Ο Adna Weber, Αμερικανός στατιστικολόγος και οικονομολόγος (1870-1968), εκφράζοντας τις αντιλήψεις της εποχής του, υποστηρίζει ότι η πόλη είναι η πεμπτουσία του πολιτισμού. Γράφει, μεταξύ άλλων, για τη λειτουργία της: «Η πόλη είναι το φασματοσκόπιο της κοινωνίας: αναλύει και εξετάζει εξονυχιστικά τον πληθυσμό, διαχωρίζοντας και ταξινομώντας τα διάφορα στοιχεία. Ολόκληρη η πορεία του πολιτισμού αποτελεί μια διαδικασία διαφοροποίησης και η πόλη είναι ο μεγάλος διαφοροποιητικός παράγοντας».
Αυτοδιοικητικές εκλογές αύριο. Η Αθήνα σε κρίσιμη καμπή: θα εξελιχθεί σε μητρόπολη του 21ου αιώνα ή σε θερμοκήπιο αναπαραγωγής προβλημάτων; Τι σημαίνει μητρόπολη την εποχή της ψηφιακής επανάστασης, της παγκοσμιοποίησης, της έξαρσης της μετανάστευσης, της μεγάλης κινητικότητας ανθρώπων και ιδεών; Η μεγάλη συσσώρευση πληθυσμού, υπηρεσιών, δραστηριοτήτων, επισκεπτών, αρκεί για να δώσει και το χρίσμα της πρωτεύουσας; Τι ορίζει μια μητρόπολη; Οι υποψήφιοι δήμαρχοι της Αθήνας, που σήμερα κρίνονται στις κάλπες, διατύπωσαν την άποψή τους για την πόλη. Η μέρα δεν επιτρέπει ειδικές αναφορές. Είναι γόνιμη, όμως, για σκέψεις και «άσκοπες» περιπλανήσεις. Τα ερωτήματα μας οδήγησαν σε μια παλαιότερη έκδοση, του βιβλίου του Ζαν-Λυκ Πινόλ «Ο κόσμος των πόλεων τον 19ο αιώνα» (εκδ. Πλέθρον, 2000). Στις σελίδες του η ιστορία του αστικού φαινομένου παρουσιάζεται με τις αντιφάσεις και τις διαμάχες της.
Σύμφωνα με ένα γερμανικό μεσαιωνικό ρητό, «ο αέρας της πόλης ελευθερώνει τον άνθρωπο». Ο Γερμανός συγγραφέας Eugen Kalkschmidt (1874-1962), ο κατεξοχήν απολογητής της αστικής ζωής, όπως χαρακτηρίζεται, υποστηρίζει ότι «η ζωή σε διαρκή υπερένταση δεν προκαλεί μόνο νευρασθένεια, τυπική ασθένεια των κατοίκων των πόλεων, αλλά συγχρόνως και μεγαλύτερη ευαισθησία, η οποία είναι πηγή μέγιστης παραγωγικότητας στον τομέα της πνευματικής εργασίας».
Η πόλη, ως εστία πολιτισμού. Ως τόπος άνθησης των τεχνών, κάθε πρωτοπορίας· πολλαπλασιαστής επιτευγμάτων που αφυπνίζουν, αναπτύσσουν δεσμούς και σχέσεις ανάμεσα στους πολίτες. Και κυρίως: κάνουν τους κατοίκους της υπερήφανους. Ο ενθουσιασμός της δημιουργίας είναι μεταδοτικός. Οπως και η ικανοποίηση από μια πόλη που προσφέρει αξιοπρεπή διαβίωση: καθαριότητα, ασφάλεια, συντηρημένους δρόμους, πνεύμονες πρασίνου. Οι βασικές ανάγκες δεν έχουν αλλάξει και πολύ στη διάρκεια των δεκαετιών. Μπορεί η οικονομική κρίση να ανέτρεψε τις προτεραιότητες, όμως ο άξονας, που κρατάει το νήμα της ζωής στην πόλη συντεταγμένο, παραμένει αδιαπραγμάτευτος. Από την άλλη, η κρίση, κατέστησε τον ρόλο των δημοτικών αρχών ακόμη πιο κρίσιμο· καθόλου διακοσμητικό ή συμπληρωματικό της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας. Παρά τα δεκάδες εμπόδια και τις αγκυλώσεις (όχι κατ’ ανάγκη και μόνο γραφειοκρατικές), αποδείχτηκε ότι η πόλη μπόρεσε να σταθεί όρθια ακόμη και σε συνθήκες ακραίων αντιδράσεων, μεγάλης φτώχειας και ανεργίας.
Και επειδή η περιγραφή των δυσκολιών της Αθήνας κινδυνεύει να γίνει αυτοσκοπός, ως επίλογο, διαλέγουμε την άποψη ενός Βερολινέζου αρχιτέκτονα ο οποίος έγραφε στις αρχές του 20ού αιώνα (1908): «Η μεγάλη πόλη, παρά τα αποτρόπαια οικοδομήματά της, παρά τον θόρυβο, παρ’ όλα όσα μπορεί να της προσάψει κάποιος, αποτελεί ένα θαύμα ομορφιάς και ποίησης για όποιον θέλει να δει ένα παραμύθι πολύ πιο λαμπρό, πολύ πιο πολύχρωμο, πολύ πιο ποικιλόμορφο απ’ ό,τι θα μπορούσε ποτέ να επινοήσει ένας ποιητής· είναι ένα σπίτι, μια μητέρα που κάθε μέρα επιφυλάσσει νέες και πάμπολλες χαρές στα παιδιά της».