιρροή ή και από ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες. Οπωσδήποτε, αν γυρνάει με το αδιάβροχο μέσα στις λάσπες ή τον δείχνει η κάμερα ιδρωμένο με φόντο την πυρκαγιά, μπορεί να κερδίσει συμπάθεια που μεταφράζεται σε ψήφους.
Το βέβαιο είναι ότι δεν θα χρειαστεί να λογοδοτήσει. Δεν θα ελεγχθεί για τα αντιπλημμυρικά έργα που δεν έγιναν ή για τα δάση που δεν καθαρίστηκαν. Δεν θα κληθεί να δώσει εξηγήσεις για βουλωμένα φρεάτια και αντιπυρικές ζώνες που δεν υπάρχουν. Πολύ περισσότερο δεν θα βρεθεί στη δύσκολη θέση να εξηγήσει πώς αξιοποιήθηκαν τα κονδύλια που προορίζονταν για τέτοιες δράσεις. Αν, για παράδειγμα, χρηματοδοτήθηκαν συναυλίες με πολύ μεγάλα (και ακριβά) ονόματα, αντί να καθαριστούν οικόπεδα που λειτουργούν σαν χωματερές, αυτό δεν είναι κάτι για το οποίο θα υπάρξει κάποια κύρωση.
Μια ηθοποιός που είναι υποψήφια περιφερειακή σύμβουλος έλεγε σε ραδιοφωνική της συνέντευξη: «Ο κόσμος μ’ αγαπάει και τον αγαπάω κι εγώ».
Ετσι κι αλλιώς, αυτά συνέβαιναν πάντα. Προσλαμβανόταν κάποια σαν καθαρίστρια ΟΤΑ, μετακινούνταν γρήγορα σε κάποιο γραφείο και μπορεί κάποια στιγμή να γινόταν ακόμη και βουλευτής ή υπουργός! Γιατί να μη συμβεί το ίδιο και στα τμήματα πολιτικής προστασίας που υποχρεούνται πλέον να έχουν οι δήμοι; Μήπως θα αξιολογηθούν τα στελέχη αυτών των υπηρεσιών; Μήπως εκπαιδεύτηκαν πριν διοριστούν στο αντικείμενο που –υποτίθεται ότι– θα έχουν; Και αν τύχει και ρωτηθούν κάποτε, μήπως θα χρειαστεί να αποδείξουν κάτι περισσότερο από το ότι το πτυχίο τους δεν είναι πλαστό;
Ναι, η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να κάνει πολλά για την πολιτική προστασία. Ξεκινώντας από την ευαισθητοποίηση/κινητοποίηση των δημοτών ώστε να ξέρουν τι να κάνουν όταν συμβεί το κακό κοντά τους. Και φτάνοντας στη στήριξη και στη διευκόλυνση εθελοντών που παράγουν σπουδαίο έργο χωρίς ποτέ να τους έχει συναντήσει κανείς από αυτούς που στις παρελάσεις κάθονται στην εξέδρα.
Οι αυτοδιοικητικές εκλογές θα μπορούσαν να είναι μια ευκαιρία ουσιαστικής πολιτικής συζήτησης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών που συνδέονται με την εξέλιξή της. Τι δεν έγινε και τι πρέπει να γίνει. Καλές πρακτικές από το εξωτερικό, τεχνογνωσία από δήμους που τα καταφέρνουν καλύτερα, αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, αναζήτηση τεχνοκρατών που μπορούν να μεταφέρουν τη γνώση και την εμπειρία τους.
Μια ηθοποιός που είναι υποψήφια περιφερειακή σύμβουλος έλεγε σε ραδιοφωνική της συνέντευξη: «Ο κόσμος μ’ αγαπάει και τον αγαπάω κι εγώ».
