Κάτι περίεργο συμβαίνει τελευταίως στις ΗΠΑ. Η δημοτικότητα του Ντόναλντ Τραμπ αυξάνεται –έστω οριακά– και, καθώς πλησιάζουν οι κρίσιμες ενδιάμεσες εκλογές (6 Νοεμβρίου), οι προοπτικές των Ρεπουμπλικανών μοιάζουν να βελτιώνονται. Πώς εξηγείται η εξέλιξη αυτή; Πώς γίνεται ένας πρόεδρος που ψεύδεται διαρκώς, που απειλεί τους πολιτικούς του αντιπάλους με φυλάκιση, που υιοθετεί ανοικτά ρατσιστικό λόγο, που επιδοκιμάζει τη χρήση βίας κατά δημοσιογράφων, που θαυμάζει δικτάτορες και προσβάλλει τους ηγέτες των δημοκρατικών συμμάχων των ΗΠΑ, να κερδίζει έδαφος; Πώς γίνεται το κόμμα του να μην εισπράττει με πιο συντριπτικό τρόπο την απόρριψη των ψηφοφόρων;
Η απάντηση αφορά τόσο το περιεχόμενο όσο και τη μορφή της πολιτικής αντιπαράθεσης. Πρώτον, οι Δημοκρατικοί στις ΗΠΑ είχαν ήδη πριν από τον Τραμπ συνδεθεί υπερβολικά στενά με την πολιτική της ταυτότητας – την υπεράσπιση κάθε είδους αιτημάτων κάθε τύπου μειονότητας και τη συνακόλουθη υιοθέτηση του ολοένα και πιο δύσκαμπτου λεξιλογίου της πολιτικής ορθότητας. Ο Τραμπ κέρδισε σε σημαντικό βαθμό επειδή, μαζί με την παγκοσμιοποίηση, απέρριψε και τις επιταγές της πολιτικής ορθότητας. Ακόμα και λευκοί που απεχθάνονται τα μισαλλόδοξα tweets του ενοχλούνται εξίσου, αν όχι περισσότερο, από την προοδευτική γραμμή που θεωρεί οποιαδήποτε παρέκκλιση από την πολιτική ορθότητα ως ένδειξη σεξισμού, ρατσισμού κ.ο.κ. Στο σημερινό κλίμα ακραίας πόλωσης, οι Δημοκρατικοί έχουν οδηγηθεί σε ακόμα πιο σφιχτό εναγκαλισμό με την αντιφιλελεύθερη αυτή λογική. Δεύτερον, οι αντίπαλοι του Τραμπ έχουν υιοθετήσει συγκρουσιακές μορφές αντιπαράθεσης, από τον προπηλακισμό Ρεπουμπλικανών αξιωματούχων σε δημόσιους χώρους έως την απειλή καθαίρεσης του δικαστή Κάβανο. Οι ακρότητες αυτές επιτρέπουν στον Τραμπ να δικαιολογήσει τις δικές του ρητορικές και θεσμικές παρεκτροπές, και μεταφέρουν το παιχνίδι στο δικό του γήπεδο, όπου έχει αποδειχθεί ανίκητος.
Είναι μια κατάσταση με προεκτάσεις και για τα δικά μας. Πώς αντιμετωπίζει κανείς δημαγωγούς που αλλάζουν τους κανόνες του πολιτικού παιχνιδιού; Πρώτον, αναγνωρίζοντας στην πράξη τα λάθη του παρελθόντος που τους επέτρεψαν να έλθουν στην εξουσία· δεύτερον, αποφεύγοντας να μιμηθούν τις ακρότητές τους, καθώς αν δεν το κάνουν αυτό, ακόμα και η εκλογική νίκη θα είναι, στην ουσία, ήττα για τη χώρα.