Να κρατάς το στόμα του παιδιού σου για να μη μιλήσει. Για να μην ακουστεί ο πανικόβλητος λυγμός του μέσα από την κρυψώνα σας. Να κρατάς το μωρό σου κλεισμένος σε ένα υπόγειο και να εύχεσαι να μη δώσει εκείνη τη στιγμή κανένα ηχηρό σημείο ζωής. Να μην ακουστεί το κλάμα του στον επίδοξο δολοφόνο του.
Είχαν ακούσει τέτοιες ιστορίες από τους παππούδες τους – οικογένειες που κρύβονταν μέσα σε καταπακτές ή σε ντουλάπες, μέρες ολόκληρες. Παιδιά που έπρεπε να επιζήσουν κυνηγημένα, μόνα τους. Κάποιοι κιόλας το είχαν ζήσει οι ίδιοι – να πρέπει να γλιτώσουν από τα κρεματόρια. Να νιώθουν κιόλας τύψεις που επέζησαν, ενώ όλοι οι δικοί τους χάθηκαν εκεί. Ισως κι εκείνη, η ηλικιωμένη κυρία που τη φωτογράφισαν να κρατάει ένα όπλο και να κάνει το σήμα της νίκης δίπλα στον μασκοφόρο απαγωγέα της. Ισως κι εκείνη να είχε να θυμηθεί τον παλιό τρόμο, προτού την αρπάξει ο νέος.
Γιατί χρειάζεται σε κάποιους τόση προσπάθεια προκειμένου να νιώσουν αηδία για το κακό που βλέπουν με τα μάτια τους; Γιατί νιώθουν την ανάγκη να το αποστειρώσουν και να το συμψηφίσουν με ένα άλλο κακό; Ακόμη κι αν το Ισραήλ έχει βρεθεί στην ιστορία του επανειλημμένως στη θέση του θύτη, γιατί αυτή η επίγνωση μετριάζει την τρομοκρατία της Χαμάς; Εχουμε μήπως καμία ένδειξη ότι ο σκοπός της Χαμάς αγιάζει τα μέσα της; Μήπως δεν έχουμε ήδη δει πώς φέρεται όχι μόνο στα μωρά των αλλόθρησκων εχθρών, αλλά και στους Παλαιστίνιους «εχθρούς» της; Πώς μεταχειρίζεται τα δικά της παιδιά και τις δικές της γυναίκες; Μήπως δεν μας έχει δείξει ποιον κόσμο απεργάζεται;
Η διαφορά του Ισραήλ από τη Χαμάς είναι και αυτή: ότι το μόνο δημοκρατικό κράτος στη Μέση Ανατολή, παρά τη σκευή που του επιβάλλει η αενάως επισφαλής του ύπαρξη, μπορεί να αμφισβητεί και να αναθεωρεί τον εαυτό του. Η εισβολή βρήκε το Ισραήλ σε μια τέτοια στιγμή μεγάλου εσωτερικού βρασμού. Το πιο πιθανό είναι ότι, όταν το σοκ θα έχει κάπως καταλαγιάσει, οι Ισραηλινοί θα θέσουν στους εαυτούς τους το ερώτημα γιατί απέτυχε το εγχείρημα του πάνοπλου και παντεποπτικού κράτους και ποιοι ευθύνονται γι’ αυτό· γιατί δεν είναι δυνατόν να ζήσουν ειρηνικά απλώς περιτειχίζοντας όσους αρνούνται το δικαίωμά τους να υπάρχουν.
Την ιδιαιτερότητα του Ισραήλ την περιγράφει ένας ήρωας του Νταβίντ Γκρόσμαν, ο Αβραάμ, που βλέπει γύρω του τους συμπατριώτες του «να περπατάνε στον δρόμο, να μιλάνε, να φωνασκούν, να διαβάζουν εφημερίδες, να πηγαίνουν για ψώνια, να κάθονται στα καφενεία…». Τους βλέπει να ακολουθούν κανονικές ζωές, κι ωστόσο σκέφτεται ότι «όλο αυτό είναι μια μεγάλη παράσταση». Οτι το κάνουν για να πείσουν τους εαυτούς τους ότι αυτός ο τόπος υπάρχει στ’ αλήθεια.
«Δεν νομίζω», λέει, «ότι οι Αμερικανοί ή οι Γάλλοι χρειάζεται να πιστεύουν τόσο επίμονα όλη την ώρα μόνο για να κάνουν την Αμερική να υπάρχει. Ή τη Γαλλία ή την Αγγλία…».
«Αυτές είναι χώρες που υπάρχουν χωρίς να χρειάζεται να θέλει κανείς διαρκώς να υπάρχουν».
Σφακιανόπιτα
Τι φταίει; Μήπως φταίει που δεν μιλάει καλά τα ελληνικά; Μήπως ότι δεν πρόλαβε να προπαιδευτεί και να γίνει, όπως είπε, ξεφτέρι; Τι φταίει που ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει καταφέρει να μετατρέψει την πάνδημη περιέργεια για το πρόσωπό του σε δημοτικότητα; Τον χαζεύουν, αλλά δεν τον εμπιστεύονται. Μάλλον φταίνε αυτά που λέει περισσότερο από την αλλόκοτη προφορά με την οποία τα εκστομίζει. Προχθές στο Κερατσίνι διαβεβαίωσε το κομματικό του ακροατήριο ότι δεν είναι «φυτευτός της Αμερικής». «Δεν έχω “πόθεν έσχες” να κρύψω, που το ξέρει η CIA. Δεν με έχει». Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται έτσι να μιλάει σαν τον παλιό, τον αντιμνημονιακό, που ισχυριζόταν ότι η χώρα συνθηκολογεί επειδή οι Γερμανοί «κρατάνε» το πολιτικό σύστημα λόγω της Siemens. Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ μιλάει τη γλώσσα τού «δεν με έχουν», «τους έχω», «σας έχω». Εμμένει δηλαδή με ακόμη μεγαλύτερη σφοδρότητα στην αντιπολιτική, που, σε όλες τις κάλπες που στήθηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια, έχει κριθεί τουλάχιστον παράταιρη. Οχι μόνο λάθος. Αλλά και άσχετη πια με τις αγωνίες της πλειοψηφίας. Δεν φταίει η Αμερική. Φταίνε τα Σφακιά.