Μία από τις πιο αποθαρρυντικές συλλογικές διαπιστώσεις είναι ότι «δεν υπάρχει σωτηρία». Καμία προσπάθεια από την Τουρκία να ελέγξει το δουλεμπόριο, καθημερινές οι χιλιάδες αφίξεις μεταναστών και προσφύγων, οι σημαδεμένες με πνιγμούς γυναικόπαιδων, μπάρες και συρματοπλέγματα στα ευρωπαϊκά σύνορα, αναστάτωση σε Κολωνία, Αμβούργο, Φρανκφούρτη, Ζυρίχη, Ελσίνκι για τις μυστηριώδεις (οργανωμένες;) πρωτοχρονιάτικες σεξουαλικές επιθέσεις από ομάδες «μελαψών» ανδρών κατά νεαρών γυναικών, χάος στη Μέση Ανατολή με τους δημίους του ISIS και την κρίση μεταξύ Σαουδαράβων σουνιτών και Ιρανών σιιτών, δοκιμή βόμβας υδρογόνου από τη Βόρεια Κορέα, στρατός κατά ισλαμικής τρομοκρατίας στις ευρωπαϊκές μητροπόλεις, Συνθήκη Σένγκεν υπό διαρκή αίρεση, απώλειες τρισεκατομμυρίων στο κινεζικό χρηματιστήριο και αναταραχή στις διεθνείς αγορές… Ολα εκφάνσεις, θαρρείς, του ίδιου πολυπλόκαμου κακού.
Στο εσωτερικό, η χώρα ένα σφουγγάρι μετακινούμενων ή παγιδευμένων μεταναστών, όλο και πιο εκτεταμένο το δίκτυο πλαστογράφων, «ξενοδόχων», διακινητών. Και η οικονομικοπολιτική κατάσταση σε διαρκή εκκρεμότητα. Η πρώτη αξιολόγηση θα χρειαστεί μήνες να ολοκληρωθεί, και χωρίς αξιολόγηση δεν μπορεί να συγκληθεί το Eurogroup για τις εκταμιεύσεις. Ομως, για να προχωρήσει η αξιολόγηση θα πρέπει να κλείσει το ασφαλιστικό… Αύξηση του πραγματικού ποσοστού ανεργίας, η οικονομική δυσπραγία μόνιμο κοινωνικό χαρακτηριστικό.
Ομως φαντάζουν παρωνυχίδα μπροστά στην καλπάζουσα βία (συρράξεις σε εννέα χώρες της Μ. Ανατολής και της Β. Αφρικής, 59,5 εκατομμύρια εκτοπισμένοι –ο υψηλότερος αριθμός στην παγκόσμια Ιστορία– λόγω συγκρούσεων και διώξεων, 5,2 εκατ. νεκροί σε 18 «εστίες» ανά την υφήλιο τα τελευταία χρόνια). Μπροστά στα δυσερμήνευτα φαινόμενα στον κόσμο, την επέκταση των συγκρούσεων σε πολλά και διαφορετικά μέτωπα, τις γεωπολιτικές ανασφάλειες, το γενικευμένο κλίμα αβεβαιότητας και αστάθειας, που δημιουργούν τα δεδομένα για τη διολίσθηση σε μια νέα διεθνή κρίση, με οικονομίες να καταστρέφονται ή να παραπαίουν, με νέες ταραχές, εμφυλίους, πράξεις φλογισμένες και ακραίες, χωρίς να διαφαίνεται στον ορίζοντα κάποια διέξοδος που να καταλαγιάζει τις ανθρώπινες αγωνίες.
Και εμείς, σχεδόν συνθηκολογώντας με τα τελούμενα, στεκόμαστε σχεδόν παραλυμένοι ανάμεσα στις αιματηρές έριδες των ανθρώπων και τις σαρωτικές καταιγίδες της Ιστορίας, ανάμεσα στη φρίκη και την αποκαρδίωση. Βέβαιοι μόνο για ένα –ότι, για άλλη μια φορά, η ζωή, ένας σύντομος πάταγος σε ένα χώρο χωρίς συντεταγμένες, ευτελίζεται από τον φανατισμό και την αδηφαγία. Από καταβολής του είδους όλες οι προσπάθειες αποσκοπούσαν στη μεταβολή, στη βελτίωση του ανθρώπου. Αλλά αυτός επιβιώνει αναλλοίωτος.
Και εμπεδώνεται η πίστη ότι τίποτα δεν αλλάζει. Μια στάση αναμενόμενη, χαρακτηριστική των μεταβατικών ή σκοτεινών περιόδων, στρουθοκαμηλική ώστε να συνεχίσουμε αμέριμνοι τη ρουτίνα μας, όμως ολέθρια.
Διότι, με διαρκή τα αποδεικτικά της ματαιότητας, χωρίς μετακίνηση από τους καθιερωμένους τόπους που χρησιμοποιούμε για να πορευόμαστε, από το «δεν βαριέσαι» και το μοιρολατρικό σήκωμα των ώμων, χωρίς την τάση ανόδου στην επάνω πλευρά του κύκλου, δεν υπάρχει συνέχεια. Ενα σύμπαν γεμάτο εξάρσεις και βήματα και πάθη και ιλίγγους κι ανακαλύψεις κι ανατάσεις.