Η ατζέντα της πολιτικής ζωής στη χώρα μας κινείται ανάμεσα σε θέματα που θα έπρεπε θεωρητικά να έχουν λύσεις μάλλον αυτονόητες για όλους μας. Και που όμως δεν έχουν. Ο πρωθυπουργός ορθώς μίλησε για τον γάμο των ομοφύλων, έθεσε το θέμα στους σωστούς, τουλάχιστον για μένα, όρους του και δεν μπορώ παρά να τον συγχαρώ για την υπευθυνότητά του σε ένα θέμα που εξισώνει τα δικαιώματα μιας ομάδας συμπολιτών μας με εκείνα των υπολοίπων. Και δεν είναι μόνο το θέμα των παιδιών και των δικαιωμάτων τους, όπως επιδιώχθηκε να φανεί κάποιες στιγμές προκειμένου να υποβαθμιστεί το κεντρικό πρόβλημα, αλλά γενικότερα ένα θέμα που απαιτεί επίλυση ως ζήτημα αρχής και τίποτε περισσότερο. Ετσι λειτουργούν οι σύγχρονες κοινωνίες και μάλιστα εκείνες που θέλουν να εκπροσωπούνται από ένα κράτος δικαίου.
Απέναντι στη στάση αυτή, η οποία κολακεύει την κυβέρνηση ή, τουλάχιστον, το κομμάτι της εκείνο που στηρίζει τις επιλογές του πρωθυπουργού, εσωκομματική και εξωκομματική αντιπολίτευση δείχνουν να μην είναι σε θέση να προσανατολιστούν, ακόμη και στις περιπτώσεις εκείνες, όπως της λεγόμενης Αριστεράς, όπου η απάντηση θα φάνταζε μάλλον δεδομένη. Ο μαξιμαλισμός που εκδηλώνεται συχνά δεν αποτελεί παρά ένα πρόσχημα για να δικαιολογήσει την απουσία βούλησης να στηριχθεί μια κυβερνητική πρόταση, ακόμη και αν αυτή θα μπορούσε κάλλιστα, στην πραγματικότητα θα όφειλε, να ανήκει στην ατζέντα της «αυτοπροσδιοριζόμενης» ως προοδευτικής παράταξης.
Τα δε λεγόμενα περί ορεσίβιων μόνο φαιδρότητα μπορούν να προκαλέσουν για μία φορά ακόμη, όπως ακόμη και τα περί αναγκαιότητας μιας μάνας και ενός πατέρα για τα παιδιά. Οι σοφοί φιλόσοφοι που πρεσβεύουν αυτές τις απόψεις καλό θα ήταν να λάβουν υπόψη τους ότι υπήρξαν κοινωνίες διαφορετικές στο παρελθόν, όπως και σε διαφορετικά πρότυπα τείνουμε ολοταχώς και σήμερα. Με το να λες όχι σε ένα κρίσιμο πρόβλημα δεν πρόκειται να κερδίσεις τίποτε, ούτε τελικά να εμποδίσεις την επίλυσή του. Πολύ δε περισσότερο, να δικαιολογήσεις τον τίτλο του σοφού φιλοσόφου. Απλά δείχνεις πόσο πίσω έχεις μείνει από την εποχή σου. Οσο για τους εξαιρετικά συντηρητικούς πολέμιους του γάμου των ομοφύλων, θα έλεγα ότι οι αντιδράσεις τους είναι πολύ πιο φυσικές από ό,τι της αμηχανίας των υπολοίπων να υποστηρίξουν με ευθύτητα μια ρύθμιση θεμελιώδη για τον εκσυγχρονισμό του νομικού και κοινωνικού μας πλαισίου.
Ωστόσο, την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση δείχνει να υποστηρίζει με σθένος μια σημαντική ρύθμιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ίδια στιγμή και προσπαθώντας να αποφύγει τα πολλά πολλά, προωθεί τη ρύθμιση για τα λεγόμενα «τυφλά οικόπεδα», λίγο μόνο διάστημα από την εποχή που το κοινοβούλιό μας είχε ψηφίσει τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων σε οικόπεδα μικρότερα των τεσσάρων στρεμμάτων. Εδώ οι ευαισθησίες, κυρίως οι ενδοκυβερνητικές, φάνηκαν μηδαμινές, δεν θυμάμαι κάποιος βουλευτής ή στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας να διαμαρτυρήθηκε για την προοπτική οικοδόμησης χιλιάδων στρεμμάτων γης. Ισως γιατί την ίδια στιγμή γίνονταν δηλώσεις ότι η αυθαίρετη δόμηση θα ελέγχεται στο εξής με μέσα υψηλής τεχνολογίας. Τα ίδια, όμως, τα έχω ξανακούσει στο παρελθόν.
Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η ανώτατη εκπαίδευση από το ελληνικό κράτος αποδεικνύει την έλλειψη θέλησης να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα που εκκρεμούν επί της ουσίας και όχι με μεθόδους bypass.
Θα μπορούσε να προσθέσει κανείς και άλλα θέματα στα οποία η κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα γενικότερα παίζουν παιγνίδια εντυπώσεων χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τα ουσιαστικά προβλήματα της χώρας: τα μη κρατικά πανεπιστήμια ανήκουν σε αυτά και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η ανώτατη εκπαίδευση από το ελληνικό κράτος αποδεικνύει την έλλειψη θέλησης να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα που εκκρεμούν επί της ουσίας και όχι με μεθόδους bypass. Εργάζομαι τριάντα πέντε χρόνια στο πανεπιστήμιο και ακόμη δεν έχω καταλάβει τι ακριβώς περιμένει η χώρα μας από την ανώτατη εκπαίδευση πέρα από την άγρα κάποιων ψήφων, όπως με τον νόμο Γαβρόγλου, που βυθίζουν ακόμη πιο βαθιά το επίπεδό της.
Ερχομαι στο τελευταίο θέμα που απασχολεί την ενημέρωση, το ζήτημα της ακρίβειας. Η κρίση από την οποία πασχίζουμε να σταθούμε στα πόδια μας είχε, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, ως σημαντικό αποτέλεσμα την ενίσχυση των ολιγοπωλιακών και μονοπωλιακών δομών της οικονομίας και γενικότερα των αντιανταγωνιστικών πρακτικών. Λίγο-πολύ όλα αυτά είναι γνωστά, αλλά αυτό που δεν καταλαβαίνω είναι γιατί οι προσπάθειες επίλυσης των συγκεκριμένων προβλημάτων έχουν τον χαρακτήρα του εντυπωσιασμού ως επί το πλείστον και όχι της ουσιαστικής αντιμετώπισής τους. Πόσες φορές άραγε έχει έρθει, κατά το παρελθόν, στην επιφάνεια το ζήτημα του παιδικού γάλακτος χωρίς να έχει δοθεί μια λύση διαρκείας. Είναι τόσο ισχυρό το λόμπι των παραγωγών και των διακινητών του προϊόντος; Γιατί δεν υποχρεώνονται να τιμολογούν με τη λογική της μέσης ευρωπαϊκής τιμής ενός προϊόντος. Και δεν κάνω λόγο για τα καύσιμα…
Σε τελική ανάλυση, ο εκσυγχρονισμός της κυβέρνησης έχει ένα χαρακτηριστικό: είναι ανώδυνος επί της ουσίας. Για μια ουσιαστική μεταρρύθμιση, θα μπορούσε να καταγράψει κανείς πολλές αντιμεταρρυθμίσεις ή υπεκφυγές σε προβλήματα που θα άλλαζαν ουσιαστικά τη ζωή των κατοίκων αυτής της χώρας. Και όμως, τα προβλήματα δεν περιμένουν και κάποια στιγμή θα τα συναντήσει μπροστά της η κυβέρνηση, τη στιγμή ακριβώς που δεν θα το περιμένει. Καλές είναι οι εντυπώσεις, αλλά οι πολίτες δεν ζουν μόνο με αυτές.
Ο κ. Κώστας Κωστής είναι καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.