Αν είναι ούτως ή άλλως δύσκολο να βρεις τη δική σου φωνή στη ζωή, προφανώς είναι ακόμη δυσκολότερο όταν οι γονείς σου είναι ο Γιάννης Θεοδωράκης και η Νίτσα Λουλέ και θείος σου ο Μίκης Θεοδωράκης. Οι οικογενειακές καταβολές, όμως, καθόλου δεν πτόησαν τη Μάρω Θεοδωράκη, που είναι όχι μόνο μια από τις πιο γνωστές δασκάλες φωνής ηθοποιών, τραγουδιστών και πολιτικών, αλλά είναι επίσης μουσικός και συγγραφέας πάνω από 50 παιδικών παραμυθιών.
– Eχετε πει ότι μεγαλώσατε σε ένα σπίτι όπου ακούγονταν γραφομηχανές…
– Ολη τη μέρα ακούγονταν δύο γραφομηχανές. Ο πατέρας μου ήταν ο δημοσιογράφος και ποιητής Γιάννης Θεοδωράκης και η μητέρα μου είναι η δημοσιογράφος Νίτσα Λουλέ. Δυνατές προσωπικότητες. Ο πατέρας μου έγραψε την «Ομορφη πόλη», το «Ποτέ μαζί», το «Αστέρι μου φεγγάρι μου». Παράλληλα ήταν αυτός που μαζί με τον Γιάννη Βούλτεψη ξεσκέπασαν τους δολοφόνους του Γρηγόρη Λαμπράκη. Αργότερα ξεμπρόστιασε την Αθανασία του Αιγάλεω. Η μητέρα μου έγινε η πρώτη γυναίκα δημοσιογράφος που πήρε συνέντευξη από τον Γιάσερ Αραφάτ.
– Πώς ήταν να έχετε πατέρα τον Γιάννη Θεοδωράκη και θείο τον Μίκη Θεοδωράκη;
– Για μένα ήταν απλώς ο πατέρας μου και ο θείος μου. Στην εφηβεία κατάλαβα πόσο σπουδαίοι ήταν. Ο Μίκης είχε απίστευτη δύναμη μέσα του, ήταν τολμηρός και ριψοκίνδυνος. Δεν ήταν μοιρολάτρης και αγαπούσε τη ζωή μέχρι το τέλος. Ο πατέρας μου ήταν ένας άνθρωπος μετρημένος και ολιγαρκής. Είχε ευγένεια κι αυτό φαινόταν στα ποιήματα, αλλά και στα δημοσιογραφικά του κείμενα.
– Η μητέρα σας;
– Η οικογένεια της μητέρας μου ήταν κυνηγημένη. Ηταν αριστεροί οι γονείς της και έζησαν σε σκληρά χρόνια. Κυνηγημένοι ήρθαν από τη Θεσσαλία στα Εξάρχεια για να κρυφτούν. Η γιαγιά της τη μεγάλωσε με αυστηρά ιδανικά. Γνώρισε τον πατέρα της στα 14 από κοντά, όταν πήρε ένα ποδήλατο και πήγε να τον συναντήσει στις φυλακές της Αίγινας.
– Από τον θείο Μίκη τι θυμάστε;
– Με τον αδελφό μου όταν ήμασταν μικρά παιδιά λέγαμε ότι ο θείος μας ήταν ένας γίγαντας. Καμιά φορά έσκυβε για να περάσει κάτω από τις πόρτες, αφού είχε ύψος 1,98. Ηταν πολύ γλυκός και πολύ ζωηρός. Κουνούσε πολύ τα χέρια όταν μιλούσε και το σπίτι αποκτούσε ξαφνικά μια άλλη ζωντάνια.
– Τι σας είπε όταν γίνατε μουσικός;
Ο θείος Μίκης ήταν ένας γίγαντας. «Παίζεις ως Θεοδωράκη», μου είπε για να μου δώσει θάρρος λίγο πριν δώσω τις τελικές εξετάσεις για το δίπλωμα πιάνου.
– «Παίζεις ως Θεοδωράκη», μου είπε για να μου δώσει θάρρος λίγο πριν δώσω τις τελικές εξετάσεις για το δίπλωμα πιάνου. Αλλά ο μεγαλύτερος θαυμαστής μου ήταν ο πατέρας μου. Με ήθελε σολίστα επειδή έπαιζα πολύ καλά Μπαχ και λάτρευε τον Μπαχ, αλλά δεν έγινα σολίστας. Δεν ήθελα να ζήσω τη μοναχική ζωή του πιανίστα. Εψαχνα να βρω τη δική μου φωνή. Κάθε άνθρωπος έχει μια δική του φωνή, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Πρέπει να βρει τη φωνή του για να προχωρήσει στον κόσμο.
– «Εγώ είμαι η φωνή μου», είναι ο τίτλος ενός βιβλίου σας για τη φωνητική αγωγή που κυκλοφόρησε το 2019. Γιατί ο άνθρωπος είναι η φωνή του;
– Το σώμα συνδέεται με τη φωνή. Φωνή και σώμα είναι ένα. Αυτό είναι ένα «κλειδί» της φωνητικής. Μην ξεχνάτε ότι το αυτί είναι το πρώτο όργανο που έχει σχηματιστεί στο έμβρυο ήδη στους τέσσερις μήνες. Μερικούς μήνες μετά, το κλάμα του μωρού που γεννιέται είναι μια μελωδία, αποτέλεσμα της σχέσης του μωρού με τον ήχο.
– Διδάσκετε τραγουδιστές, ηθοποιούς και πολιτικούς για να δυναμώνουν και να ελέγχουν καλύτερα τη φωνή τους. Ποια είναι η κυριότερη συμβουλή που τους δίνετε;
– Πρώτα απ’ όλα πρέπει να πιστέψεις ότι έχεις τη φωνή για να εκφράσεις αυτά που πιστεύεις. Πρέπει να συνειδητοποιήσεις ότι το σώμα σου, μέσα από τη σωστή αναπνοή, μπορεί να μάθει να παράγει τη γνήσια και αληθινή φωνή του, με τη σωστή τοποθέτηση και απαλλαγμένη από προβλήματα άρθρωσης. Μόλις ανακαλύψεις τη γνήσια, αυθεντική και αληθινή φωνή σου θα συνειδητοποιήσεις ότι μπορείς να πείθεις. Η πειστική φωνή είναι η γνήσια φωνή.
– Πιστεύετε ότι πολλοί πολιτικοί δεν πείθουν γιατί δεν έχουν δουλέψει τη φωνή τους;
– Ναι, γιατί ο τρόπος που οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τη φωνή τους δεν είναι σωστός.
– Μια εκπαιδευμένη φωνή, όμως, μπορεί να πείσει ακόμη κι όταν ψεύδεται. Είναι λοιπόν επικίνδυνα τα μαθήματα φωνητικής; Μπορούν να δημιουργήσουν ακόμη καλύτερους ψεύτες;
– Εκείνος που μιλάει σωστά και αληθινά συνήθως είναι εκείνος που δεν θα πει ψέματα. Η αληθινή φωνή δεν λέει ψέματα. Είναι πολύ δύσκολο να πεις ψέματα με αληθινό τρόπο. Το ψέμα αλλάζει τη φωνή. Ωστόσο, όλα είναι πιθανά…
– Το μυστικό της καλής φωνής δεν μας το είπατε ακόμη…
– Το 70% της παραγωγής του λόγου είναι ο τρόπος που αναπνέουμε. Η φωνή ξεκινάει από το κέντρο του διαφράγματος, από το ηλιακό πλέγμα. Η στήριξη, δηλαδή η διαφραγματική αναπνοή, σε βοηθάει να έχεις βάθος και να ακούγεσαι καθαρά.
Τα παιδιά να μάθουν να μη φοβούνται τα συναισθήματά τους
– Διδάσκετε φωνητική και ταυτόχρονα γράφετε μουσική.
– Eχω γράψει μουσική για θεατρικές παραστάσεις, αλλά και για τρεις ταινίες που έχουν βραβευθεί στο εξωτερικό. Αυτές τις μέρες οργανώνουμε μια παράσταση με τίτλο «Αναμνήσεις ποίησης» σε σκηνοθεσία Aρη Σταύρου. Στις 21.6, στην Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής στον Ναό του Απόλλωνα, παρουσιάζουμε μια μουσική και ποιητική παράσταση με νέους ηθοποιούς που διαβάζουν ποίηση, Σεφέρη, Ρίτσο και Γιάννη Θεοδωράκη και εμένα στο πιάνο. Στις 22.7 η ίδια παράσταση θα παρουσιαστεί στη Βαμβακού στη Λακωνία. Με απασχολεί πολύ η έκφραση του λόγου και της μουσικής, μαζί, σε όλες τις μορφές της. Για παράδειγμα, μια άλλη πλευρά του λόγου και της μουσικής που με ενδιαφέρει είναι η μουσικοκινητική αγωγή.
– Τι κάνετε στη μουσικοκινητική αγωγή;
– Μαζί με νηπιαγωγούς και εκπαιδευτικούς οργανώνουμε μαθήματα μουσικοκινητικής αγωγής για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας, έτσι ώστε να έρθουν σε επαφή με τη μουσική μέσα από την κίνηση, το τραγούδι και το παραμύθι.
– Γράφετε και παραμύθια. Πώς συνδέονται όλες αυτές οι δραστηριότητες;
– Οι ιστορίες, το τραγούδι και η μουσική συνδέονται. Συνθέτουν όλα μαζί ένα ταξίδι αυτογνωσίας, τόσο για μένα όσο και για τους μαθητές μου ή για τα παιδιά που είναι αναγνώστες μου.
– Ποιο είναι το πρώτο βιβλίο σας;
– Το πρώτο βιβλίο που έβγαλα το 1999 ήταν «Η παραμυθάδα με τις νότες», ένα παραμύθι που προβάλλει τις νότες σαν μια ξεχωριστή επταμελή οικογένεια. Τότε είχα τις δυο μου κόρες μικρές και επειδή πάντα τους διάβαζα παραμύθια, ξεκίνησα να γράφω. Ακολούθησαν πολλά βιβλία, 58 συνολικά μέχρι σήμερα. Τώρα πρόκειται να κυκλοφορήσουν δύο ακόμη βιβλία, «Μια παράξενη κυρία που τη λένε δυσλεξία», που θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο από τις εκδόσεις Eναστρον και το «Δυο αγκαλιές σε μια βαλίτσα», που αφορά το διαζύγιο και θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Μίνωας.
– Τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνουν οι γονείς για να μεγαλώνουν παιδιά με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση;
– Τα παιδιά δεν πρέπει να φοβούνται τα συναισθήματά τους. Πρέπει να μαθαίνουν οι γονείς στα παιδιά να μη φοβούνται τα συναισθήματά τους. Oταν πέσει από το ποδήλατο ένα παιδί και πονάει δεν πρέπει να του πεις «δεν πονάς, δεν έχεις τίποτα». Οι γονείς πρέπει να επιτρέπουν στα παιδιά τους να νιώθουν, να φοβούνται. Και να συμπάσχουν μαζί τους. Ακόμη, τα παιδιά πρέπει να αγαπήσουν το βιβλίο. Oταν ήμουν μικρή και κάναμε διακοπές με τον πατέρα μου κάθε καλοκαίρι στην Κρήτη, πηγαίναμε σε ένα βιβλιοπωλείο και αγοράζαμε βιβλία. Κάτω από ένα δέντρο στην παραλία μετά το μπάνιο, διαβάζαμε ένα βιβλίο.
Παραμύθι, όχι τάμπλετ
– Συμφωνείτε ότι το τάμπλετ είναι το βιβλίο της εποχής μας;
– Oχι, το τάμπλετ δεν μπορεί να υποκαταστήσει το βιβλίο. Με το βιβλίο έχεις πραγματική επαφή με τη γλώσσα και μπορείς να καλλιεργήσεις τη φαντασία σου. Το παραμύθι καλλιεργεί τον συναισθηματικό κόσμο, το παραμύθι δίνει φωνή στα συναισθήματα των παιδιών. Επίσης, το παιδί χρειάζεται οι γονείς του να του αφιερώνουν χρόνο. Πρέπει να καταλάβουμε οι γονείς ότι πραγματικά δεν θα πειράξει κανέναν αν κάνουμε λίγο πίσω στην καριέρα μας. Αλλά θα πειράξει το παιδί μας, αν δεν το κάνουμε. Ο ουσιαστικός χρόνος με το παιδί είναι χρόνος πολύτιμος για το παιδί. Σε αυτή τη μία ώρα, κλείσε το κινητό σου και το τάμπλετ, παίξε μαζί του και διαβάστε μαζί ένα παραμύθι.
Η συνάντηση
Δώσαμε ραντεβού ένα ηλιόλουστο ανοιξιάτικο μεσημέρι στο Fatsio στο Παγκράτι (Ευφρονίου 5). Πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα εστιατόρια του κέντρου της Αθήνας όπου βρίσκεις ταυτόχρονα ποιότητα, ευγένεια και ηρεμία, καθώς δεν θεωρεί «υποχρέωσή» του να ξεκουφαίνει τους θαμώνες με «μουσικές» όπως συμβαίνει ευρύτερα στην εστίαση. Η κυρία Θεοδωράκη παρήγγειλε ένα υπέροχο νουά με πουρέ και εγώ, ακόμα πιο παραδοσιακός, υπέκυψα πλήρως στα σουτζουκάκια φτιαγμένα με την αυθεντική πολίτικη συνταγή και συνοδευμένα με ελαφρά πικάντικη κόκκινη σος. Μεσολάβησε μια φρεσκότατη σαλάτα λάχανο. Οίνος «Αβέρωφ» έρρευσε λευκός και ακολούθησαν δύο εσπρέσο. Ο λογαριασμός ήταν 40 ευρώ.
