Βράδυ της 28ης Ιουνίου 1914. Ο αυτοκράτωρ της Αυστρίας Φραγκίσκος Ιωσήφ πληροφορείται τη δολοφονία του ανιψιού του και διαδόχου του στον θρόνο, Φραγκίσκου Φερδινάνδου, στο Σεράγεβο. Ο υπασπιστής του, κόμης Paar, περιγράφει την πρώτη αντίδραση του αυτοκράτορα: «Ο Θεός δεν επιτρέπει παραλογισμούς. Μία ανωτάτη Δύναμη απεκατέστησε την τάξη, που δεν μπορούσα να διατηρήσω πλέον».
Η αναφορά του Φραγκίσκου Ιωσήφ δεν είχε να κάνει με τη διεθνή πτυχή της δολοφονίας του διαδόχου, αλλά με το ενδοδυναστικό πρόβλημα που είχε ανακύψει από τον γάμο του Φερδινάνδου με την κόμισσα Σοφία Τσόκετ, καταγόμενη από παλιά οικογένεια ευγενών της Βοημίας, αλλά όχι βασιλική.
Η παρέμβαση της Θείας Πρόνοιας αποκαθιστούσε τη διασαλευθείσα δυναστική τάξη, και μετά τον θάνατο του Φερδινάνδου, το Στέμμα θα περνούσε στον ανιψιό του αυτοκράτορα Κάρολο των Αψβούργων. Αυτή είναι η ανάγνωση των γεγονότων από τον κόμη Sforza, εκπρόσωπο της Ιταλίας την εποχή εκείνη στη διεθνή διπλωματική σκηνή.
Με κάποια αφορμή, με κάποιον τρόπο άρχισε ο Μεγάλος Πόλεμος. Το τέλος του οριοθέτησε την άμεση και διαρκή εμπλοκή των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ιστορία. Τα «Δεκατέσσερα Σημεία» που παρουσίασε το 1918 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον και ειδικότερα η πρόνοια περί αυτοδιαθέσεως των Εθνών οδήγησαν στη διάλυση δύο αυτοκρατοριών – των Αψβούργων και των Οθωμανών.
Η Ρωσική Αυτοκρατορία δεν κατελύθη, αλλά την εξουσία κατέλαβαν οι Μπολσεβίκοι του Βλαδίμηρου Ουλιάνοφ Λένιν. Το παλιό καθεστώς, που είχε σχετικώς επιβιώσει –με απώλειες σημαντικές– από τη λαίλαπα του Ναπολέοντα Βοναπάρτη και των διαφόρων επαναστάσεων, συνετρίβη. Είχε έρθει η ώρα των νέων ηγετών, των «αυτοδημιούργητων», με πλέον εξέχουσα και αποτρόπαια έκφραση του φαινομένου τον Αδόλφο Χίτλερ.
Στην Ελλάδα, ο Πόλεμος που άρχισε, όπως κατά συνθήκη ομολογείται, με τη δολοφονία του αρχιδούκα Φερδινάνδου στο Σεράγεβο, οδήγησε στον Εθνικό Διχασμό και στην οικτρή περιπέτεια της Μικράς Ασίας, όπου εσύρθη η χώρα από την ιερά μανία του Ελευθερίου Βενιζέλου για να καταλήξει στη δολοφονία των Εξι στου Γουδή. Η συντηρητική παράταξη έμεινε ακέφαλη.
Η Μεγάλη Ιδέα, η κινητήρια δύναμη του έθνους των Ελλήνων, συνετρίβη στις ακτές της Ιωνίας. Κύματα εξαθλιωμένων προσφύγων έφθασαν στην Ελλάδα. Ο ομφάλιος λώρος με την Ανατολή διερράγη οριστικά. Η χώρα εντάχθηκε σταδιακώς στη Δύση και αγωνίζεται ακόμη να προσαρμοσθεί, ίσως ματαίως.
Οι ευθύνες επιρρίφθηκαν στο Στέμμα από τον Βενιζέλο και τους οπαδούς του. Τα θύματα της ευφάνταστης πολιτικής του συσπειρώθηκαν γύρω από τον «μεγάλο ηγέτη». Μοναδικό επίτευγμα ομολογουμένως του καταχθόνιου αυτού πολιτικού.
Επί δεκαετίες η αστική τάξη της Ελλάδος σπαρασσόταν και μόνον η κομμουνιστική απειλή οδήγησε σε μία αμήχανη, εν πολλοίς, συνένωσή της. Σήμερα επανέρχεται για μία φορά ακόμη ο διχασμός μεταξύ φιλελευθέρων και λαϊκής Δεξιάς. Οι συνέπειες της μοιραίας εκείνης ημέρας, πριν από εκατό χρόνια, εξακολουθούν να είναι παρούσες. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι η αστική τάξη δεν διχάζεται απλώς, αλλά απειλείται με εξαφάνιση. Είναι η νέα παράμετρος σε μια παλιά ιστορία.