Τώρα είναι που θα χρειασθεί πραγματική ηγεσία η Ευρώπη. Μετά την κρίση χρέους, η μεγάλη κρίση με τους πρόσφυγες και μετανάστες θα δοκιμάσει σκληρά το λεγόμενο ευρωπαϊκό project. Τι κάνει την Ευρώπη μία, σχεδόν, μεγάλη δύναμη; Η απάντηση είναι το κοινό νόμισμα, η ελεύθερη διακίνηση των πολιτών της και τα ανοικτά σύνορα. Αν κάποιος από αυτούς τους πυλώνες καταρρεύσει η Ε.Ε. θα κινδυνεύσει. Τώρα είναι ουσιαστικά θύμα των λαθών της, αλλά και της γοητείας που ασκεί παγκοσμίως. Τα λάθη έγιναν στον χειρισμό των κρίσεων στη Συρία και στη Λιβύη. Πλέον είναι εξαιρετικά δύσκολο να ξαναμπεί το τζίνι στο μπουκάλι. Δεν μιλάμε για χώρες που τις διαλύεις και τις ξανασυναρμολογείς. Μακάρι να ήταν τόσο απλό. Ούτε έχει η Ευρώπη τις δυνατότητες «σκληρής ισχύος» στον στρατιωτικό τομέα ή στη συλλογή πληροφοριών για να μπορέσει να ελέγξει την κατάσταση, περιορίζοντας τα κύματα όσων θέλουν να έλθουν στη Γηραιά Ηπειρο. Το καλύτερο πράγμα που μπορεί να κάνει είναι να αναμειχθεί στην εξεύρεση πολιτικής λύσης σε αυτές τις χώρες και στην ανοικοδόμησή τους. Θα είναι μια μεγάλη επένδυση που θα αποδώσει στρατηγικά οφέλη για την Ευρώπη. Δεν θα μπορούσε ασφαλώς να γίνει χωρίς την ανάμειξη της Μόσχας και θα είχε ενδεχομένως περιθώρια δραστηριοποίησης της Ελλάδας.
Προς το παρόν, όμως, αναγκάζεται να κάνει κάτι στο οποίο ουδέποτε έχει διακριθεί. Σε αντίθεση με την Ουάσιγκτον ή τη Μόσχα η ευρωπαϊκή ηγεσία δεν έχει μάθει να αντιμετωπίζει μεγάλες κρίσεις σε πραγματικό χρόνο. Το ευρωπαϊκό δόγμα της ατέλειωτης ζύμωσης, της αέναης διαπραγμάτευσης που καταλήγει στο παρά πέντε σε κάποιο συμβιβασμό είναι εξαιρετικό ενόσω αφορά μη επείγοντα ζητήματα. Οταν πρόκειται για φλέγοντα θέματα, η Ευρώπη μοιάζει με μη λειτουργικό θάλαμο μελετών και προβληματισμού.
Είναι εύκολο να δει κανείς πως η διπλή κρίση θα σπρώξει ένα κομμάτι της Ευρώπης, κυρίως της Βόρειας, στον απομονωτισμό, στον ευρωσκεπτικισμό και ίσως στα πολιτικά άκρα. Θα χρειασθεί στιβαρή ηγεσία, όραμα και πυγμή από την κ. Μέρκελ ή κάποιους άλλους για να μην μπούμε σε αυτό το μονοπάτι. Οι πιέσεις θα είναι όμως τρομακτικές και μέχρι τώρα δεν έχουμε δει δείγματα τέτοιου τύπου ηγεσίας. Αλλά πάλι οι ηγέτες, με θετικό ή αρνητικό πρόσημο, στις κρίσεις γεννιούνται.