Στην πολιτεία του Μίσιγκαν, στριφογύριζε στο μυαλό μου ένα ερώτημα: Πρέπει να συγκρίνει κανείς την Ελλάδα με το Ντιτρόιτ; Δηλαδή μια χώρα του ευρωπαϊκού Νότου με μια πάλαι ποτέ κραταιά μητρόπολη των ΗΠΑ; Δεν είναι μόνον η απόσταση που χωρίζει τα δύο σημεία αναφοράς στον χάρτη, αλλά και η ίδια η οντότητα και η ιστορία τους. Η πρώτη συνδέεται με την κλασική αρχαιότητα, η δεύτερη με μια γαλλική «επέκταση» προς δυσμάς το 1700. Με διαφορετικά πληθυσμό, έκταση και πρωτίστως ανθρωπογεωγραφία, ποιος θα μπορούσε να θέσει δίπλα τις δύο περιπτώσεις;
Και όμως το θέμα της οικονομικής κρίσης, και ιδιαίτερα το γεγονός ότι το Motorcity κήρυξε το 2013 τη μεγαλύτερη χρεοκοπία στην αμερικανική ιστορία σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, τις «αναγκάζει» συχνά να συνυπάρχουν σε πολλές αναλύσεις. Το επιχείρημα είναι ότι μπορεί να μην έχουν άλλα κοινά, συναντιούνται, όμως, στους λόγους για τους οποίους οδηγήθηκαν σε οικονομικό αδιέξοδο. Συνεπώς μπορεί το παρελθόν να ήταν διαφορετικό, αλλά ομοιάζουν οι προκλήσεις για το μέλλον.
Το περιοδικό Forbes, λ.χ., τοποθετεί στην ίδια κατηγορία την Ελλάδα, το Ντιτρόιτ και το Πουέρτο Ρίκο μιας και υιοθέτησαν κάποτε το ίδιο καταστροφικό μοντέλο. Ποιο είναι αυτό; Μα εκείνο που «υπακούει στην αύξηση φόρων, στην εχθρότητα στην επιχειρήσεις και στην ισχύ των συνδικάτων». Το έγκυρο έντυπο το βαφτίζει μάλιστα: The Detroit Pattern.
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Ή στο μυαλό των δημοσιογράφων και των αναλυτών, όλοι οι «κακοί μαθητές» κάθονται στο ίδιο θρανίο και πρέπει να γράψουν την ίδια τιμωρία; Υστερα από μία εβδομάδα στο παλαιό καύχημα του Μίσιγκαν, νομίζω ότι την απάντηση στο ερώτημα εάν τελικά η Ελλάδα μοιάζει με το Ντιτρόιτ, τη δίνει η αρχική φράση του Τολστόι στην «Αννα Καρένινα». «Ολες οι ευτυχισμένες οικογένειες είναι ίδιες. Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια, όμως, δυστυχεί με τον δικό της τρόπο».
Τη δική μας δυστυχία και τις αιτίες της τις γνωρίζουμε. Στο Ντιτρόιτ, ξεκίνησε από τις συγκρούσεις μαύρων και λευκών το 1943 και το 1967. Οδήγησαν μεγάλο αριθμό των τελευταίων να μετοικήσουν στα προάστια. Η πόλη έχασε μέσα σε μερικές δεκαετίες 1,3 εκατ. από τα δύο εκατομμύρια κατοίκων. Η φορολογική βάση συρρικνώθηκε σε αφάνταστο βαθμό και η ανεργία εκτινάχθηκε στα ύψη όταν οι αυτοκινητοβιομηχανίες άλλαξαν έδρα στα εργοστάσιά τους (υπό την πίεση των συνδικάτων). Ακόμη και στα χρόνια της μεγάλης κρίσης, το Ντιτρόιτ δεν περιόρισε το μέγεθος και το κόστος των δημοτικών του υπηρεσιών, ενώ είχαν καταρρεύσει η αστυνόμευση, η εκπαίδευση και η περίθαλψη.
Υπάρχουν παραλληλισμοί με την Αθήνα. Πολλοί. Ο σημαντικότερος (κατά τη γνώμη μου) είναι η αίσθηση της θυματοποίησης των κατοίκων. Είναι αλήθεια πως οι Αφροαμερικανοί (82% του πληθυσμού το 2016) έχουν υποστεί τεράστιες διακρίσεις. Συχνά, ακόμη και σήμερα, αντιμετωπίζονται ως πολίτες Β΄ κατηγορίας. Οι Αφροαμερικανοί κατηγορούν τους λευκούς για όλα τους τα δεινά και κάνουν τα στραβά μάτια για τις δεκαετίες της διαφθοράς και της κακής ηγεσίας. Κατηγορούν επίσης και τους επενδυτές που εξαγοράζουν τα πάντα για ένα κομμάτι ψωμί μέσα στο κλίμα της συνολικής απαξίωσης. Και τι είχαν κάνει όλα αυτά τα χρόνια για να προστατεύσουν τα «ασημικά»; Οχι και πολλά. Αλλωστε, πάντα υπήρχε η δικαιολογία των «κακών λευκών»…