Το «Καινούργιο παιδί» ήρθε στη ζωή της ξαφνικά. Την άνοιξη του 2020, στη διάρκεια της καραντίνας, η Κάτια Δανδουλάκη σκέφτηκε να κάνει κάτι διαφορετικό. Να μιλήσει από σκηνής για τη γενιά και την κοινωνική της τάξη. Η επιθυμία της συνέπεσε με εκείνη των Μιχάλη Ρέππα και Θανάση Παπαθανασίου. Ετσι αβίαστα «γεννήθηκε» ένας εξομολογητικός μονόλογος, το «Καινούργιο παιδί».
Καθισμένη στο φωτεινό καμαρίνι του θεάτρου της στην Αγίου Μελετίου, στην Κυψέλη, ανάμεσα σε λουλούδια και φωτογραφίες του Μάριου Πλωρίτη, η πρωταγωνίστρια αφήνεται σαν χείμαρρος. «Στα θεατρικά έργα οι αναφορές στην αστική τάξη μοιάζει να σταματούν στα έργα του Ξενόπουλου. Οι περισσότεροι συγγραφείς που ακολούθησαν, εστίασαν κυρίως στον Εμφύλιο και στα βάσανα της λαϊκής τάξης. Πολύ λίγο η Λούλα Αναγνωστάκη έγραψε για την αστική τάξη. Στα καινούργια έργα δεν αναγνωρίζω πουθενά τη γενιά μου και τον τρόπο που μεγάλωσα και είχα έντονη την ανάγκη να μιλήσω για την τάξη μου».
Το lockdown τής έκανε καλό. «Βρεθήκαμε στο σπίτι και εκτονώθηκαν πολλές ανάγκες μας, είτε επιθετικές είτε δημιουργικές. Κοιμήθηκα και σκέφτηκα πολύ. Πολλοί έπαθαν κατάθλιψη. Εγώ την πέρασα όταν έφυγαν οι γονείς μου και κυρίως μετά τον θάνατο του Μάριου. Ούτε στο θέατρο ήθελα να πάω· έβλεπα το ταβάνι. Πέρασα την κατάθλιψη με αυτογνωσία και με γιατρό. Εφτασα στο σημείο της απόλυτης αποδοχής του εαυτού μου. Σέβομαι τη γνώμη του άλλου, αλλά δεν επιτρέπω σε κανέναν να καταπιέζει την ελευθερία μου». Ο μονόλογος που ερμηνεύει είναι μια συναισθηματική, προσωπική, κοινωνική, πολιτική αναδρομή, μέσα από τα γεγονότα των τελευταίων πέντε δεκαετιών. Γλυκιά σάτιρα, με μελαγχολικές στιγμές και αισιοδοξία. Η Δάφνη είναι μια γυναίκα που δεν επαναστάτησε ποτέ, παρά μόνον όταν πήρε τη ζωή της αλλιώς. Ενιωσε τον εαυτό της στη Μεταπολίτευση, επαναστάτησε στη φαντασία της, στα ταβερνάκια των Εξαρχείων κι έπειτα στα χρόνια του ΠΑΣΟΚ ενέδωσε στο βόλεμα και στην καλοπέραση του καιρού της, μέχρι που έσκασε η «φούσκα» της ευδαιμονίας και ήρθε η οικονομική κρίση. Αλλά εκείνη συνέχισε διαφορετικά… «Δεν μου αρέσουν τα μαύρα έργα», λέει η Κάτια Δανδουλάκη. «Θέλω να βλέπω ορίζοντα στη ζωή. Εφόσον υπάρχει αγάπη, μπορούμε να επιζήσουμε. Αν δεν υπάρχει αγάπη, είναι σαν να καλείς όλα τα αρνητικά επάνω σου. Δεν έχω δει κανέναν άνθρωπο που δέχτηκε πολλή αγάπη στη ζωή του και να είχε πρόβλημα». Η ηρωίδα της είναι συντηρητική. «Εγώ ήμουν λίγο επαναστάτρια. Και πολύ κρυφή. Δεν ήμουν σανδάλι και αμπέχονο, αλλά δεν έδινα σημασία τι θα πει ο κόσμος. Βεβαίως, δεν διατυμπάνιζα τη ζωή μου. Αρκετά εκτεθειμένη είναι η ζωή των ηθοποιών κάτω από τον προβολέα. Είχα, βέβαια, μια δουλειά που λάτρευα. Αν κάτι δεν πήγε καλά, ήταν τα χρέη στο θέατρο, επειδή έκανα αυτό που ήθελα. Αλλά το θέατρο πάντα χάνει».
Κυρία, ντόμπρα, γενναία, συνεπής εργοδότρια, αγχώδης. Χαρακτηρισμοί των συναδέλφων της. «Ημουν πάντα ένας καταπονημένος άνθρωπος από τη βουλιμία μου να τα κάνω όλα. Το πρόγραμμά μας, νυχτερινό και πρωινό συγχρόνως, δεν το καταλαβαίνουν οι εκτός δουλειάς. Επιπλέον, είμαι τελειομανής και συγκεντρωτική. Αν δω κάτι που με ενοχλεί θα το ξανακάνω από την αρχή». Στο παιχνίδι του πρωταθλητισμού μπήκε από την πρώτη στιγμή. «Αλλοι θέλουν να είναι καλοί αθλητές, εγώ θέλω να είμαι πρωταθλήτρια. Οταν αισθανθώ ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι όπως θέλω, αλλάζω και κάνω κάτι άλλο. Μέχρι τα 14 έκανα πιάνο στο Ωδείο Αθηνών. Εκτοτε δεν ξανάπαιξα. Ελεγα, μου έκανε καλό, αλλά το άλλο κοριτσάκι έχει μεγαλύτερο ταλέντο από μένα».
Σέβομαι τη γνώμη του άλλου, αλλά δεν επιτρέπω σε κανέναν να καταπιέζει την ελευθερία μου.
Πάντα δραστήρια, με σχέδια και υποχρεώσεις, στα 70 πια, δεν ζήλεψε την ανεμελιά; «Ανέμελη ζωή δεν είχα στα παιδικά μου χρόνια. Τότε οι γονείς φόρτωναν τα παιδιά τους με τις αρχές της αστικής τάξης: Αρσάκειο, Κολλέγιο, γαλλικά, ιταλικά, πιάνο. Ελεγα, να τελειώσω το σχολείο να ανακουφιστώ. Αλλά μετά το Κολλέγιο, πέρασα στη Νομική στην οποία “είπα άντε γεια”, γιατί ήθελα το θέατρο. Τελείωσα τη δραματική σχολή του Κουν, συνέχισα σε άλλη στο Λονδίνο. Λάτρευα τους δικούς μου, ήξερα ότι θα αισθανθούν ανασφαλείς, είδα τον πατέρα μου πρώτη φορά να κλαίει όταν ανακοίνωσα την επιλογή μου, όμως του υποσχέθηκα ότι αν δεν κάνω γι’ αυτή τη δουλειά σε δύο χρόνια θα τα παρατούσα». Δεν χρειάστηκε. Οταν έκανε τον πρώτο της θίασο το 1979, «ο μπαμπάς έζησε μια δεύτερη νεότητα. Πανικός όταν δεν πηγαίναμε καλά, χαρά στις επιτυχίες».
Η πολιτική
Ούτε πολιτικά εκδηλώθηκε. «Ο μπαμπάς ήταν κεντρώος. Εγώ ήμουν θέσει αριστερή, αυτό που λέγαμε τότε του Εσωτερικού. Ομως, δεν πολιτικοποιήθηκα ποτέ φανερά. Δεν ακολουθούσα μόδες, ούτε εκείνη του λάιφ στάιλ. Δεν θέλω ετικέτες επάνω μου. Η μόνη μόδα που ίσως ακολούθησα ήταν τα στέκια του ’80 που ξενυχτούσαν μετά το θέατρο: Στροφή, Ηριδανός, La Minute, Μαγεμένος Αυλός».
Εκανε θέατρο, κινηματογράφο και τηλεόραση συγχρόνως. Στο θέατρο με την Τζένη Καρέζη στην «Κυρία δε με μέλλει». Στον κινηματογράφο με τον «Παπαφλέσσα» του Τζέιμς Πάρις, με τον οποίο υπέγραψε 12 ταινίες. Στην τηλεόραση «Η πρώτη γραμμή», «Στα δίχτυα της αράχνης», «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», «Οι Πανθέοι» το 1977, στον ρόλο της όμορφης, άπιστης Μάρμως.
Φέτος, οργανώνει την επόμενη τηλεοπτική περίοδο – «ίσως πάρω μέρος και στην παραγωγή». Ωστόσο, το τηλεοπτικό κοινό ακόμη συζητάει τη σκηνή της αυτοκτονίας της Ανέτ, της ηρωίδας που ερμήνευσε στις «Αγριες μέλισσες». Ούτε ένα βλεφάρισμα! «Ηταν στοίχημα με τον εαυτό μου. Μεγαλώνοντας οι καλλιτέχνες, αφαιρούμε τα τερτίπια. Και μένουν λιτότητα, συναίσθημα, ειλικρίνεια, βάθος και καθόλου κορώνες. Σ’ αυτή τη σκηνή δεν ήθελα ούτε δάκρυα. Βέβαια, μέσα μου είχα ταχυπαλμία».
«Μα τι κάνετε;» – «Ολα, εκτός από το να παραμορφώνομαι»
Ο θεατρικός κόσμος εξήρε την έντιμη στάση της στο θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης στο θέατρο. Οταν ενέσκηψε το ελληνικό #MeToo, έγινε γνωστό ότι το 2018 η Δανδουλάκη αντικατέστησε τον Πέτρο Φιλιππίδη, σκηνοθέτη της παράστασης «Εγκλημα στο Οριάν Εξπρές», στηρίζοντας την ηθοποιό Λένα Δροσάκη.
«Μίλησε η πράξη, δεν χρειάζεται να μιλάω γι’ αυτό. Στην πορεία έγιναν τόσες κουβέντες και όλο το θέμα παραστράτησε και θόλωσε. Βρισκόμαστε σε μια εποχή που ευτυχώς άνοιξαν κάποιοι δρόμοι. Πρέπει να βρίσκεις το θάρρος να φωνάξεις την αδικία. Ισως, σε κάποια χρόνια να ξαναγίνουν παρόμοια. Ομως, είναι καλό ότι κάποιοι μίλησαν».
Οταν στην καριέρα της βίωσε κακή συμπεριφορά, έφυγε από το γύρισμα. «Είπα αν δεν μου ζητήσει συγγνώμη ο τάδε ηθοποιός δεν ξαναγυρίζω. “Κι εγώ παιδί μου, μαζί σου είμαι”, μου είπε τότε η Ελβίρα Ράλλη. Πάντα μιλούσα όταν ήξερα ότι έχω δίκιο».
Τα τελευταία χρόνια μάθαμε από την Κάτια Δανδουλάκη ότι υπήρξε αρραβωνιασμένη με τον Νίκο Γαλανό. Επίσης ότι είχε μια πολύ σύντομη σχέση με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, την οποία ανέφερε εκείνος στο βιβλίο του. «Οταν είσαι νέος, ό,τι λες κρίνεται. Τώρα η ζωή μου έχει αποδείξει τι είμαι, και τι δεν είμαι, δεν έχω λογοκρισία στο μυαλό μου, ούτε αγωνία. Πάντα πρόσεχα, δεν ήθελα να προκαλώ. Παντρεύτηκα τον καιρό της “Λάμψης” σε ένα εκκλησάκι στη Ρηγίλλης και κανείς δεν πήρε είδηση. Μετά την τελετή φύγαμε χωριστά αιφνιδιάζοντας τον παπά. Εγώ πήγα στο γύρισμα και ο Μάριος να γράψει το άρθρο του».
Είχαν 30 χρόνια διαφορά, 32 ήταν μαζί και τα 12 από αυτά παντρεμένοι. Ο Πλωρίτης ήταν δάσκαλός της στη σχολή του Κουν. «Εχω το μαθητικό σύνδρομο στη ζωή μου ολόκληρη. Ερωτεύτηκα τον δάσκαλό μου, κάθομαι σούζα στον σκηνοθέτη την ώρα της δουλειάς κι ας τον διάλεξα εγώ για την παράσταση που ανεβάζω. Δεν ξέρω πώς θα ήμασταν αν ήμουν 20 και ο Μάριος 25. Τον συνάντησα σε μια στιγμή της ζωής του που είχε χορτάσει πολλά. Με αγαπούσε γι’ αυτό που ήμουν. Δεν είχαμε ανταγωνισμό μεταξύ μας. Είχε τη σοφία ότι πρέπει να αντιμετωπίσω τα δικά μου λάθη».
Η παιδική φωτογραφία της που ’ναι ντυμένη μπιζέλι, ήταν ένα από τα αστεία τους. «Η μητέρα μου θυμόταν ότι με πήγε μικρούλα να φωτογραφηθώ με τη στολή μου κι εκείνη την ώρα έβγαιναν από το φωτογραφείο ο Μάριος με τη Λαμπέτη. “Κοίτα ένα γλυκό κοριτσάκι”, της είπε. Χρόνια μετά, μου έδωσε το δίπλωμα στο Κολλέγιο και αργότερα με βρήκε μπροστά του στη δραματική σχολή του Κουν». Την είχε προσέξει; «Ναι, αλλά όχι με την έννοια να κάνουμε σχέση. Με συμπάθησε, με χαιρόταν. Επίσης είχε ένα θέμα ο Μάριος, ποτέ δεν έμπλεκε με μαθήτριες».
Επανέρχεται συχνά στις απώλειες γονιών και συντρόφου. «Ολες οι αγάπες μου έφυγαν. Χάθηκαν τα σημεία αναφοράς μου». Ομως, η ζωή συνεχίζεται. «Δεν μου λείπει η συντροφικότητα, να έχω δηλαδή έναν άνθρωπο μέσα στο σπίτι. Μου λείπει ο Μάριος. Μου λείπει η μαμά μου και ο μπαμπάς μου. Τόσο απλά όσο το ακούς».
Τη χάρη και το παράστημά της, πολλοί θαυμάζουν. «Μα τι κάνετε;» συνήθισε να τη ρωτούν. «Ολα, εκτός από το να παραμορφώνομαι», απαντά. Δεν πίνει, δεν καπνίζει, δεν αφήνεται. Τι στερήθηκε με τόση αυστηρότητα; «Ταξίδια και διακοπές». Τώρα, όταν έχει χρόνο, τον χαρίζει σε κρουαζιέρες, σε μέρη όπου δεν πήγε ποτέ.