Την επιστροφή στην ανιαρή πραγματικότητα χρειάζεται η ελληνική οικονομία. Το πρόβλημα είναι ότι τίποτα το ανιαρό δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Αντίθετα επικρατούν οι εκπλήξεις! Η αστάθεια με το κύμα των προσφύγων, οι εντάσεις ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και οι ασάφειες που δημιουργεί η εκκρεμότητα σχετικά με την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας.
Κι όλα αυτά συμβαίνουν, παρότι το δημοσιονομικό βάρος έχει ελαφρυνθεί ουσιαστικά. Κι όμως ακόμα κι αυτό το μεγάλο πλεονέκτημα κινδυνεύει να εξανεμιστεί από την πραγματικότητα. Ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα έχει μειωθεί από 3% που ήταν σε 0,25% του ΑΕΠ και, συνεπώς, οι στόχοι για την αύξηση των εσόδων ή τη μείωση των δαπανών έπρεπε να είναι πιο εύκολοι. Αλλά ακόμα και αυτοί οι «εύκολοι» στόχοι προκαλούν σήμερα ένταση, καθώς η ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας συνεχίζεται, ενώ ταυτόχρονα επικρατεί ένα αρνητικό φαινόμενο. Οι δημόσιες υπηρεσίες, ύστερα από πέντε χρόνια διαρκούς υποβάθμισης, μειώσεων μισθών, κ.λπ., εμφανίζουν σημάδια πλήρους διάλυσης σε πολλούς τομείς. Με εξαίρεση ελάχιστες υπηρεσίες, στις υπόλοιπες κυριαρχεί η γραφειοκρατική αδιαφορία που τροφοδοτεί την περαιτέρω υποβάθμιση, με συνέπειες και στα δημόσια έσοδα.
Ανάλογη είναι η κατάσταση στην πραγματική οικονομία, στην οποία, αν η τουριστική περίοδος δεν αρχίσει νωρίς και αν δεν είναι τόσο καλή όπως αναμένεται, οι επιπτώσεις θα είναι ραγδαίες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία τον Σεπτέμβριο του 2015 υπολογίζονται στα καταναλωτικά δάνεια σε 55,4%, στα επιχειρηματικά σε 43,3% και στα στεγαστικά δάνεια σε 39,8%.
Συνολικά, σχεδόν τα μισά τραπεζικά δάνεια δεν εξυπηρετούνται…
Πολλοί ισχυρίζονται ότι η έξοδος από την υφέρπουσα αυτή κρίση απαιτεί μεγάλες απαντήσεις. Τα μεγάλα σχέδια που θα φέρουν επενδύσεις, οι μεταρρυθμίσεις που θα ανοίξουν νέες αγορές, οι τομές που θα προκαλέσουν μια νέα άνοιξη. Η αλήθεια είναι πιο πεζή από την πολιτική ρητορική. Ολα αυτά τα χρόνια δοκιμάσαμε πολλές μεγάλες ιδέες. Οι περισσότερες προκάλεσαν μεγαλύτερη ένταση από το πραγματικό όφελος που έφεραν.
Χρειάζεται ανυπερθέτως να γίνουμε κανονική χώρα. Χωρίς μεγαλεπήβολα σχέδια, να αφήσουμε τις αγορές να δουλέψουν. Να αρθούν μέτρα και διατάξεις που προκαλούν ζημιά, παρότι υιοθετήθηκαν για καλό σκοπό. Είναι φανερό και στον πιο αισιόδοξο ότι το κράτος δεν πρόκειται να μειωθεί. Τουλάχιστον να μη δημιουργούνται θέματα που εμποδίζουν τη λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων που παλεύουν με τους υψηλούς φόρους, τον περιορισμό κεφαλαίων αλλά και το κλείσιμο των εθνικών οδών…
Προφανώς υπάρχουν μεγάλα θέματα, όπως το ασφαλιστικό ή τα «κόκκινα» δάνεια, στα οποία πρέπει να συμφωνηθούν μεγάλες τομές. Χρειάζονται μεγάλες αποφάσεις, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούν να υπερβούμε παλιές αντιλήψεις και ξεπερασμένες «κόκκινες γραμμές».
Ωστόσο αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι να επιστρέψουμε στην κανονικότητα που έχει διαταραχθεί. Ολοι να κάνουν τη δουλειά τους. Και να είναι συνεπείς και προβλέψιμοι. Και να μην εμποδίζουν τους άλλους να ασχοληθούν με τις δικές τους δραστηριότητες. Ας ξεκινήσουμε από τα απλά, χωρίς εκπλήξεις.