Χθες το ελληνικό Κοινοβούλιο απέτισε φόρο τιμής στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Δεν θα σταθώ στην παρακαταθήκη που άφησε: το πολιτικό θάρρος να λες με ευθύτητα στον λαό τα δυσάρεστα, αυτά που δεν θέλει αλλά πρέπει να ακούσει, και τη σθεναρή πίστη στον δυτικό προσανατολισμό της χώρας όπως αποτυπώθηκε και στην προσωπική του σχέση με τον Χέλμουτ Κολ και τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο. Θα σταθώ στην εξόδιο ακολουθία του, πριν από μερικές ημέρες στη Μητρόπολη, που έφερε στον νου σκέψεις, συναισθήματα, αλλά και μηνύματα και διδάγματα. Θα ξεκινήσω από την ντροπή που ένιωσα ακούγοντας κάποιους, λιγοστούς είναι αλήθεια, να αποδοκιμάζουν τον πρωθυπουργό κατά την άφιξή του στην εκκλησία. Η ατυχής αυτή συμπεριφορά προσβάλλει βαθιά κάθε σκεπτόμενο πολίτη, πέρα από κόμματα και ιδεολογίες. Και, τελικά, αποτελεί ασέβεια στη μνήμη του εκλιπόντος.
Ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρωθυπουργός, ο πολιτικός αντίπαλος, προσέρχεται σε εκκλησία για να συλλυπηθεί την οικογένεια και να τιμήσει τη μνήμη ενός ανθρώπου που έφυγε από τη ζωή –και τον οποίο λίγες ημέρες αργότερα, στο χθεσινό πολιτικό μνημόσυνο, περιέγραψε ως σημαντικό ηγέτη, απαλλαγμένο από εμφυλιακές φοβίες και προκαταλήψεις, ανοιχτόμυαλο, αταλάντευτο υπερασπιστή της δημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού, τολμηρό πολιτικό που δεν δίστασε να λάβει σημαντικά ρίσκα– και αντί σεβασμού λόγω της ιερότητας της στιγμής, εισπράττει γιουχάισμα. Ευτυχώς, οι περισσότεροι, η μεγάλη πλειονότητα των παρευρισκομένων, αντέδρασαν αρνητικά σε αυτή την απαράδεκτη συμπεριφορά. Λίγο αργότερα παρακολούθησα τη συγκίνηση του Κυριάκου, της Ντόρας, και της υπόλοιπης οικογένειας. Η ανθρώπινη πλευρά. Η εικόνα του γιου να αποχαιρετίζει τον πατέρα με συναισθηματική φόρτιση, ήρθε να μας θυμίσει ότι και οι πολιτικοί είναι άνθρωποι. Κάτι που συχνά ξεχνάμε. Και μπορεί να κάνουν λάθη, να διολισθαίνουν σε υπερβολές, αλλά δεν παύουν να είναι άνθρωποι, με συναισθήματα.
Ο πόνος, η λύπη, αλλά και η υπερηφάνεια, το αντίο στον πατέρα, την «κολόνα του σπιτιού», όπως και το λιτό αλλά τόσο μεγάλο «ευχαριστώ για όλα». Και ταυτόχρονα, η ικανοποίηση ότι ο πατέρας «έφυγε» όχι μόνο πλήρης ημερών, αλλά και πολιτικά δικαιωμένος.
Κινήσεις όπως η επίσκεψη του Μανώλη Γλέζου, και σωρεία δηλώσεων πολιτικών αντιπάλων, έδειξαν ότι ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, παρά τα λάθη και τις αδυναμίες, ήταν μάλλον μπροστά από την εποχή του, ακολουθώντας συχνά έναν μοναχικό δρόμο που του κόστισε, στην κοινωνία αλλά και στο εσωτερικό του κόμματός του.
Παράλληλα, η κηδεία του Μητσοτάκη αποτέλεσε αφορμή για να εισπράξουμε σπάνιες εικόνες πολιτικού πολιτισμού. Πρώην πρωθυπουργοί –Σημίτης, Καραμανλής, Παπανδρέου, Πικραμμένος, Σαμαράς– και ένας εν ενεργεία, όλοι εκεί, ο ένας δίπλα στον άλλο. Με πολλές ιδεολογικές και, δυστυχώς, προσωπικές διαφορές, αλλά με κοινό παρονομαστή τον σεβασμό σε έναν μεγάλο πολιτικό και, στις περισσότερες περιπτώσεις, αντίπαλο. Τουλάχιστον στα δικά μου μάτια, του Ελληνα του εξωτερικού που δεν στέκεται σε κόμματα και πρόσωπα, αλλά αναζητά την ενότητα, την εθνική συνεννόηση, η εικόνα αυτή ήταν πραγματικά χίλιες λέξεις. Λέξεις, που, δυστυχώς, δεν έχουν ειπωθεί, ενώ θα έπρεπε, γιατί τις έχει ανάγκη η χώρα.
Η εικόνα αυτή των πρώην πρωθυπουργών, σε συνδυασμό με τον χώρο που κατευνάζει πάθη και εκπέμπει μια αίσθηση αρμονικής συνύπαρξης, σε κάποιους αθεράπευτα αισιόδοξους, γέννησε προς στιγμήν μια ελπίδα –στο ελληνικό γίγνεσθαι, παραμένει ουτοπία– ότι κάποια στιγμή ίσως μπορέσουμε να υπερβούμε τη διαχρονική διχόνοια, και να ενωθούμε. Και αντί να μηδενίζουμε τον αντίπαλο, που δεν είναι εχθρός, αλλά αντίπαλος, να συνεργασθούμε. Και αν το τολμήσουμε, ίσως αλλάξουμε τη μοίρα μας. Ισως.