Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Νίκου Αναστασιάδη και του Μουσταφά Ακιντζί στην Ελβετία, μακριά από τις πιέσεις της καθημερινότητας στην Κύπρο, μας επιτρέπουν να ελπίζουμε ότι οδεύουν προς συμφωνία. Ο δρόμος θα είναι μακρύς ακόμη, αλλά το γεγονός ότι οι συνομιλίες έφθασαν στο δύσκολο ζήτημα του εδαφικού είναι ενθαρρυντικό. Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι ότι μετά έναν αιώνα εμπλοκής στο κυπριακό ζήτημα η Ελλάδα είναι σχεδόν απούσα. Η Τουρκία δεν αφήνει τους Τουρκοκυπρίους να κάνουν βήμα μόνοι τους και είναι ικανή να τορπιλίσει τη διαδικασία οποιαδήποτε στιγμή. Οσον αφορά την ελληνική πλευρά, όμως, οι Κύπριοι έχουν την ευθύνη των εξελίξεων.
Εως τώρα, η πιο θετική συνεισφορά της Ελλάδας ήταν η ζωηρή στήριξη που παρείχε για την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. το 2004. Κατά τα άλλα, η εμπλοκή εξωτερικών παραγόντων στη νήσο υπήρξε ολέθρια, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, κυρίως για τους Κύπριους, αλλά και για την Ελλάδα και την Τουρκία. Οι συσχετισμοί δυνάμεων και οι εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η επιρροή της Βρετανίας, των ΗΠΑ και της Ρωσίας στους πρωταγωνιστές μετέτρεψαν την Κύπρο σε πεδίο αντιπαραθέσεων, όπου τα κέρδη για τους κατοίκους ήταν αμφίβολα και οι ζημίες τεράστιες.
Από το 1915, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η βρετανική κυβέρνηση πρώτα συζήτησαν το ενδεχόμενο ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα (ως «δέλεαρ» για τη στήριξη της Ελλάδας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο), οι Κύπριοι επανειλημμένως βρέθηκαν στη μέση εξελίξεων που δεν μπορούσαν να ελέγξουν. Συχνά, όμως, οι κινήσεις των ίδιων –Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων– προκαλούσαν εντάσεις και εξελίξεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και τροφοδοτούσαν παντού τον εθνικισμό, που πίεζε κυβερνήσεις και καθόριζε εξελίξεις. Το πογκρόμ στην Κωνσταντινούπολη το 1955 και η μετέπειτα εκδίωξη της ελληνικής κοινότητας ήταν μια συνέπεια αυτής της δυναμικής. Το 1974, η εγκληματική απόπειρα της ελληνικής δικτατορίας να δρέψει πατριωτικές δάφνες με το πραξικόπημα που επεδίωκε την ένωση πυροδότησε την τουρκική εισβολή και κατοχή.
Κάθε δεκαετία ήταν γεμάτη εντάσεις, συγκρούσεις και διαπραγματεύσεις – πριν και μετά τη συμφωνία ιδρύσεως της Δημοκρατίας της Κύπρου. Το σύνταγμα προκαλούσε νέες εντάσεις και συγκρούσεις, και οι προστάτιδες δυνάμεις –Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία– μόνο προστασία δεν παρείχαν. Η τελευταία είχε φροντίσει, χρόνια πριν, να εντάξει την Τουρκία στο παιχνίδι ώστε η Κύπρος να αποτελεί συνεχώς μέρος μεγαλύτερων αντιπαραθέσεων ή αφορμή διατήρησής των. Με αυτά, με την αδιαλλαξία της Τουρκίας και με τη συνεχή εμπλοκή μεγαλύτερων δυνάμεων, ήταν αδύνατο να βρεθεί βιώσιμη και δίκαιη λύση.
Οσο περνούσαν τα χρόνια και οι δύο κοινότητες ζούσαν χωριστά, μειώνονταν οι πιθανότητες να συμφωνήσουν σε συνύπαρξη. Και όμως, η ένταξη στην Ε.Ε. και η προσωπική σχέση μεταξύ των κ. Αναστασιάδη και Ακιντζί έδωσαν ώθηση σε νέα προσπάθεια. Η Ελλάδα παρατηρεί, με ελάχιστη συμμετοχή. Ισως έπαιξε ρόλο η ζημία που υπέστη η Κύπρος από τη χρεοκοπία της Ελλάδας. Ισως η γρήγορη ανάκαμψη της Κύπρου έδειξε στους Ελληνοκυπρίους ότι τα καταφέρνουν μόνοι τους. Οπως και αν είναι, η απάντηση του κυπριακού ΑΚΕΛ όταν το αδελφό ΚΚΕ επιχείρησε να παρέμβει στις διαπραγματεύσεις είναι εύγλωττη: «Το πώς θα διαμορφωθεί το μέλλον της Κύπρου είναι θέμα των Κυπρίων και αυτοί είναι τελικά που θα αποφασίσουν».