Μια λιγότερo γνωστή δραστηριότητα του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, αυτή της απόκρυψης κεφαλαίων και του ξεπλύματος «μαύρου» χρήματος, έχει αναδείξει με την έρευνά του ο Τζέικ Μπέρνσταϊν, ένας από τους σημαντικότερους δημοσιογράφους της εποχής μας. Ο Μπέρνσταϊν, που έχει τιμηθεί με δύο βραβεία Πούλιτζερ, είναι μέλος της δημοσιογραφικής ομάδας που αποκάλυψε το σκάνδαλο των εγγράφων του Παναμά (Panama Papers). Επρόκειτο για εκατομμύρια αρχεία που διέρρευσαν στον Τύπο το 2016 και αποκάλυψαν τις μεθόδους μέσω των οποίων οι ισχυροί του κόσμου χρησιμοποιούσαν εδώ και δεκαετίες τους γνωστούς υπεράκτιους «φορολογικούς παραδείσους» για τη μυστική διαχείριση αλλά και την απόκρυψη των περιουσιακών τους στοιχείων. Ο Τζέικ Μπέρνσταϊν θα βρίσκεται την επόμενη εβδομάδα στην Αθήνα και θα είναι κεντρικός ομιλητής στο TEDxAthens.
– Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας τι ακριβώς θα πείτε κατά την ομιλία σας στην Αθήνα την επόμενη εβδομάδα;
– Ο τίτλος της ομιλίας μου είναι: «Τι συμβαίνει όταν ένα κρυφό χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν είναι πλέον κρυμμένο»; Χάρη εν μέρει στις παγκόσμιες έρευνες στα έγγραφα που έχουν διαρρεύσει, έχουμε πολύ καλύτερη κατανόηση του υπεράκτιου συστήματος που είναι γνωστό από ορισμένους ως «κόσμος της μυστικότητας». Τώρα που έχουμε αυτή τη γνώση, τι κάνουμε γι’ αυτό; Και τι θα συμβεί αν δεν κάνουμε τίποτα;
– Είμαι περίεργος να μάθω εάν μετά τις αποκαλύψεις σχετικά με την ιστορία των Panama Papers πριν από μερικά χρόνια, οι κανονισμοί και οι οικονομικοί κανόνες έχουν αλλάξει για να κάνουν τη ζωή μιας παγκόσμιας ελίτ –που ζει κάτω από διαφορετικό σύνολο κανόνων– πιο δύσκολη.
– Ναι, οι κανονισμοί και οι οικονομικοί κανόνες έχουν αλλάξει προς το καλύτερο, αλλά υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν. Μετά τα Panama Papers και άλλες έρευνες, η πρόοδος στην πάταξη της καταχρηστικής δημιουργίας ανώνυμων εταιρειών, καταπιστευμάτων και ιδρυμάτων ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Συχνά μιλάμε για μια διαδρομή που περιγράφεται ως «δύο βήματα μπροστά, ένα βήμα πίσω». Δύο χώρες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, προσφέρουν καλά παραδείγματα: Το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο έχει γίνει κόμβος για βρώμικα μετρητά, δημιούργησε ένα δημόσιο μητρώο για εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου και ψήφισε ένα νομοσχέδιο για τα οικονομικά εγκλήματα και την προέλευση ύποπτων μετρητών, αλλά η κυβέρνηση δεν διασφαλίζει τη συστηματική ενημέρωση του μητρώου και τις εξουσίες του νόμου περί οικονομικών εγκλημάτων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για πρώτη φορά, θα απαιτήσουν από πολιτείες όπως το Ντέλαγουερ και η Νεβάδα να συλλέγουν πληροφορίες ιδιοκτησίας για εταιρείες. Οι πληροφορίες δεν θα είναι δημόσιες, αλλά τουλάχιστον η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα έχει πρόσβαση. Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν υποχρηματοδοτήσει σε μεγάλο βαθμό τις προσπάθειες για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της φοροδιαφυγής, επομένως μένει να δούμε πόσο αποτελεσματικές θα είναι αυτές οι μεταρρυθμίσεις.
Ο Τζέικ Μπέρνσταϊν, βραβευμένος με δύο Πούλιτζερ και μέλος της δημοσιογραφικής ομάδας που αποκά- λυψε το σκάνδαλο των Panama Papers, μιλάει στην «Κ».
– Σε ποιο βαθμό ο Βλαντιμίρ Πούτιν και οι κορυφαίοι βοηθοί του ή μέλη της ρωσικής ελίτ εξακολουθούν να εμπλέκονται σε κρυφές χρηματικές δραστηριότητες και πώς συνδέονται αυτές με τον πόλεμο που επιδιώκει τώρα στην Ουκρανία;
– Ο Πούτιν και οι φίλοι του είναι άσοι στην απόκρυψη και στο ξέπλυμα χρημάτων. Ενώ οι πρόσφατες κυρώσεις το έχουν καταστήσει πιο δύσκολο, οι Ρώσοι κλεπτοκράτες είναι πολυμήχανοι και ικανοί για να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους. Ο πόλεμος πιθανότατα τους ανάγκασε να βασίζονται περισσότερο σε μη ευρωπαϊκά ιδρύματα για τα χρήματά τους, όπως το Ντουμπάι. Πιστεύεται επίσης ότι επενδύουν σε μεγάλο βαθμό σε ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία τείνουν να έχουν αδύναμες ή ανύπαρκτες πολιτικές κατά της διαφθοράς.
– Συνδέεται το κρυπτονόμισμα με οποιοδήποτε είδος παράνομων δραστηριοτήτων; Υπάρχουν ρυθμίσεις που να απαγορεύουν τη διάδοση της χρήσης του για φοροδιαφυγή;
– Ναι, η κρυπτογράφηση έχει χρησιμοποιηθεί για ξέπλυμα χρήματος. Υπάρχει λόγος που οι συμμορίες κακόβουλου λογισμικού θέλουν να πληρώνονται σε bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα. Οι αρχές επιβολής του νόμου βελτιώνονται στο να εντοπίζουν εγκληματίες που κάνουν χρήση κρυπτονομισμάτων κατάσχοντας συγκεκριμένες συναλλαγές που παρακολουθούν τεχνολογίες blockchain, αλλά, ως συνήθως, είναι υποστελεχωμένες όσον αφορά τους πόρους.
– Μετά τις αποκαλύψεις των Panama Papers, φαίνεται πως έχουν τεθεί αυστηρότεροι κανονισμοί σε χώρες που φιλοξενούν εξωχώριες εταιρείες, αλλά και ότι υπάρχουν νέες εστίες σε μέρη όπως το Ντουμπάι και η Σιγκαπούρη. Είναι αυτό ένα μήνυμα ότι η φοροδιαφυγή, τα κρυφά χρήματα και οι κρυφοί λογαριασμοί μπορούν ακόμα να ευδοκιμήσουν;
– Μετά τις αποκαλύψεις των Panama Papers, ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα παρατήρησε πως «πάντα θα υπάρχει κάποια παράνομη διακίνηση κεφαλαίων σε όλο τον κόσμο, αλλά δεν πρέπει να τους το κάνουμε εύκολο». Κι εγώ συμφωνώ με τη φράση αυτή, δεν θα εξαλείψουμε ποτέ τη φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα χρήματος, αλλά θα πρέπει να σταματήσουμε να τους το κάνουμε εύκολο.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr