To παρατηρώ συχνά, κυρίως στα εστιατόρια. Οικογένειες βουβές. Ζευγάρια που κοιτάζουν επίμονα το κινητό τους. Δεν μιλάνε μεταξύ τους. Σερφάρουν στο Διαδίκτυο, παρακολουθούν TikTok, YouTube και Instagram, φωτογραφίες, βιντεάκια· οι στιγμές των άλλων είναι πιο ενδιαφέρουσες από τη δική τους στιγμή. Ας το παραδεχθώ, πολλές φορές μπαίνω κι εγώ στον πειρασμό να κοιτάξω την οθόνη. Επιστρατεύω όση αυτοσυγκράτηση διαθέτω για να επιστρέψω στο τραπέζι και στην παρέα μου. Δεν τα καταφέρνω πάντα. Ναι, είμαστε εξαρτημένοι από το κινητό τηλέφωνο.
Πώς τα καταφέραμε, ο ελεύθερος χρόνος μας, τα ταξίδια μας, οι ιδιαίτερες στιγμές μας, όλα μα όλα να περνάνε μέσα από μια μικρή συσκευή;
Σταματήσαμε να παρατηρούμε, βιώνουμε κάθε εμπειρία μέσω του κινητού μας. Χάζευα πριν από λίγες ημέρες το βίντεο από την αλλαγή του χρόνου στο Παρίσι. Ολοι κατέγραφαν τη στιγμή, κανείς δεν τη ζούσε πραγματικά. Χιλιάδες βλέμματα φυλακισμένα σε μια φωτεινή οθόνη.
Σταματήσαμε να παρατηρούμε, βιώνουμε κάθε εμπειρία μέσω του κινητού μας…
Δεν θυμάμαι πού το είχα διαβάσει, αλλά ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση στο φαινόμενο της εποχής από έναν Αμερικανό ψυχολόγο, ο οποίος έκανε λόγο για πολιτισμική πάθηση. Η περιγραφή αυτή γίνεται αποδεκτή από την ιατρική κοινότητα, η οποία δεν θεωρεί ότι η κατάχρηση κινητών τηλεφώνων είναι εθισμός με την επίσημη έννοια. Σίγουρα δεν είναι το ίδιο με το οινόπνευμα και τα οπιοειδή, τα τηλέφωνα δεν είναι εξαρτησιογόνες ουσίες.
Τι συμβαίνει, όμως, σε κάποιον που όταν είναι ξύπνιος κοιτάζει ανά έξι λεπτά το κινητό του, δεν πηγαίνει πουθενά χωρίς αυτό, εκδηλώνει αδυναμία να διαβάσει ένα βιβλίο, να παρακολουθήσει μια ταινία χωρίς να αγγίξει το κινητό του, δεν καταφέρνει να πάρει μέρος σε μια συζήτηση χωρίς περισπασμούς; Μπορεί να μην είναι ιατρικώς αποδεκτή ως εθισμός η κατάχρηση κινητού, αλλά διαθέτει στοιχεία που συναντάμε σε «επίσημους» εθισμούς όπως η αδυναμία ελέγχου ή η αδιαφορία για τις κοινωνικές και ψυχικές επιπτώσεις της χρήσης.
Οι άνθρωποι αφιερώνουν πλέον περισσότερο χρόνο από κάθε άλλη φορά στo smartphone. Το 2021, κατά μέσον όρο πέρασαν σχεδόν πέντε ώρες του 24ώρου τους στο κινητό, 30% παραπάνω σε σύγκριση με το 2020, ασχολούμενοι με διάφορες εφαρμογές (στοιχεία εταιρείας App Annie). Πέντε ώρες την ημέρα είναι πάρα πολλές.
Ο νέος χρόνος προσφέρεται για νέους στόχους. Οχι το διαζύγιο από το κινητό. Αυτό ούτε εφικτό είναι ούτε απαραίτητο, αλλά η αποσύνδεση του μυαλού μας από τις βλαβερές συνήθειες. Προσωπικά, η πρώτη που θα προσπαθήσω να κόψω είναι να μη χαζεύω στο Twitter ή στο Instagram όταν κάποιος με «στήνει» στο ραντεβού.