Στην αρχή του όγδοου και τελευταίου έτους της προεδρίας του, ο Μπαράκ Ομπάμα παρουσίασε στους συμπατριώτες του τις τέσσερις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, προτρέποντάς τους όλους σε μεγαλύτερη συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες. «Αυτό που προτείνω είναι δύσκολο. Είναι πολύ πιο εύκολο να είμαστε κυνικοί, να αποδεχόμαστε ότι η αλλαγή δεν είναι δυνατή, ότι η πολιτική είναι χωρίς ελπίδα, ότι όσοι εκλέγονται δεν ενδιαφέρονται, να πιστεύουμε ότι η φωνή μας και οι πράξεις μας δεν έχουν νόημα. Αλλά εάν παραιτηθούμε τώρα, αποποιούμεθα ένα καλύτερο μέλλον», είπε. Παρουσίαζε την «κατάσταση του έθνους» ενώπιον της Ολομέλειας του Κογκρέσου την περασμένη Δευτέρα.
Μιλώντας χωρίς την ανάγκη να κερδίσει ψήφους, να χαϊδέψει αυτιά, ο επιτυχημένος και σημαντικός αυτός πρόεδρος έθεσε τον πολίτη στο κέντρο της πολιτικής, απαρίθμησε τις επιτυχίες των ΗΠΑ, και εξέθεσε και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα. Κεντρικό πρόβλημα, όπως είπε, είναι η αίσθηση πολλών πολιτών ότι αποκλείονται από την πολιτική, «ότι το σύστημα είναι στημένο προς όφελος των πλουσίων ή των ισχυρών ή κάποιας ομάδας ειδικών συμφερόντων». Και πρόσθεσε: «Είναι μία από τις λίγες στενοχώριες της προεδρίας μου – ότι η κακόβουλη αντιπαράθεση και η καχυποψία μεταξύ των κομμάτων επιδεινώθηκαν αντί να μειωθούν».
Η τελευταία παρατήρηση αφορούσε μία από τις τέσσερις προκλήσεις που παρουσίασε ο Ομπάμα. «Πώς μπορούμε να κάνουμε την πολιτική μας να αντανακλά ό,τι είναι καλύτερο μέσα μας και όχι ό,τι είναι χειρότερο;» αναρωτήθηκε. Οι άλλες προτεραιότητες είναι: πώς μπορούν να προσφερθούν ίσες ευκαιρίες σε όλους στη νέα οικονομία· πώς μπορεί η τεχνολογία να λειτουργήσει προς όφελος των πολιτών και όχι σε βάρος τους· «πώς μπορούμε να κρατάμε την Αμερική ασφαλή και να είμαστε ηγέτες του κόσμου χωρίς να γινόμαστε οι αστυνομικοί του;».
Στις 6.000 λέξεις της ομιλίας του, ο Μπαράκ Ομπάμα δεν αναφέρθηκε ούτε μία φορά στην Ευρώπη ή σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Αναφέρθηκε στην Κίνα και στη Ρωσία για να σημειώσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και πώς αυτά αφορούν τις ΗΠΑ. Μίλησε για την αστάθεια στη Μέση Ανατολή, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν καθώς και σε μέρη της Κεντρικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας. «Η Αμερική θα δρα πάντα για να προστατεύει τον λαό της και τους συμμάχους μας, αλλά σε θέματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος θα κινητοποιούμε τις άλλες χώρες να εργαστούν μαζί μας και θα επιμείνουμε να κάνουν όσα μπορούν». Αυτή ήταν μια «έμμεση» αναφορά σε ευρωπαϊκές χώρες-συμμάχους των ΗΠΑ. «Σε κάθε σημαντικό διεθνές ζήτημα, οι λαοί του κόσμου δεν στρέφονται προς το Πεκίνο ή τη Μόσχα αλλά σε εμάς», πρόσθεσε. Δεν αναφέρθηκε σε Βρυξέλλες, Βερολίνο, Παρίσι ή Λονδίνο.
Στην αρχή της ομιλίας, ο Ομπάμα τόνισε ως κορυφαίο επίτευγμα της προεδρίας του: «Αυτή τη στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έχουν την ισχυρότερη, την ανθεκτικότερη οικονομία του κόσμου.
Διανύουμε τη μακρύτερη περίοδο δημιουργίας θέσεων εργασίας στην ιστορία. Πάνω από 14 εκατ. νέες θέσεις εργασίας, τα καλύτερα δύο χρόνια δημιουργίας θέσεων εργασίας από τη δεκαετία του ’90, με την ανεργία κομμένη στη μέση. Η βιομηχανία αυτοκινήτων είχε την καλύτερη της χρονιά πέρυσι… Και τα πετύχαμε όλα αυτά ενώ μειώσαμε τα ελλείμματά μας κατά τρία τέταρτα σχεδόν». Δεν παρέλειψε, όμως, να αναφερθεί σε μεγάλο πρόβλημα της εποχής, το γεγονός ότι ολοένα περισσότερος πλούτος συγκεντρώνεται σε λιγότερα χέρια, ότι πολλοί εργαζόμενοι ζουν μέσα στην οικονομική ανασφάλεια.
Στην Ευρώπη η οικονομική επιτυχία των ΗΠΑ ακούγεται σαν έμμεση μομφή για την πολιτική που ακολουθήθηκε, όπου η ανεργία και η αβεβαιότητα σε πολλές χώρες δεν έχει τέλος και η ανάπτυξη δεν αντανακλά το γεγονός ότι η οικονομία της Ε.Ε. θα ήταν η μεγαλύτερη του κόσμου εάν οι χώρες-μέλη την αντιμετώπιζαν ως ενιαία. Οι χώρες της Ε.Ε. δεν είναι σαν τις πολιτείες των ΗΠΑ. Βρίσκονται όμως σε σταυροδρόμι, με την επιλογή ή να προχωρήσουν προς ισχυρότερη ένωση ή να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν όπως μπορούν προβλήματα που απασχολούν όλες τις χώρες, από τις μικρότερες έως τις ΗΠΑ.
Οι προτεραιότητες που θέτει ο Αμερικανός πρόεδρος, οι προβληματισμοί και οι προτάσεις του, η επίκληση σε κάθε πολίτη να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στο δημοκρατικό πολίτευμα, είναι το μέτρο με το οποίο εμείς στην Ελλάδα, εμείς στην Ευρωπαϊκή Ενωση, πρέπει να δούμε τους εαυτούς μας. Να καταλάβουμε ότι η λύση είναι η συνεννόηση, η συνεργασία, η ουσιαστική ένωση.